به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) نشست بررسي آثار منتشر شده انتشارات سوره مهر در حوزه دفاع مقدس در سال 89، عصر چهارشنبه (21 ارديبهشت 90) در غرفه انتشارات سوره مهر در بيست‌وچهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران برگزار شد.

مرتضي سرهنگي، مدير دفتر ادبيات و هنر مقاومت و نصرت‌الله صمدزاده، رييس كتابخانه جنگ حوزه هنري در اين نشست سخنراني كردند. 

اين نشست با محوريت آثار منتشر شده در سال 89 برگزار شد، اما بحث‌هاي آن را كتاب "دا" و تغييرات ايجاد كرده‌ آن در ادبيات پايداري، تشكيل دادند.

نصرت‌الله صمدزاده، رييس كتابخانه جنگ حوزه هنري با اشاره به كتاب "دا" به عنوان نقطه شروع و خاتمه ايجاد جرياني تازه در ادبيات پايداري اظهار داشت: در اين اثر با 2 روايت تاريخي و داستاني مواجه‌ايم. در واقع مورخان از "دا" به عنوان مستند تاريخي استفاده نمي‌كنند، بلكه روايت فرهنگي، انساني و داستاني‌، آن را به ادبيات داستاني امروز نزديك كرده است.

وي با اشاره به كيفيت موجود در كتاب "دا" به عنوان نكته‌اي براي قبول آن از طرف جامعه مخاطبان، درباره مرز بين خاطره و داستان گفت: اغلب خاطره را با معيارهاي داستان و تاريخ اندازه مي‌گيرند. همچنين تاكنون به خاطره، به عنوان ژانري مستقل پرداخته نشده و هنوز هويت مستقلي پيدا نكرده است.

رييس كتابخانه جنگ حوزه هنري خاطرنشان كرد: در دوره‌اي، روايت‌هاي جنگ تحميلي عراق عليه ايران صبغه سياسي و نظامي داشتند و واقعه محور و تاريخي بودند. در حالي كه امروز، اين خاطرات را روايت‌هاي انسان‌هايي مردمي تشكيل مي‌دهند كه در جنگ حضور داشتند، اما به عنوان فاتحان جنگ وارد عرصه اجتماعي نشدند. زيرا وضعيت پس از جنگ 8 ساله پذيرش آن را نداشت و روايت‌گران واقعي جنگ نيز آمادگي بيان خاطراتشان را نداشتند. 

صمدزاده تاثيرگذاري "دا" را عامل به ميدان آمدن راويان واقعي جنگ تحميلي عراق عليه ايران دانست و اظهار داشت: اين اثر سبب ايجاد ظرفيت جديدي در روايت انساني جنگ شده است.

رييس كتابخانه جنگ حوزه هنري با اشاره به نقد به عنوان عامل تاثيرگذار بر ادبيات جنگ، تصريح كرد: هنوز نقد شايسته‌اي بر عرصه داستان‌نويسي جنگ صورت نگرفته و مكتب‌هاي تاريخ‌نگاري نيز اغلب، وارداتي بوده‌اند.

صمدزاده ادامه داد: بخش عمده‌اي از فرهنگ ايراني در جنگ تحميلي عراق عليه ايران بروز كرد. به طوري كه رزمندگاني كه به اسارت در آمده بودند، فرهنگ خود را با نگارش خاطرات‌شان حفظ كردند. در واقع دفاع ايرانيان، نوعي غلبه فرهنگي بود كه آثار آن در اردوگاه‌هاي اسرا نمود پيدا كرد.

سپس مرتضي سرهنگي، مدير دفتر ادبيات و هنر مقاومت حوزه هنري سخنراني خود را آغاز كرد و اظهار داشت: هر جنگ در يك روز، ساعت و جغرافياي معيني آغاز مي‌شود و پايان مي‌پذيرد، اما مطالعات آن باقي مي‌ماند. در واقع آنچه تمام مي‌شود، ظاهر جنگ است، اما جامعه تا چند دهه با آثار جنگ زندگي مي‌كند.

وي ادامه داد: ممكن است بسياري از جنگ‌ها به خاطر مرزها اتفاق بيفتند، اما ادبيات آن‌ها به خاطر انساني بودن، بي‌مرز است. در واقع ادبيات جنگ، مردمي‌ترين نوع ادبيات در دنياست.

مدير دفتر ادبيات و هنر مقاومت حوزه هنري نسبت خاطرات به تاريخ‌نگاري را مانند نسبت استخوان‌بندي انسان به بدنش دانست و افزود: تاريخ‌نگاري فردا به اين خاطرات نيازمند است. خاطرات را براي طبقه‌ خاموش اجتماع منتشر مي‌كنيم. رزمندگاني كه پس از جنگ خاموش شدند و با بيان خاطراتشان به حرف افتادند. افرادي كه تاريخ رسمي هيچ وقت از آن‌ها ياد نمي‌كند. بنابراين نيازمند خاطرات مردم هستيم.

سرهنگي با اشاره به خاطرات به عنوان سند شفاهي و با تاكيد بر اهميت استخراج سالم آن‌ها اظهار داشت: زماني مي‌توان اين اسناد را در اختيار جامعه قرار داد كه با جزيي‌نگري همراه باشند.

مدير دفتر ادبيات و هنر مقاومت حوزه هنري با اشاره به "دا" به عنوان نقطه آموزشي براي خاطره‌نويسان و دست‌اندركاران اين عرصه، اظهار داشت: با اين اثر به اين نتيجه مي‌رسيم كه آيا اين نوع روايت بايد ادامه پيدا كند يا خير و آيا نوع روايت همه مانند زهرا حسيني است يا خير؟ 

وي ادامه داد: "دا" به خاطرِ روايت‌گري يك زن، نقطه تحول ادبيات جنگ است. زيرا صداي زن، صدا زندگي است و جنگ ضد زندگي، بنابراين با تضاد ايجاد شده، ما در ضد زندگي، صداي زندگي را مي‌شنويم.

مرتضي سرهنگي با اشاره به علت گستردگي خاطرات جنگ تحميلي عراق عليه ايران به سبب مردمي بودن دفاع در آن، خاطرنشان كرد: هنوز قيمت تمام جنگ براي ما در نيامده است. به همين خاطر عكس‌العمل كمتري به آثار جنگ تحميلي عراق عليه ايران نشان مي‌دهيم. در حالي كه كتاب "دا" و امثال آن نشان مي‌دهند كه جنگ به چه قيمتي تمام شده و چگونه بايد با سربازان آن برخورد كنيم.