حجت‌الاسلام دكتر منصور ميراحمدي در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) از اين اثر به عنوان تلاشي براي اثبات فقه سياسي در قالب رشته‌اي علمي ياد كرد و گفت: اين كتاب درسي را با هدف ارايه نگرشي جديد به «فقه سياسي» در رشته علوم سياسي به رشته تحرير درآوردم، چرا كه اغلب آثار اين حوزه كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي منتشر شده‌اند،با رويكرد حقوقي تاليف شده‌اند.

وي تاكيد اصلي اين كتاب را تمركز بر دانش فقه سياسي به عنوان يك دانش سياسي در تمدن اسلامي ياد كرد كه ظرفيت‌هاي گوناگوني دارد و گفت: با توجه به اين كه چنين رويكردي براي نخستين بار طرح مي‌شد، مي توانست بازخوردها و نقدهاي مختلفي را در پي داشته باشد، اما به دليل آن كه توزيع اين كتاب به تازگي در ميان گروه‌هاي علوم سياسي دانشگاه‌هاي تهران آغاز شده، اغلب بازخوردها در قالب اقبال دانشجويان بود و براي بررسي انتقادها اندكي زود است.

عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي پژوهشگران حوزه سياسي حوزه‌هاي علميه را از ديگر مخاطبان اين اثر درسي برشمرد و عنوان كرد: فقه سياسي همچنان كه در اين كتاب به تعريف آن پرداخته‌ام، دانش فقهي است كه به امر سياست مي‌پردازد. به عبارت ديگر؛ فقه سياسي، هويتي ارتباطي دارد كه در ارتباط با دو دانش فقه و سياست شكل مي‌گيرد. بر اين اساس، فقه سياسي يكي از اقسام دانش سياسي اسلامي محسوب مي‌شود و با به‌كارگيري روش‌هاي اجتهادي و تكيه بر مباني فقهي به كشف احكام شرعي ناظر به زندگي، سياست و تنظيم زندگي سياسي مومنان مي‌پردازد.

وي در پاسخ به اين پرسش كه «مخالفان اين موضوع كه فقه سياسي يك علم است، چه كساني‌اند و چه آرايي دارند؟» گفت: اين نگرش دو دسته مخالف دارد. نخست، مخالفان سنتي اين علم‌اند، افرادي كه براي فقه هويتي فردي قائلند و به اين كه فقه عهده‌دار تنظيم زندگي سياسي است، اعتقادي ندارند. آنها فقه را در حوزه عبادات و معاملات تعريف مي‌كنند. اين دسته از مخالفان در سنت حوزوي جاي مي‌گيرند، افرادي كه نگاهشان به فقه، نگاهي اجتماعي نيست. اين تفكر در دوران‌هاي گوناگون طرفداراني داشته است و امروزه افراد اندكي بر اين باورند.

دكتر ميراحمدي رويكرد تجددگرايانه را در شمار آراي مخالفاني دانست كه از آنها به عنوان روشنفكران ديني ياد مي‌شود و تصريح كرد: به اعتقاد اين افراد اساساً نمي‌توانيم فقه سياسي داشته باشيم، چرا كه فقه، دانش بيان احكام شرعي است و دانشي مديريتي به شمار نمي‌آيد و در جايگاه تنظيم كنندگي زندگي سياسي مسلمانان قرار ندارد. اين نگرش متاثر از علوم جديد فقه سياسي است.

نويسنده و پژوهشگر حوزه فقه سياسي درباره جايگاه اين دانش در داخل و خارج از مرزهاي جهان اسلام عنوان كرد: دانش فقه سياسي در جهان اسلام به ويژه در ميان انديشمندان اهل سنت جايگاه مستحكمي دارد و آنها تاليفات متعددي نيز در اين زمينه به رشته تحرير درآورده‌اند. با وجود نحله‌هاي گوناگون در آن سرزمين‌، فقه سياسي جايگاه مناسبي از نظر علمي و آكادميك در ميان انديشمندان اهل سنت دارد، اما در سطحي فراتر و در فضاي خارج از جهان اسلام به نظر مي‌رسد كه فقه سياسي هنوز جايگاه خود را نيافته است و همچنان با ادبياتي كه در جهان قابل نشر باشد، بررسي و بازگو نشده است. از اين رو، همچنان ظرفيت‌هاي اين دانش در سطح جهاني ناشناخته مانده‌اند.

وي در پاسخ به اين كه «چه ضرورتي دارد تمامي جهانيان با اين دانش و ابعاد و ظرفيت‌هاي آن آشنا شوند» گفت: چنانچه بخواهيم از بُعد علمي به اين موضوع بنگريم، يك اثر، گرايش يا شاخه علمي زماني مي‌تواند تقويت شود كه در معرض افكار علمي و عمومي قرار گيرد. بنابراين، لازم است اين دانش با ادبياتي مناسب و قابل فهم در دنيا مطرح شود تا با شناخت مشكلات و نارسايي‌هاي خود و تقويت ابعاد علمي‌اش، جايگاه مناسب خود را به دست آورد. از اين رو، ضرورت دارد كه گفت‌وگويي علمي ميان دانش فقه سياسي و دانش علوم سياسي در دنيا صورت گيرد.

نويسنده كتاب «درس گفتارهايي در فقه سياسي» در پاسخ به اين پرسش كه «چنانچه منتقد اثر خود بوديد، چه مسايلي را بيان مي‌كرديد؟» گفت: مي‌دانم ايده اصلي اين كتاب هنوز نيازمند كار و پژوهش‌هاي بيشتري است. مطرح كردن فقه سياسي به عنوان يك دانش سياسي نظير علم سياست به كار و پژوهش‌هاي بيشتري نياز دارد. البته در كتاب ديگري كه اكنون با عنوان «ملاحظاتي بر چالش‌هاي فقه سياسي»در نوبت نشر دارم ، چالش‌هاي فقه سياسي را به تفصيل بررسي كرده‌ام.

وي اضافه كرد: به دليل قالب اين اثر، كه كتابي درسي به شمار مي‌آيد، جنبه‌هاي آموزشي و تعليمي اين تحقيق بر جنبه پژوهشي آن غلبه داشت و در مواقعي ناچار بودم به دليل قابل درك شدن مطالب براي دانشجويان كارشناسي ارشد گرايش‌هاي گوناگون علوم سياسي، از ادبيات و الفاظي ساده‌تر استفاده كنم. كتاب‌هاي پژوهشي مساله‌محورند و با الگو و روشي خاص فرضيه يا سوال اصلي را به بحث مي‌‌گذارند و به لحاظ روشي و سازماندهي نيز چارچوب‌هاي خاصي دارند، در حالي كه تاليف كتاب‌هاي درسي، حاصل كار پژوهشي در قالب اثري درسي است كه در تاليف آن استدلال‌‌هاي قوي و روش خاص اثر پژوهشي انتظار نمي‌رود.

استاد و نويسنده فقه سياسي از اين اثر به عنوان يكي از گام‌هاي نخست در اين عرصه ياد كرد كه مي‌تواند زمينه تاليفات و پژوهشي‌هاي آينده را فراهم كند و اظهار داشت: با توجه به اين كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي با فقه و فقه سياسي به‌گونه‌اي خاص ارتباط پيدا كرديم و ضرورتي به عنوان بومي‌سازي علوم انساني مطرح شد، كوشيدم اين اثر را در راستاي بومي‌سازي علوم سياسي در ايران به رشته تحرير درآورم. به يقين اين نگاه مي‌‌تواند با ارايه پرسش‌هايي كه در پايان كتاب جاي دارند و موضوعات را براي پژوهش‌هاي آينده عنوان مي‌كنند، مسير راه را تا حدي روشن سازد.

نخستين چاپ كتاب «درس گفتارهايي در فقه سياسي» از سوي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي در شمارگان 1200 نسخه منتشر شده است.