به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، در اين نشست كه صبح امروز (شنبه) با حضور مولف كتاب و چند تن از كارشناسان اين حوزه در سالن اجتماعات ساختمان سروش برگزار شد، محمد سرافراز، نويسنده كتاب، با يادآوري سالروز رويداد 11سپتامبر، واقعه‌اي كه منجر به حمله آمريكا به افغانستان شد، گفت: ماجراي طالبان در افغانستان، به دليل ناشناخته بودن رهبر و هم‌چنين افرادشان كه همواره با مطبوعات و رسانه‌ها مخالف بوده‌اند، تا حد زيادي ناشناخته مانده است؛ چراكه هيچ‌وقت مطلبي به‌طور رسمي از آن‌ها چاپ نشد و به دليل مخالفت آن‌ها با تلويزيون، تصاوير زيادي هم از آن‌ها در دست نيست و آثار مكتوبي هم كه وجود دارند، بسيار ناقص‌اند. ضمن اين كه سازمان‌هاي جهاني‌ هم كه تصاويري از آن‌ها ترسيم مي‌كنند، همه حقيقت را بيان نمي‌كنند و مطلبي را مي‌گويند كه به نفع خودشان است.

نويسنده كتاب در معرفي اجمالي اثرش توضيح داد: از علل شكست مجاهدان افغان از طالبان كه منجر شد طالبان بتوانند تنها دو سال پس از ظهورشان به قدرت برسند، مي‌توان به متحد نبودن مجاهدان اشاره كرد. دليل دوم، فاصله گرفتن مجاهدان از مردم بود. آن‌ها براي خود زندگي‌هاي مرفه فراهم كردند، در حالي‌كه عموم مردم افغان در فقر و بدبختي دست و پا مي‌زدند. دليل ديگر را نيز مي‌توان عامل خارجي برشمرد كه همگي اين‌ها باعث شكست مجاهدين از طالبان شد، به‌طوري ‌كه گروه‌هاي طالبان توانستند با پول، گروه‌هاي مجاهد را با خود همراه و منطقه به منطقه در افغانستان پيش‌روي كنند. در واقع، هيچ جنگي به طور جدي بين آنها‌ درنگرفت.

وي ادامه داد: در پايان كتاب نيز به گمانه‌زني‌ درباره دو موضوع پرداخته شده است؛ مانند اين كه آيا طالبان مي‌تواند به قدرت برگردد و حكومت را از آن خود كند يا اين كه كار حكومت نظاميان آمريكا به كجا مي‌رسد و با توجه به ورشكستگي آمريكا و بدبين بودن مردم آمريكا و اروپا به سردمدارانشان و همچنين به دليل فقر و ركود اقتصادي موجود در كشورهايشان، نظاميان آن‌ها چه راهي پيش رو دارند؟

در ادامه اين نشست، دكتر سيد محمد رييس‌زاده، عضو هيات علمي دانشگاه امام حسين(ع) كه به عنوان كارشناس در جلسه حضور داشت، گفت: براي ما چگونگي نقش قدرت‌‌هاي بزرگ در ساخته و پرداخته شدن طالبان مبهم است، اما اين كه طالبان و القاعده را تنها كساني بدانيم كه داراي جمود فكري‌اند، همگي داخل دره‌ها و چادر زندگي مي‌كنند، زندگي ابتدايي دارند و در كل افرادي قشري و سطحي‌اند، به‌نظر درست نمي‌آيد و اين تصاوير بايد از ذهن ما دور شوند، چراكه بعد از واقعه 11سپتامبر تحصيل‌كردگان نيز بين افرادي كه به گوانتانامو فرستاده شدند، حضور داشتند. در واقع، اين گروه‌ها آرام آرام شكل گرفته‌اند و بايد جاذبه‌هايي داشته‌ باشند كه توانسته‌اند اروپاييان را به خود جذب كنند. بنابراين، ما با يك طيف سروكار داريم؛ طيفي كه يك سر آن به افراد قشري و سطحي برمي‌گردد و سر ديگر آن به روشن‌فكران و تحصيل‌كرد‌گان مي‌رسد.

رييس‌زاده ادامه داد: همچنين برخي معتقدند زادگاه فكري اين گروه‌ها پاكستان است، درحالي‌ كه در شهرهاي مختلف پاكستان گروه‌هاي متفاوتي با آرا و عقايد گوناگوني وجود دارند. برخي معتدل‌ترند، برخي خشونت‌گراتر و برخي خصومت كم‌تري با شيعه دارند. بهتر است در ويرايش‌هاي بعدي كتاب اين نكته آورده شود كه طالبان و القاعده نيز داراي طيف‌اند و همگي در يك سطح واحد، فكر و رفتار نمي‌كنند. ضمن اين كه اين جريان در يمن و عراق نيز هنوز فعال‌اند و در نتيجه بايد پيچيدگي‌هاي فكري بيشتر و جغرافياي وسيع‌تري را براي آن‌ها در نظر گرفت.

دكتر جبار جمالي، ديگر كارشناس حاضر در برنامه نيز با بيان نكات مثبت كتاب مانند انسجام و پيوستگي مطالب و وجود نگاه چند علتي به پديده طالبان، در نقد كتاب اظهار كرد: روش‌شناسي و روش‌ پژوهشي در اين كتاب، روش پژوهش در اسناد و كتاب‌هاست كه احتمالا اين اسناد و منابع ناقص بوده‌اند، زيرا بررسي بسياري از تغييرات كه دروني‌اند و با فاصله زماني به دست سايران مي‌رسند يا اصلا نمي‌رسند، نياز به حضور ميداني دارند كه متاسفانه اين حضور وجود ندارد و جاي خالي‌اش در مطالب حس مي‌شود. همچنين نكته‌اي كه خوب است براي خواننده روشن شود، تفاوت طالبان در افغانستان و پاكستان است كه وقتي در رفتار و گفتار آن‌ها دقت كنيم، تفاوت‌هايي را مي‌بينيم.

دكتر اسماعيل باقري نيز نپرداختن به ريشه پيدايش طالبان و ديدگاه غيرپشتون‌ها به طالبان را نقص اين كتاب دانست.

سرافراز در مقام پاسخ به برخي ابهامات و نواقص مطرح شده ابراز اميدواري كرد كه اگر بتواند در ادامه اين كتاب، جلد دومي بنويسد تا موارد گفته شده را در آن گردآوري كند.
 
وي در پايان به سرمنشأ به‌وجود آمدن كتاب اشاره كرد و گفت: اين كتاب در ابتدا پايان‌نامه دكترا بود كه قرار شد در آن تنها به دوران حكومت طالبان و اين كه چرا طالبان شكل گرفت، در دوره حكومت خود چه كرد و نحوه حكومت و ساختار آن چگونه بود، پرداخته شود. اغلب منابع رسانه‌اي اين كتاب نيز منابع پاكستاني و از راديو پشتو بوده‌اند. ساير منابع هم غيررسانه‌اي و از منابع عام بوده‌اند.»

كتاب «جنبش طالبان از ظهور تا افول» به قلم محمد سرافراز ارديبهشت‌ماه سال 90 با شمارگان 2000 نسخه و به قيمت 60000 ريال از سوي انتشارات سروش روانه بازار كتاب شده است.