به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) به نقل از روزنامه اكسپرس فرانسه، بعد ازظهر چهارشنبه دوم نوامبر (11 آبان) فصل جديد جايزه رمان گنكور در سال 2011 به پايان رسيد. اين در حالي است كه اين رقابت از اوايل سپتامبر (اواسط شهريور) با معرفي نخستين نامزدهاي گنكور رقابت اصلي برترين رمان پاييز ادبي فرانسه به طور رسمي آغاز شده بود و به دنبال آن موجي از نقد، معرفي آثار تازه و حدس و گمان به راه افتاد كه سرانجام جايزه گنكور 2011 از آن كيست؟
بالاخره پس از گذشت قريب به يك ماه و نيم از اعلام نامزدهاي اوليه، آثار ناكام از گنكور 2011 يكي پس از ديگري چون برگ‌هاي پاييزي در مراحل دوم و سوم به زمين افتادند و تنها چهار اثر به رقابت نهايي راه يافتند. در اين ميان تنها رماني به نام «شيوه فرانسوي جنگ» نوشته آلكسيس ژني بود كه چون تانكي جنگي پنهان زير توده‌اي آوار هرگز به چشم نمي‌آمد، اما پس از پشت سر گذاشتن هياهوي رسانه‌اي ماه سپتامبر آرام آرام مرحله دوم و سرانجام مرحله نهايي را درنورديد و پيش آمد.
با اين حال بسياري از منتقدان ادبي روزنامه‌هاي فرانسوي خيلي زود به حمايت از رمان آلكسيس ژني برخاستند و در حمايت از او نوشتند: «اگر بنا باشد اثري را به عنوان رمان اول پاييز امسال برگزينيم، به راستي همين است: شيوه فرانسوي جنگ». به جز آن هم تقاضاي صعودي بازار كتاب براي مطالعه رمان بلند ژني خود گوياي بخش قابل توجهي از تحسين او از سوي خوانندگان بود. در جايي گفته مي‌شود: «شيوه فرانسوي جنگ» هر چيزي براي لذت بردن خواننده از مطالعه يك رمان را در بردارد.
ژني درباره خود مي‌گويد نويسنده روز‌هاي يكشنبه (يعني تعطيل) است. چرا كه شغل اصلي او بيولوژي و آموزش آن در دانشگاه ليون است. با اين حال رمان «شيوه فرانسوي جنگ» پس از راهيابي به مرحله نهايي جوايز رنودو و گنكور، تبديل به تنها اثر مشترك نهايي اين دو جايزه بود كه با توجه به رقابت و چشم و هم چشمي هميشگي و تاريخي اين دو جايزه قديمي، همگي به يقين دريافتند در صورت بازماندن ژني از گنكور، جايزه رنودو به طور قطع از آن اوست.
سرانجام نخستين رمان آلكسيس ژني پس از خلق شگفتي فروش 56 هزار نسخه‌اي و راهيابي به مراحل نهايي گنكور، رنودو، مديسي و فمينا همه را از خواب بيدار كرد تا با چشمان خود اهداي جايزه گنكور 2011 را توسط اعضاي آكادمي به اولين رمان يك نويسنده ناشناس 48 ساله تماشا كنند.
موسسه آمار و سنجش داده‌هاي بازار GFK فرانسه پس از مطالعه داده‌هاي به دست آمده در پنج سال اخير بازار كتاب گزارش مي‌دهد دريافت جايزه گنكور به طور متوسط، فروشي افزون بر 400 هزار نسخه و كسب جايزه رنودو، فروشي 200 هزار نسخه‌اي براي ناشر رمان و نويسنده همراه خواهد داشت. بنابراين نشر گاليمار كه همچون دو سال گذشته كه خود ناشر «سه زن توانا» اثر ماري ان-ديايه (گنكور 2009) و «نقشه و قلمرو» اثر ميشل هولبك (گنكور 2010) بوده است براي امسال نيز كار زيادي در پيش خواهد داشت چرا كه بايد در انتظار سيل خروشان تازه‌اي از كتابخوانان براي تهيه «شيوه فرانسوي جنگ» باشد.
رماني با اهداف جاه‌طلبانه درباره جنگ
«شيوه فرانسوي جنگ» اثري 600 صفحه‌اي درباره جنگ به قلم نويسنده‌اي است كه ميدان جنگ ادبيات فرانسوي تاكنون اين جنگجوي تازه وارد را به چشم نديده بود. با اين حال كمتر كسي مي‌تواند رمان تازه ژني را با رمان «نيكخواهان» نوشته جاناتان ليتل (نشر گاليمار) مقايسه كند كه نخستين رمان اين نويسنده آمريكايي به زبان فرانسه محسوب مي‌شد و انتشار آن در سال 2006 با كسب دو جايزه بزرگ گنكور و آكادمي زبان و ادبيات فرانسه همراه شد. همچنين بيش از 615 هزار نسخه از آن توسط گاليمار به فروش رفت كه تبديل به پرفروش‌ترين اثر در تاريخ برندگان گنكور شد. «شيوه فرانسوي جنگ» پاسخ آلكسيس ژني به خواستي است كه به طور خاص خوانندگان فرانسوي و به طور عام دوستداران ادبيات را تأمين مي‌كند. او به بازگويي تاريخي مي‌پردازد كه خود در آن زندگي نكرده است؛ تاريخ جنگ‌هاي وحشتناك فرانسه عليه مستعمراتي‌هاي خواهان استقلال در قرن بيستم ميلادي كه واقعيت‌هاي تلخ و خونيني از خود بر جاي گذاشت. الجزاير و هندوچين برخي از صفحات سياه تاريخ بربري فرانسوي بر ضد مقاومت‌هاي مردمي خواهان استقلال از اين كشور بودند.
ژني عنوان رمانش را از نام كتاب مشهور «شيوه جنگ» نوشته سان وو يا زو برگرفته است. ژنرال وو از فرماندهان روزگار قديم ارتش چين و از نخستين افرادي بود كه تئوري‌پردازي درباره شيوه جنگ را به صورت مدون به رشته تحرير درآورد. نويسنده رمان بدون هيچ تعصب ملي نسبت به فرانسه از خوانندگان دعوت مي‌كند با خواندن كتابش چيزهاي بيشتري را درباره كشورشان ياد بگيرند. او به قول قديمي‌اش نيز وفادار است كه مي‌گويد: «به روايت‌هاي خوشبينانه و اميدبخش علاقه‌اي ندارم» و در مصاحبه‌اي تأكيد مي‌كند: «در داستان‌هايم قصه‌هاي عاشقانه زودگذر بين دشت توسكاني و ساحل مديترانه را حكايت نخواهم كرد، اين تنها چيزي است كه با اطمينان مي‌گويم.»
فضاي سياسي حاضر در فرانسه
آيا پاييز ادبي 2011 فرانسوي آثاري سياسي در بر دارد؟ فضاي سياسي فرانسه در فصل تازه ادبي 2011 كه با جنبش‌هاي اجتماعي جوانان فرانسوي و چالش‌هاي دولت ساركوزي با مسايل اقتصادي فرانسه و اروپا همراه بود، سهم خود را در ادبيات نيز حفظ كرد اما به هر طريق بر هيچ كس پوشيده نيست عوامل سياسي تا چه اندازه نزد داوران جوايز ادبي كه توجه ويژه‌اي به ايده‌ها، تعهدات و گرايش‌هاي سياسي نويسندگان دارند، نقشي اساسي را در ارزيابي آثار و گزينش آنها ايفا مي‌كنند. از اين رو آلكسيس ژني با انتشار رماني سياسي به نوعي خود را از ديگران جدا ساخت. او هرگز باورهاي سياسي‌اش را در نگارش داستان كنار نگذاشت و مسايل رايج دوران كنوني چون نژادپرستي و درگيري‌ها و شورش‌هاي حاشيه‌اي شهر او را به بازگويي قصه‌اي واقعي از جنگ‌هاي استعماري ارتش فرانسه در الجزاير و هندوچين كشاند تا از راه آن هويت ملي فرانسوي را به چالش بكشاند. با اين حال به رغم وجود فضايي ابهام‌آميز و پر از علامت سوال در عمق اثر، آلكسيس ژني به روشني و سادگي به ارايه باورهايش درباره اخلاق و انسجام سياسي و اجتماعي مي‌پردازد.
ديگر اثر سياسي مورد علاقه داوران امسال رمان «ليمونوف» اثر امانوئل كارر بود. او امسال با انتشار رمان «ليمونوف» هواداران فراواني را در جمع داوران جوايز ادبي كسب كرد و جز كسب جايزه ارزشمند زبان فرانسه، در فهرست نامزدهاي نهايي جايزه فلور نيز همچنان به چشم مي‌خورد. رمان او زندگينامه‌اي درباره چهره‌اي افراطي يا به اصطلاح قهوه‌اي-قرمز به اسم ادوارد ليمونوف، مؤسس حزب ملي بلشويك روسيه است. در فرانسه به كساني كه همزمان ديدگاه‌هاي راست افراطي (قهوه اي) و چپ افراطي (قرمز) را با هم مي ستايند، قهوه‌اي-قرمز اطلاق مي‌شود.
در جستجوي سبك از دست رفته
ديگر نقطه قوت رمان «شيوه فرانسوي جنگ» كه شعف زيادي را در خواننده برمي‌انگيزد، زبان شاعرانه و زيبا همينطور سبك و شيوه داستان‌گويي آلكسيس ژني است. پاتريك رمبو از داوران كهنه‌كار آكادمي گنكور درباره رمان ژني مي‌نويسد: «شيوه و متد ناتوراليستي اين رمان همراه سبك داستان‌گويي نويسنده قوت يافت، چون آوازي بلند اوج گرفت، مانند صورت جلسه‌اي دادگاهي درباره يك جنايت تكان‌دهنده بود و چون آرامشي الهام يافته بدون ذره‌اي وقفه و سنگيني به پيش رفت.»
بالاخره پس از گذشت قريب به يك ماه و نيم از اعلام نامزدهاي اوليه، آثار ناكام از گنكور 2011 يكي پس از ديگري چون برگ‌هاي پاييزي در مراحل دوم و سوم به زمين افتادند و تنها چهار اثر به رقابت نهايي راه يافتند. در اين ميان تنها رماني به نام «شيوه فرانسوي جنگ» نوشته آلكسيس ژني بود كه چون تانكي جنگي پنهان زير توده‌اي آوار هرگز به چشم نمي‌آمد، اما پس از پشت سر گذاشتن هياهوي رسانه‌اي ماه سپتامبر آرام آرام مرحله دوم و سرانجام مرحله نهايي را درنورديد و پيش آمد.
با اين حال بسياري از منتقدان ادبي روزنامه‌هاي فرانسوي خيلي زود به حمايت از رمان آلكسيس ژني برخاستند و در حمايت از او نوشتند: «اگر بنا باشد اثري را به عنوان رمان اول پاييز امسال برگزينيم، به راستي همين است: شيوه فرانسوي جنگ». به جز آن هم تقاضاي صعودي بازار كتاب براي مطالعه رمان بلند ژني خود گوياي بخش قابل توجهي از تحسين او از سوي خوانندگان بود. در جايي گفته مي‌شود: «شيوه فرانسوي جنگ» هر چيزي براي لذت بردن خواننده از مطالعه يك رمان را در بردارد.
ژني درباره خود مي‌گويد نويسنده روز‌هاي يكشنبه (يعني تعطيل) است. چرا كه شغل اصلي او بيولوژي و آموزش آن در دانشگاه ليون است. با اين حال رمان «شيوه فرانسوي جنگ» پس از راهيابي به مرحله نهايي جوايز رنودو و گنكور، تبديل به تنها اثر مشترك نهايي اين دو جايزه بود كه با توجه به رقابت و چشم و هم چشمي هميشگي و تاريخي اين دو جايزه قديمي، همگي به يقين دريافتند در صورت بازماندن ژني از گنكور، جايزه رنودو به طور قطع از آن اوست.
سرانجام نخستين رمان آلكسيس ژني پس از خلق شگفتي فروش 56 هزار نسخه‌اي و راهيابي به مراحل نهايي گنكور، رنودو، مديسي و فمينا همه را از خواب بيدار كرد تا با چشمان خود اهداي جايزه گنكور 2011 را توسط اعضاي آكادمي به اولين رمان يك نويسنده ناشناس 48 ساله تماشا كنند.
موسسه آمار و سنجش داده‌هاي بازار GFK فرانسه پس از مطالعه داده‌هاي به دست آمده در پنج سال اخير بازار كتاب گزارش مي‌دهد دريافت جايزه گنكور به طور متوسط، فروشي افزون بر 400 هزار نسخه و كسب جايزه رنودو، فروشي 200 هزار نسخه‌اي براي ناشر رمان و نويسنده همراه خواهد داشت. بنابراين نشر گاليمار كه همچون دو سال گذشته كه خود ناشر «سه زن توانا» اثر ماري ان-ديايه (گنكور 2009) و «نقشه و قلمرو» اثر ميشل هولبك (گنكور 2010) بوده است براي امسال نيز كار زيادي در پيش خواهد داشت چرا كه بايد در انتظار سيل خروشان تازه‌اي از كتابخوانان براي تهيه «شيوه فرانسوي جنگ» باشد.
رماني با اهداف جاه‌طلبانه درباره جنگ
«شيوه فرانسوي جنگ» اثري 600 صفحه‌اي درباره جنگ به قلم نويسنده‌اي است كه ميدان جنگ ادبيات فرانسوي تاكنون اين جنگجوي تازه وارد را به چشم نديده بود. با اين حال كمتر كسي مي‌تواند رمان تازه ژني را با رمان «نيكخواهان» نوشته جاناتان ليتل (نشر گاليمار) مقايسه كند كه نخستين رمان اين نويسنده آمريكايي به زبان فرانسه محسوب مي‌شد و انتشار آن در سال 2006 با كسب دو جايزه بزرگ گنكور و آكادمي زبان و ادبيات فرانسه همراه شد. همچنين بيش از 615 هزار نسخه از آن توسط گاليمار به فروش رفت كه تبديل به پرفروش‌ترين اثر در تاريخ برندگان گنكور شد. «شيوه فرانسوي جنگ» پاسخ آلكسيس ژني به خواستي است كه به طور خاص خوانندگان فرانسوي و به طور عام دوستداران ادبيات را تأمين مي‌كند. او به بازگويي تاريخي مي‌پردازد كه خود در آن زندگي نكرده است؛ تاريخ جنگ‌هاي وحشتناك فرانسه عليه مستعمراتي‌هاي خواهان استقلال در قرن بيستم ميلادي كه واقعيت‌هاي تلخ و خونيني از خود بر جاي گذاشت. الجزاير و هندوچين برخي از صفحات سياه تاريخ بربري فرانسوي بر ضد مقاومت‌هاي مردمي خواهان استقلال از اين كشور بودند.
ژني عنوان رمانش را از نام كتاب مشهور «شيوه جنگ» نوشته سان وو يا زو برگرفته است. ژنرال وو از فرماندهان روزگار قديم ارتش چين و از نخستين افرادي بود كه تئوري‌پردازي درباره شيوه جنگ را به صورت مدون به رشته تحرير درآورد. نويسنده رمان بدون هيچ تعصب ملي نسبت به فرانسه از خوانندگان دعوت مي‌كند با خواندن كتابش چيزهاي بيشتري را درباره كشورشان ياد بگيرند. او به قول قديمي‌اش نيز وفادار است كه مي‌گويد: «به روايت‌هاي خوشبينانه و اميدبخش علاقه‌اي ندارم» و در مصاحبه‌اي تأكيد مي‌كند: «در داستان‌هايم قصه‌هاي عاشقانه زودگذر بين دشت توسكاني و ساحل مديترانه را حكايت نخواهم كرد، اين تنها چيزي است كه با اطمينان مي‌گويم.»
فضاي سياسي حاضر در فرانسه
آيا پاييز ادبي 2011 فرانسوي آثاري سياسي در بر دارد؟ فضاي سياسي فرانسه در فصل تازه ادبي 2011 كه با جنبش‌هاي اجتماعي جوانان فرانسوي و چالش‌هاي دولت ساركوزي با مسايل اقتصادي فرانسه و اروپا همراه بود، سهم خود را در ادبيات نيز حفظ كرد اما به هر طريق بر هيچ كس پوشيده نيست عوامل سياسي تا چه اندازه نزد داوران جوايز ادبي كه توجه ويژه‌اي به ايده‌ها، تعهدات و گرايش‌هاي سياسي نويسندگان دارند، نقشي اساسي را در ارزيابي آثار و گزينش آنها ايفا مي‌كنند. از اين رو آلكسيس ژني با انتشار رماني سياسي به نوعي خود را از ديگران جدا ساخت. او هرگز باورهاي سياسي‌اش را در نگارش داستان كنار نگذاشت و مسايل رايج دوران كنوني چون نژادپرستي و درگيري‌ها و شورش‌هاي حاشيه‌اي شهر او را به بازگويي قصه‌اي واقعي از جنگ‌هاي استعماري ارتش فرانسه در الجزاير و هندوچين كشاند تا از راه آن هويت ملي فرانسوي را به چالش بكشاند. با اين حال به رغم وجود فضايي ابهام‌آميز و پر از علامت سوال در عمق اثر، آلكسيس ژني به روشني و سادگي به ارايه باورهايش درباره اخلاق و انسجام سياسي و اجتماعي مي‌پردازد.
ديگر اثر سياسي مورد علاقه داوران امسال رمان «ليمونوف» اثر امانوئل كارر بود. او امسال با انتشار رمان «ليمونوف» هواداران فراواني را در جمع داوران جوايز ادبي كسب كرد و جز كسب جايزه ارزشمند زبان فرانسه، در فهرست نامزدهاي نهايي جايزه فلور نيز همچنان به چشم مي‌خورد. رمان او زندگينامه‌اي درباره چهره‌اي افراطي يا به اصطلاح قهوه‌اي-قرمز به اسم ادوارد ليمونوف، مؤسس حزب ملي بلشويك روسيه است. در فرانسه به كساني كه همزمان ديدگاه‌هاي راست افراطي (قهوه اي) و چپ افراطي (قرمز) را با هم مي ستايند، قهوه‌اي-قرمز اطلاق مي‌شود.
در جستجوي سبك از دست رفته
ديگر نقطه قوت رمان «شيوه فرانسوي جنگ» كه شعف زيادي را در خواننده برمي‌انگيزد، زبان شاعرانه و زيبا همينطور سبك و شيوه داستان‌گويي آلكسيس ژني است. پاتريك رمبو از داوران كهنه‌كار آكادمي گنكور درباره رمان ژني مي‌نويسد: «شيوه و متد ناتوراليستي اين رمان همراه سبك داستان‌گويي نويسنده قوت يافت، چون آوازي بلند اوج گرفت، مانند صورت جلسه‌اي دادگاهي درباره يك جنايت تكان‌دهنده بود و چون آرامشي الهام يافته بدون ذره‌اي وقفه و سنگيني به پيش رفت.»
نظر شما