گفتارهایی درباره ادبیات مهاجرت ایران در دهمین شماره «گاه نقد»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، حسین زحمتکش زنجانی، سردبیر «گاه نقد» در گفتار آغازین این شماره نشریه با نام «ادبیات مهاجرت در بازار نشر ایران» اشاره کرده که اساسا نگاه به مهاجرت به عنوان یک پدیده معمول در جهان به‌خودی‌خود شاید شائبه‌ای نداشته باشد اما مشکل از آنجا آغاز می‌شود که قرار است چنین نگاهی ترویج و تقویت شده و جهت سیر آن از جوامع دورمانده از شکوفایی اقتصادی و گاه فرهنگی به سوی کشورهای پیشرفته و صنعتی باشد. چنین رویکردی البته ممکن است رنگ‌وبوی سیاسی هم به خود بگیرد و مهاجران را کسانی نشان بدهد که از وضعثیثت سیاسی کشور خود به تنگ آمده و به امید تنفس در فضایی آزاد و به دور از خودکامگی و بگیروببندهای بی‌دلیل که عرصه را بر آنان سخت کرده عمدتا رهسپار دیار غرب می‌گردند. این نگاهی است که علاقه‌مندان به این تفکر درصدد القای آن هستند. نویسندگان، مترجمان و ناشران کشورمان نیز اخیرا ورودی جدی به این حوزه داشته‌اند و هرساله کتب پرشماری از آنان در زمره ادبیات داستانی به چاپ می‌رسد.

در این شماره همچنین نوشتاری با نام «مهاجرت در ادبیات داستانی دفاع مقدس در دهه شصت» به قلم احمد شاکری آمده که در آن تاکید شده، مقوله‌ای چون دفاع مقدس و موضوع‌های متعدد دیگری که از جمله ظهورات و آثار و ثمرات انقلاب اسلامی تلقی می‌شده‌اند خود به طور مستقل پدیدآورنده ادبیات مهاجرت نبوده بلکه به عنوان شعاع‌هایی به نقطه مرکزی تحول که انقلاب اسلامی است، مرتبط می‌شدند. به این نحو که هر ظهور و بروزی از انقلاب اسلامی و آرمان‌ها و ارزش‌های آن که مخالف با دیدگاه غرب‌گرایان تلقی می‌شده است، زمینه را برای مهاجرت فراهم می‌آورده است.

«تعلیق هویتی و سوژه سرگردان در ادبیات مهاجرت ایران» نوشته سیدمحمدحسین فیروزآبادی نیز دیگر نوشتار این شماره است که در آن نویسنده مهاجرت را در ادبیات داستانی فارسی بر اساس مضامین و موضوعات آثار به سه دسته کلی شامل ادبیات مهاجرت سیاست محور یا ادبیات تبعید، ادبیات مهاجرت هویت محور و داستان‌نویسی زنان مهاجر تقسیم‌بندی و تبیین کرده است.

همچنین در این شماره زین‌العابدین جعفری در نوشتاری با نام «تغییرات خانواده در فرایند مهاجرت» به بررسی چند رمان خارجی ترجمه شده در ایران پرداخته و با استفاده از تحلیل محتوای کیفی مقوله‌های اصلی حول محور خانواده را از رمان‌های «سرزمین مادری»، «فهرست»، «عشق در عصر کودتا» و «زنبوردار حلب» استخراج کرده است.

«سفر به دیار قزاقان و تاثیر آن بر تحول روحی تولستوی» نوشته مجتبی رنجبریخفروزانی نیز دیگر نوشتار این شماره است که در آن اشاره شده تولستوی در «هنرچیست؟» به ابتذال فرهنگ روسی اشاره می‌کند. از نظر او مردان، زنان را به عنوان کالا در زمینه‌های هنری به کار می‌گیرند و زن را برهنه نمایش می‌دهند و دستمایه‌ای برای سود شخصی می‌دانند.

دیگر نوشتار نیز «تاثیرگذاری مهاجرت بر سرح‌حال نویسی ملودی معزی» به قلم طاهره محمدیان عمرانی است. معزی معتقد است که ظواهر انسان را به انزوای عاطفی می‌کشاند و از صوفیان سخن می‌گوید که صرفا به باطن می‌پردازند و پوسته دین یا همان شریعت را کنار می‌گذارند و برایشان هرچیزی در نهایت به عشق ختم می‌شود.

در بخش نقدوار این شماره نیز در سه پرونده به رمان‌ها، روایت‌ها و مجموعه داستان‌هایی با موضوع مهاجرت پرداخته شده است.

دهمین شماره «گاه نقد» با مدیرمسئولی مهدی حسین‌زاده یزدی و سردبیری حسین زحمتکش زنجانی در 160 صفحه و بهای 88 هزار تومان در اختیار علاقه‌مندان به پژوهش‌های ادبیات اجتماعی قرارگرفته است.