خطیبی در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره ویژگی آثار محمد معین توضیح داد: معین با تالیف «فرهنگ فارسی» توانست تحول چشمگیری را در حوزه زبان و ادبیات فارسی ایجاد کند. او تحت تاثیر فرهنگ‌های خارجی به ویژه در زبان فرانسه برای نخستین‌بار روش‌هایی را در تالیف این «فرهنگ فارسی» به‌کار گرفت که پیش‌تر از آنها استفاده نشده بود.
وی به «لغت‌نامه دهخدا» و دشواری ارتباط تمامی مخاطبان با آن اشاره و تصریح کرد: استفاده از تصاویر در «فرهنگ معین» و آوانگاری کامل لغات همگی نوآوری‌هایی محققانه و عالمانه بوده‌اند که توسط معین به‌کار گرفته شدند و به ارتباط آسان‌تر مخاطب با این کتاب کمک می‌کنند.
این پژوهشگر از حاشیه‌نویسی سودمند کتاب «برهان قاطع» توسط معین به عنوان یکی از بهترین و مهم‌ترین منابع در ریشه‌شناسی لغت یاد کرد و اظهار داشت: «برهان قاطع» اثر محمدحسین بن خلف تبریزی توسط معین تصحیح و حاشیه‌نویسی شد. در حال حاضر تنها منبع برای ریشه‌یابی یک لغت در زبان فارسی حاشیه‌های این کتاب است.
وی ادامه داد: دانشجویان و استادان زبان و ادب فارسی به‌طور معمول با زبان‌های خارجی به ویژه زبان آلمانی و فرانسه آشنایی کمتری دارند و شاید آشنایی بیشتر آنها با زبان انگلیسی باشد. بر همین اساس کمتر می‌توانند از منابع ایران‌شناسی موجود به زبان آلمانی و فرانسه بهره ببرند.
خطیبی حواشی کتاب «برهان قاطع» را راه‌گشایی برای محققان و پژوهشگران زبان و ادب فارسی دانست و یادآور شد: حتی اگر این منبع حاوی اطلاعات قدیمی باشد در حال حاضر هیچ مرجع و منبع کاملی به جز حواشی کتاب «برهان قاطع» برای ریشه‌شناسی لغات فارسی در دسترس نیست.
وی در پاسخ به این پرسش که معین با تصحیح «برهان قاطع» و دیگر فعالیت‌هایش در حوزه زبان و ادب فارسی چه خدمتی به شاهنامه‌پژوهی کرده است، توضیح داد: معین در حوزه شاهنامه‌پژوهی فعالیت ویژه‌ای انجام نداده بود و نمی‌توان ارتباط منطقی میان فعالیت‌های او و شاهنامه‌پژوهی برقرار کرد. اما خدمات و فعالیت‌های او در حوزه زبان فارسی راه‌گشایی برای تمامی پژوهشگران و محققان در حوزه‌های مختلف زبان و ادبیات فارسی است.
این شاهنامه‌پژوه در پایان افزود: همان اندازه که حواشی «برهان قاطع» در ریشه‌شناسی لغت‌های «شاهنامه فردوسی» موثرند در دیگر زمینه‌ها و به عنوان مثال تصحیح «دیوان فرخی یزدی» نیز مفید هستند.
محمد معین (۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ در رشت - ۱۳ تیر ۱۳۵۰) استاد زبان فارسی و پدیدآورنده «فرهنگ معین»(دوره کامل فرهنگ فارسی، شامل لغات فارسی، لغات و ترکیبات عربی متداول در فارسی، لغات اروپایی که به تدریج در فارسی وارد شده و اعلام اشخاص، اعلام جغرافیایی، در هفت هزار و نهصد صفحه و در شش مجلد) بود.
از دیگر آثار او می‌توان به تالیف جلد نخست «حافظ شیرین سخن»، «یک قطعه شعر در پارسی باستان»، «شاهان کیانی و هخامنشی در آثار الباقیه»، «مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی»، «حکمت اشراق و فرهنگ ایران»، «برگزیده نثر فارسی»، «لغات فارسی ابن سینا»، «برگزیده شعر فارسی»(دوره‌های طاهریان، صفاریان، سامانیان و آل بویه و تصحیح «چهار مقاله تالیف نظامی عروضی سمرقندی»(با شرح لغات و توضیح عبارات مشکل و نسخه بدل‌ها)، «مجموعه اشعار دهخدا»، «جامع الحکمتین»، «شرح قصیده ابوالهیثم»، «برهان قاطع» و « جوامع الحکایات» اشاره کرد.
یکشنبه ۱۳ تیر ۱۳۸۹ - ۱۲:۴۸
ابوالفضل خطیبی، پژوهشگر و شاهنامه‌پژوه، خدمات و فعالیت‌های محمد معین به ویژه در زمینه تالیف «فرهنگ فارسی» و تصحیح و حاشیه‌نویسی «برهان قاطع» را راه‌گشایی برای تمامی محققان و پژوهشگران حوزه‌های مختلف زبان و ادب فارسی می‌داند.
نظر شما