دكتر حسن باستاني‌راد در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با اشاره به اين كه اين كتاب نتيجه قرارداد پژوهشي ـ تأليفي است كه به‌تازگي با كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي منعقد كرده است، بيان داشت: اين اثر پژوهشي در دو بازه زماني و مكاني حوادث و رخدادهاي «بهارستان» را تبيين مي‌كند.
وي درباره چارچوب اصلي پژوهش و انگيزه‌هاي انتخاب اين موضوع گفت: محدوده مكاني اين موضوع حول محور بهارستان است؛ بهارستان به معناي زميني كه در آن بناهايي توسط ميرزاحسين‌خان سپهسالار، صدر اعظم ناصرالدين شاه قاجار، ساخته شد و شامل كاخ، باغ، مسجد و تشكيلات جانبي آن و محله‌هايي كه در اطراف و در پيوند با بهارستان وجود دارند، مي‌شود، همان مكاني كه از نظر هويت فرهنگي در شهر امروز تهران به نام بهارستان شناخته مي‌شود. به دليل اين كه بهارستان قلب بسياري از رويدادهاي تاريخ ايران در يك سده اخير بوده است، لازم بود درباره اتفاقاتي كه در آن محدوده رخ داده است، اثري اختصاصي درباره اين منطقه تأليف شود.
وي محدوده زماني اين پژوهش را از زماني كه نخستين نشانه‌ها در شهر تهران درباره اين محدوده يافت مي‌شد، بيان كرد و گفت: اطلاعاتي اين محدود، از زماني كه زميني دست نخورده بود تا زماني كه مجلس در آن تشكيل شد تاكنون كه مجلس شوراي اسلامي، تشكيلات خود را در همين بهارستان مستقر كرده است، در اين پژوهش جاي دارند.
مدرس تاريخ با اشاره به اين كه نام نهايي اين اثر بايد از سوي شوراي كتاب مركز اسناد كتابخانه مجلس تأييد شود، اظهار داشت: «بهارستان؛ خانه ملت و رويدادها و يادمان‌هاي مجلس» عنواني است كه اكنون براي اين اثر تحقيقي برگزيده شده است. منظور از رويدادها تمام تحولاتي‌اند كه در يك سده اخير، محدوده بهارستان در تاريخ معاصر ايران با آنها مواجه بوده و ايران در بطن آن رويدادها، فراز و فرودهايي را تجربه كرده است. رخدادهاي سياسي، اجتماعي، اقتصادهاي و فرهنگي عمده مطالب اين پژوهش‌اند، يعني اين كتاب، ايران را از نگاه آنچه كه در مجلس بهارستان گذاشته است، مرور مي‌كند.
باستاني‌راد با ذكر اين موضوع كه بيش از يكصد سال از قانونگذاري در ايران مي‌گذرد و اغلب تحولات و رويدادها در ارتباط با مجلس بوده‌اند، اظهار داشت: در كنار اين قضايا ممكن است قيام‌هايي در بهارستان شكل گرفته باشد، مثل قيام سي‌ام تيرماه و بزرگاني كه به اينجا آمدند و صحبت كردند يا افراد و شخصيت‌هاي بزرگي درباره مجلس نظر دادند كه مي‌توان رگه‌هايي از تمامي اين جريانات را در اين كتاب جست.
وي درباره بخش «يادمان»ها توضيح داد: منظور از يادمان‌ها، تمام بناها و ميراثي‌اند كه از تاريخ ايران به نام مجلس باقي مانده‌اند. اينها شامل بناهاي سپهسالار، بناهاي جديد و قديم، يادمان مادي مجلس نظير ساختمان‌ها و ديگر ميراث معنوي مي‌شود كه اكنون مركز اسناد در حال كاركردن بر روي آنها است، نظير اسنادي كه مربوط به مجلس‌‌اند و در شمار ميراث معنوي‌اند.
پژوهشگر حوزه تاريخ بهارستان در پاسخ به اين سؤال كه اين اثر چه خلايي را پر مي‌كند و مخاطبان اصلي آن چه كساني‌اند، گفت: تأليفات بسيار اندكي به صورت خاص به بهارستان پرداخته‌اند كه از آن ميان مي‌توان به برخي از مقالات دايرة‌المعارفي اشاره كرد. برخي نيز مقالات تحقيقي‌‌اند، از اين رو نياز به پژوهشي همه جانبه در اين حوزه احساس مي‌شد.
استاد تاريخ دانشگاه شهيد بهشتي با بيان اين كه شايد اين كتاب يك پژوهش مقدماتي درباره بهارستان باشد، يادآور شد: تشريح ارتباط بهارستان با هسته اصلي تمام رويدادهاي ايران، هدف اصلي نگارش اين كتاب است و از آنجايي سرچشمه مي‌گيرد كه اين ساختمان‌ها در چندين مرحله دچار تغييرات معماري شدند؛ نظير آتش‌سوزي‌هاي دوره محمدعلي شاه و به توپ بسته شدن مجلس كه هريك به نوعي بيانگر تحولات آن دوره زماني‌اند. به هر صورت، يهارستان اكنون پابرجا و نماد خانه ملت در ايران است؛ نمادي از هويت قانونگذاري كه لازم است به خوبي به آن پرداخته شود.
باستاني‌راد با بيان اين كه اين كتاب جنبه تحقيقي دارد، متذكر شد: تمام تلاشم اين است كه اين اثر با قلم و بياني نوشته شود كه علاوه بر پژوهشگران و محققان تاريخ معاصر ايران، مردم، گروه‌هاي مختلف سني و جوانان هم از اطلاعات آن بهره‌مند شوند.
وي درباره طرح مقدماتي اين كتاب خاطرنشان كرد: اين اثر در 10 فصل كه با هم در ارتباط‌اند، تدوين خواهد شد و هر فصل با توجه به محدوده مكاني و زماني طراحي شده، يادمان‌ها، رويدادها و تحولات را در ارتباط با يكديگر بررسي مي‌كند، به طوري كه تمام فصل‌ها با يكديگر مرتبط‌اند.
نويسنده اين كتاب، اطلاعات معماري و شهرسازي و تاريخي را از عمده مطالب اين اثر برشمرد و گفت: كالبد معماري بهارستان در ارتباط با تحولات سياسي ايران شكل گرفته است و اطلاعات فراواني را دربر دارد. از آنجا كه بهارستان خواستگاه تغييرات گوناگون سياسي، اجتماعي، فرهنگي و هنري فراوان بوده است، اين اثر با نگاهي جامع تمامي رويدادها را بررسي مي‌كند و نگاه سياسي به هيچ وجه بر ديگر مطالب سايه نمي‌اندازند.
وي در پايان خاطرنشان كرد: كتاب «بهارستان؛ خانه ملت و رويدادها و يادمان‌هاي مجلس» حتي به كاشي‌كاري‌هاي مسجد سپهسالار (مدرسه شهيد مطهري) هم مي‌پردازد. به عنوان مثال؛ اين اثر به آيينه‌كاري‌هاي تالار آيينه بهارستان در كنار رخدادهاي سياسي و تأثيرگذاري‌هاي اجتماعي آن نيز توجه دارد و مي‌كوشد از تمامي ابعاد بهارستان را بررسي كند، زيرا در صورتي كه هريك از ابعاد ناديده گرفته شوند، كتاب دچار ضعف و خلاء خواهد شد، چون با همه اين عوامل در ارتباط است.
قرار است اين اثر پژوهشي پس از اتمام از سوي كتابخانه، موزه و مركز اسناد كتابخانه مجلس شوراي اسلامي منتشر شود.
سه‌شنبه ۱۹ آبان ۱۳۸۸ - ۱۳:۳۳
مولف كتابي درباره «بهارستان» معرفي آثار و بناهاي قديمي ميدان بهارستان به عنوان هويت فرهنگي شهر تهران را از انگيزه‌هاي تأليفي اثر خود برشمرد و گفت: به اين دليل كه اين ميدان قلب بسياري از رويدادهاي تاريخي سده گذشته است، اين اثر مي‌كوشد زمينه‌هاي شناخت دقيق بهارستان را براي اقشار گوناگون اجتماع فراهم سازد.
نظر شما