به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، مرتضي بابك‌معين در نشست نقد كتاب «آراي ژرژ پوله» كه عصر ديروز(دوشنبه 9 خرداد)، با حضور احسان عباسلو در سراي اهل قلم برگزار شد،‌ با تشريح بخش‌هاي مختلف اين كتاب گفت: نقد مضموني در ايران ناشناخته است. اين نقد جوانان نويسنده و علاقمند دهه 50 به بعد اروپا را از نقد آكادميك قرن نوزدهمي نجات داد. 

وي با اشاره به خاستگاه‌هاي نقد مضموني افزود: يكي از خاستگاه‌هاي بارز نقد مضموني رمانتيسم آلمان است. در قرن بيستم انديشه‌هاي مارسل پروست در كتاب «در جست‌و‌جوي زمان از دست رفته»، سرچشمه‌هاي نقد مضموني را طرح مي‌كند و پايه‌هاي اين نقد از دهه 50 به بعد شكل مي‌گيرد. پس از پروست مكتب ژنو به وجود مي‌آيد. 

اين استاد دانشگاه تاكيد كرد: بنيانگذاران مكتب ژنو، مارسل ريمون و آلبربگن هستند كه بعدها زمينه‌هاي جدي‌تر نقد مضموني را مطرح كردند.
 
وي با اشاره به ريشه‌هاي فلسفي نقد مضموني نيز گفت: پايه‌هاي فلسفي نقد مضموني را در انديشه‌هاي پديدار شناسي آلمان و از جمله ادمون هوسرل، مي‌توان جست. در هر حال خاستگاه نقد مضموني پيوسته و دنباله‌دار است و آن را بايد اساسا در مكتب رمانتيك آلمان جست‌و‌جو كرد. البته شكل‌گيري جدي نقد مضموني آراي ژرژ پوله است كه در عين حال كه نقدي شهودي است، كاملا متني است. 

بابك‌معين همچنين با طرح سوالي مبني بر چيستي نقد مضموني توضيح داد: مضمون، هسته اصلي تخيلي اثر است كه با شكل‌ها و فرم‌هاي متفاوت خود را نشان مي‌دهد و جهان شهودي نويسنده حول آن شكل مي‌يايد و جهان نويسنده در اين جست‌و‌جو هسته‌هاي مركزي و پربسامد را پيدا مي‌كند.

وي در ادامه با اشاره به اصلي‌ترين نقطه تمركز نقد مضموني توضيح داد: اصلي‌ترين رسالت نقد مضموني از نظر ژرژ پوله اين است كه منتقد، آگاهي و جهان شهودي خود را از اين طريق با هستي نويسنده پيوند بزند. در حالي كه مبحث اصلي نقد پوله، ‌«كوژيتو» است. منظور او از كوژيتو، نخستين آگاهي آن شاعر و نويسنده در نسبت با هستي است. 

اين مترجم زبان فرانسوي همچنين گفت: پوله به دنبال آن است كه خيلي به نويسنده نزديك شود تا بتواند «كوژيتو» را درك كند. براي منتقد مضموني آثار ابتدايي و پيچيده در يك سطح اند. 

وي با بيان اينكه چرا ما نبايد آثار شاعران و نويسندگان خودمان را در حيطه نقد مضموني بررسي كنيم؟ گفت: پوله درباره آثار «بگن» كاوش بسياري كرده است. او بگن را شاعر آغازها مي‌داند. در نقد مضموني بنا بر اعتقاد پوله، ما به سرآغازها و ريشه‌ها و نخستين نگاه‌هاي اسطوره‌اي بشر تعلق داريم. بر اين اساس  يكي از واژه‌هاي پربسامد نقد مضموني واژه «حيرت» است. 

اين منتقد افزود: از مباحث مهم نقد مضموني تركيب سوبژكتيو و ابژكتيو است كه برای مثال در اشعار سهراب سپهري به گونه‌اي زيبا در هم آميخته‌اند. براي پوله اين مهم است كه ارتباطي شهودي را با جهان مطرح كند؛ چرا كه معتقد است انسان نبايد با علم از جهان فاصله بگيرد. 

بابك‌معين در ادامه سخنراني‌اش درباره  بخشي از كتاب با نام «زمان انساني» صحبت كرد و گفت: پوله به دنبال نقد زمان و مكان است و اينكه نويسنده چگونه زمان و مكان را حس مي‌كند. او ضمن آنكه آراي نويسندگان بسياري را خوانده و تحليل كرده است، درباره استاندال مي‌گويد او نويسنده‌اي است كه تمام بار هستي‌اش را در زمان حال مي‌ريزد. 

وي نوشتن اين كتاب را نخستين تماس و برخورد مخاطبان با آراي پوله در ايران دانست و گفت: در مبحث پاياني اين كتاب با عنوان «فضاي پروستي»، پوله به دنبال کشف پاسخ این پرسش است كه چگونه پروست مكان را درك مي‌كند. 

اين مترجم در پايان سخنراني‌اش درباره نياز متون ادبي فارسي به داشتن منتقدان نقد مضموني، گفت: سوال اين است كه چرا ما نمي‌توانيم يا نمي‌خواهيم چنين نقدهايي بر اين گنجينه پرقدرت محتوايي ادبيات فارسي بنويسيم؟ در حالي كه پوله، حداقل درباره صد و پنجاه نويسنده نوشته و خوانده است. 

كتاب «آراي ژرژ پوله» نوشته مرتضي بابك‌معين امسال از سوی انتشارات «علمي، فرهنگي» راهي بازار كتاب شد.