علي عالمي‌كرماني در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، در حاشيه برپايي نخستين همايش ميراث مكتوب مشترك ايران و افغانستان كه در سالن مشروطه كتابخانه مجلس برگزار شد، اظهار داشت: اين همايش مي‌تواند تأثير سازنده، تعيين كننده و خوبي در حوزه تمدني پامير و توسعه زبان و ادبيات فارسي داشته باشد. 

وي با اشاره به مسايل و بحران‌هايي كه كشورش با آنها روبه‌روست، درباره نحوه همكاري ايران براي توليد و انتشار كتاب عنوان داشت: وقتي به گذشته يعني حدود 130 سال قبل بازگرديم، مشاهده مي‌كنيم ميراث مشترك فراواني بين ايران و افغانستان وجود دارد و آنچه امروز در حوزه جغرافيايي سياسي، به عنوان ايران و افغانستان مي‌شناسيم و روزي يك تمدن به حساب مي‌آمدند، شخصيت‌ها و نام‌آوران بزرگي دارد كه هر دو كشور به وجود آنها افتخار مي‌كنند، همانند بزرگاني كه وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در سخنانش نام اكثر آنها را بر زبان آورد. حتي مي‌توانيم فردوسي را در اين حوزه ارزيابي كنيم. 

عالمي‌كرماني تصريح كرد: مي‌توان گفت فردوسي، مولانا و ... متعلق به دو ملتند، بنابراين همان طور كه سيدمحمد حسيني، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي اشاره كرد، جغرافيايي سياسي را دستاني از بيرون براي ما ايجاد كردند، كشورهاي استعمارگري نظير انگلستان و اتحاد جماهير شوروي آن روز! 

وي با اشاره به زمينه و امكانات مناسبي كه در ايران براي چاپ و انتشار كتاب وجود دارد، عنوان داشت: به صورت طبيعي ايران جايگاهي است كه اگر هيچ چيزي را در نظر نگيريم و تنها در شيوه نگارش «فاصله‌هاي تايپ» را به عنوان معيار قرار دهيم، كتابي كه در پاكستان يا در شبه قاره هند چاپ مي‌شود، با آثاري كه در ايران چاپ مي‌شوند، زمين تا آسمان تفاوت دارند. ايران بر روي زبان فارسي كهن اقدامات فرواني انجام داده است، اما دوستان تاجيك و هموطنان افغانستاني‌ام در اين زمينه كمتر موفق بوده‌اند. 

مشاور و مترجم وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان درباره دليل اين موضوع گفت: آنها فرصت اين كار را نداشتند و همچنين چالش‌هايي كه در اين دو كشور براي افغانستان و پاكستان وجود داشت، كمتر در ايران بوده است. اگر امروز در افغانستان سخن از حوزه تمدني پامير به ميان آوريم يا حساسيت زيادي روي زبان فارسي نشان دهيم، بلافاصله ممكن است براي هموطنان و دوستان پشتو زبان ما حساسيت ايجاد شود. متأسفانه دليل همه اينها به اين موضوع باز مي‌گردد كه ما كمتر به گذشته خودمان فكر كرده‌ايم.
 
وي توضيح داد: از منظر زبان‌شناسي به طور كامل مشخص مي‌شود كه از نظر شاخه‌بندي، زبان پشتو زير شاخه زبان فارسي است و از نظر زبان‌شناسي خاص هم، امروز نمي‌توانيم بگوييم كه كداميك از زبان‌هاي پشتو، فارسي، انگليسي يا عربي كامل‌اند. براي ما مسلمانان، تنها زبان عربي قداست دارد و براي زبان‌شناس، «بلك انگليسي» كه در آمريكاي لاتين صحبت مي‌‌شود، با «وايت انگليسي» كه در واشنگتن صحبت مي‌شود، يكي است. اگر دوستان از اين حساسيت‌ها بكاهند، كارهاي زيادي مي‌توان انجام داد. 

كارشناس حوزه زبان‌شناسي افغانستان در پايان يادآور شد: چالش‌هاي حاكم بر فضاي دو كشور تاجيكستان و پاكستان كه از جمله قلمروهاي فارسي زبانانند، از جمله دلايلي‌اند كه اين زبان نتوانسته است در آنجا به رشد و نمو خود ادامه دهد. بايد با همكاري‌هاي همه جانبه و كاستن از حساسيت‌ها، زمينه‌هاي رشد و توسعه اين زبان را فراهم سازيم.

نخستين همايش يك روزه «ميراث مكتوب مشترك ايران و افغانستان» دوازدهم تيرماه با حضور جمعي از مسوولان فرهنگي، نويسندگان و صاحب‌نظران ايراني و افغانستاني در سالن مشروطه كتابخانه مجلس شوراي اسلامي برگزار شد. 

در اين برنامه دكتر علي لاريجاني، رييس مجلس شورراي اسلامي و سيدمحمد حسيني، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز حضور داشتند و نظرات و پيشنهادات خود را براي توسعه همكاري‌هاي دو جانبه ايران و افغانستان در حوزه مكتوبات و شناسايي، حفظ و نگهداري از آثار كهن تمدن ماوراء النهر عنوان كردند.