فريده مهدوي دامغاني،مترجم برگزيده سال 2003 ميلادي، با تأكيد بر لزوم ترجمه آثار ديني بهويژه شيعي، گفت: مطالب ديني بايد به شيوهاي فاضلانه به مخاطبان خارجي زبان معرفي شوند، به گونهاي كه خواننده مسحور نوشتههايمان شده و از خواندن آن لذت ببرد. وي معتقد است: براي غربياني كه با موضوعات متفاوت از معيارهاي شرقي ما، دستخوش عاطفه و رقت قلب ميشوند، بايد از همان «مائده روحاني» خوشايند خودشان برايشان سخن بگوييم./ /
وي با اشاره به ظلم و تحقير روا داشته شده به مسلمانان جهان، افزود: من ديني را كه با آن زاده شدهام، دوست دارم و از مسلمان بودن خود بسيار مفتخر و سعادتمندم. به همين خاطر از خداوند خواستهام پيش از رسيدن به سن كهولت، كتابهايي را ترجمه كنم كه باعث ترويج و تبليغ دينم شود و چهره واقعي آن را به جهان بشناساند.
مهدوي دامغاني با تأكيد بر لزوم ترجمه تمام مفاهيم ديني به بهترين شكل، اظهار داشت: مترجم بايد زماني به ترجمه اين آثار اقدام كند كه تسلط كامل بر زبانهاي مقصد و منبع داشته باشد و مخاطب خود را نيز بشناسد، زيرا ترجمه متون ديني شيعي بر خلاف آنچه تصور ميشود، امري بسيار دشوار و حساس است.
مترجم كتاب «نفس المهموم» شيخ عباس قمي به زبان فرانسه، با اشاره به ترجمه نامطلوب برخي آثار مذهبي به زبانهاي اروپايي در ايران، گفت: در حالي كه در كشورمان تعداد مترجمان زبده و حرفهاي كه قادر به ترجمه آثار مختلف ديني به صورتي درست و عاري از اشكالات دستوري باشند، كم نيست، باز هم شاهد ترجمه بسياري از اين آثار با قلمي تحتاللفظي و بدون هرگونه كيفيت فاخرانه ايم.
وي تصريح كرد: مترجم حرفهاي كسي است كه بنا به زبان، نوع انديشه و ميزان آگاهي خواننده خارجي خود عمل و ترجمه اش را به دقيقترين شكل ممكن و استفاده از پاورقيهاي متعدد، با سبكي شيوا ارائه كند.
مهدوي دامغاني از بهكارگيري عين واژگان ديني و عربي و استفاده نكردن از مترادف اين كلمات در زبان مقصد، به عنوان مشكل اساسي مترجمان ايراني ياد كرد و گفت: بايد به اين نكته توجه شود كه ممكن است يك خواننده غيرمسلمان علاقهمند به اسلام، با مطالعه نخستين صفحات چنين كتابي و مواجه شدن با انواع اشتباهات و واژگان و اصطلاحات فقهي و عربي، از خواندن كتاب منصرف شود و اين دليل كاسته شدن خوانندگان كتابهاي اسلامي در سراسر دنياست.
اين مترجم افزود: مطالب ديني بايد به شيوهاي فاضلانه به مخاطبان خارجي زبان معرفي شوند، به گونهاي كه خواننده مسحور نوشتههايمان شود و از خواندن آن لذت ببرد. اين همان قاعدهاي است كه از سوي دفاتر انتشاراتي عربستان، لبنان و سوريه با ارائه انواع توضيحات و انطباق مفاهيم ديني آثار مذهبي با زبان مقصد، بهخوبي رعايت ميشود.
مترجم برگزيده ايتاليا در سال 2003 ميلادي به عنوان مترجم خارجي زبان، درباره نيازهاي جامعه در عرصه ترجمه آثار مذهبي اظهار داشت: ما شيعيان وظيفه داريم به ترجمه آثاري بپردازيم كه آيين راستينمان را به ديگران بشناساند. بهويژه بيش از هرچيز بكوشيم از مظلوميت اميرالمؤمنين سخن بگوييم و هرچه در توان داريم از زندگي، فرمايشات، جوانمرديها و نيكيهاي منحصر به فرد ايشان بنويسيم.
وي در ادامه گفت: درست همانگونه كه مسيحيان و يهوديان در تلاشاند آيين خود را در سراسر دنيا گسترش دهند، ما شيعيان نيز بايد آنچه را كه ميانديشيم و به آن پايبنديم، با بهرهگيري از ابزارهاي دنياي تكنولوژيك امروز و به خرج دادن ابتكارات و به دور از هرگونه تعصب، به جهانيان ابراز كنيم.
مترجم آثار ديني افزود: اگر تمام تلاشها تنها به اين معطوف شود كه ويژگيهاي شاخص خاندان اهل بيت(ع) را در صدها كتاب گوناگون با طرحهاي روي جلد زيبا و واژگاني بسيار روحپرور و جانبخش به جهانيان بشناسانيم، خوانندگان به خودي خود شيفته راستين امامان معصوم(ع) ميشوند.
تنها فرد خارجي دارنده نشان لياقت ايتاليا در سال 2006، درباره انتخاب آثار مناسب براي ترجمه اظهار داشت: بايد كتابهايي كم حجم و تا جايي كه ممكن است، فاقد مطالب فلسفي، فقهي، اصولي و كلامي را ترجمه كرد، كتابهايي كه بيشتر از زندگي و خصوصيات اخلاقي حضرت پيامبر اكرم(ص) و امامان معصوم(ع) سخن بگويند. يعني آثاري كه بازگو كننده احاديث گوناگون است و ماهيتي ملموس و بشري از اين امامان به خوانندگان خارجي زبان تقديم كنند. زيرا تنها با معرفي اين بزرگواران است كه ميتوان به بخش هاي ديگر پرداخت و از فقه و اصول اسلامي سخن گفت.
وي با تأكيد بر اينكه عاطفه شرقيها به هيچ وجه با ميزان بسيار كم عاطفه غربيها هماهنگي ندارد، گفت: براي غربياني كه با موضوعات متفاوت از معيارهاي شرقي ما، دستخوش عاطفه و رقت قلب ميشوند، بايد از همان «مائده روحاني» خوشايند خودشان برايشان سخن بگوييم.
اين مترجم افزود: براي مثال، در واقعه عاشورا، فرار دختران كوچك به هر سو،هنگام حمله سربازان عمر سعد و پنهان شدن دو دختر خردسال در پشت بوتهها، غربيان را بيشتر از زماني كه حضرت زينب(س) به سمت قتلگاه مي شتابد تا پيكر برادر عزيز خود را بيابد، متأثر ميكند.
وي تأكيد كرد: بهترين كار اين است كه به جاي آثار قديمي و سنتي اسلامي، بخش عظيم كوششمان را وقف خاندان اهل بيت(ع) كنيم و در قالب كتابهايي كوچك، اين بزرگان عالم بشريت را آنطور كه شايسته اند، به دنيا بشناسانيم.
مهدوي دامغاني درباره سازمانها و انتشاراتيهاي دخيل در امر ترجمه گفت: متأسفانه اغلب سازمانهاي نشر ايران به چاپ ترجمههايي با قلمي بسيار فقهي و سنتي و با رنگ و بوي زبان عربي تمايل دارند و سراغ كتابهايي ميروند كه شايد حتي پنجاه خواننده هم بين مخاطبان خارجي ندارند.
وي افزود: اين انتشاراتيها همچنين مايلند اين آثار، تا حد ممكن به صورت تحت اللفظي ترجمه شوند، درحالي كه ما نخست بايد قوانين موجود در دستور زبان كشور مقصد را در نظر بگيريم و آنگاه به ترجمه دقيق، مشابه و يكسان آن اثر مبادرت ورزيم. البته در اينجا لازم ميبينم از انتشارات انصاريان در قم، بخش فرهنگي و بينالملل سازمان حج و زيارت و نيز سازمان سمت به خاطر همكاريهايشان تشكر كنم.
فريده مهدوي دامغاني به گونهاي آثار را براي ترجمه انتخاب ميكند كه گويا فرمان قلم او در دست ايمانش به خداوند متعال و عشق به خاندان عصمت و طهارت(ع) است.
مترجم آثاري چون «اصول دين» و «دعاهاي قرآني» به فرانسوي، درباره معيار خود در انتخاب آثار بيان داشت: به محض روبهرو شدن با كتابي كه روحم را به شدت تحت تأثير خود قرار ميدهد و ديدگاه خوش بينانهتري نسبت به زندگي در من ايجاد ميكند و همچنين داراي پيامي ساده اما در عين حال ژرف است، به ترجمه آن ميپردازم.
فريده مهدوي دامغاني تاكنون دويست و چهل اثر را كه بيشتر آنها در زمینه ادبیات کلاسیک و مواریث فرهنگی جهان به ویژه اروپاهستند،ترجمه كرده كه تاكنون حدود 190 جلد از آنها به چاپ رسيدهاند.
از وي آثار اسلامي بسياري نيز به زبانهاي فرانسه و انگليسي منتشر شده كه از ميان آنها ميتوان به «رساله حقوق امام سجاد(ع)»، بيش از هفتاد خطبه، زيارتنامه، دعا و سرودههاي عاشورايي، همچنين «نوريه آسماني»، «مصايب اميرالمؤمنين»، «چگونه نماز بخوانيم» و «پيام آور رحمت» به فرانسوي اشاره كرد.
نظر شما