دكتر حمزه‌علي نورمحمدي، مدير گروه كتابداري و اطلاع‌رساني دانشگاه شاهد در گفت و گو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، خبر داد: با حمايت مركز علم‌سنجي موسسه تحقيقات سياست علمي كشور، به زودي دانشگاه شاهد و به دنبال آن دانشگاه تهران، گرايش تخصصي علم‌سنجي را در رشته كتابداري و اطلاع‌رساني داير مي‌كنند.

فارغ‌التحصيل رشته علم‌سنجي دانشگاه برلين،‌ به بيان رابطه علم‌سنجي و كتابداري پرداخت و توضيح داد: شكل‌گيري رشته تخصصي جديد علم اطلاعات متاثر از علوم كتابداري، ارتباطات، رايانه و رياضي است. پس از جنگ جهاني دوم با افزايش توليد علمي و پيدايش علم اطلاعات (با گرايش‌هاي كتاب‌سنجي و علم‌سنجي) با پيشرفت علم روبه‌رو شديم. عواملي چون لزوم سنجش و ارزيابي علم، شناسايي موثرترين سازمان‌ها، افراد و عوامل مرتبط با توليدات علمي، مطالعات تحليلي استنادي و شناسايي نشريات هسته و رهبران علمي هر حوزه ،توجه متخصصان علم كتابداري و اطلاع‌رساني را به علم‌سنجي جلب كرد.

دكتر نورمحمدي، تصريح كرد: اثرگذاري هرچه بيشتر يافته‌هاي علمي، ترغيب دانشمندان، ايجاد فضاي رقابتي سالم، ارزيابي صحيح و رتبه‌بندي پژوهشگران، كمك به سياست‌گذاري علمي و پژوهشي و در نهايت توسعه علم و فناوري اهداف اصلي علم‌سنجي است. 

وي به تاريخ پژوهش‌هاي علم‌سنجي اشاره كرد و گفت: دهه 1350، بنياد ملي علوم آمريكا و سپس در دهه 1960 سازمان همكاري و توسعه اقتصادي اروپا، شاخص‌هايي را براي سنجش علم و فناوري ارائه دادند. دوبروف و كارنوا در روسيه نخستين كساني بودند كه واژه علم‌سنجي را ابداع و افرادي مانند لوتكا، ‌برادفورد و زيف نيزبه منظور بررسي توزيع انتشارات بر اساس مولفان و نشريات، مدل هايي را پيشنهاد كردند.

مدير گروه علوم كتابداري و اطلاع‌رساني دانشگاه شاهد در ادامه گفت‌و گو به تاريخچه آموزش كتابداري و اطلاع‌رساني ايران و مقايسه اين آموزش با كشورهاي پيشرفته پرداخت و توضيح داد: كتابخانه و كتابداري ايران منشا تاريخي دارد.‌ در دوره هخامنشيان كتابخانه‌اي براي نگاهداري هزاران لوح گلي داشتيم و شواهد معتبر درباره وجود كتابخانه عظيم در ايران باستان در دست است. از جمله كتابخانه‌هاي تاريخي مي‌توان به كتابخانه هاي «اردشير بابكان» و «جندي‌شاپور» اشاره كرد.

وي افزود: در آن دوران كتابدار،‌ كتاب‌شناسي بود كه به تجزيه و تحليل آثار و نوشتن حواشي بر كتاب‌ها مي‌پرداخت.

دكتر نورمحمدي،‌ دوره اسلامي را عصر رشد كتابخانه‌هاي ايران دانست و گفت: افرادي چون نوح‌ابن منصور و عزالدوله ديلمي به ساخت كتابخانه‌هاي مجهز در كنار مساجد اقدام كردند. در آن زمان كتابداراني كتابخانه را اداره مي‌كردند كه به رغم نديدن آموزش رسمي كتابداري  به دسته‌بندي و نگاهداري كتاب هاي كتابخانه‌ها گماشته مي شدند.

عضو انجمن كتابداري و اطلاع‌رساني ايران،‌ ادامه داد: اولين دوره آموزش كوتاه مدت كتابداري ايران، سال 1317 در دانشسراي عالي تهران و سپس سال 1331 در دانشگاه تهران آغاز به كار كرد. سال 1345 با تاسيس انجمن كتابداران ايران، ‌اولين دوره كامل آموزش كتابداري در مقطع كارشناسي ارشد در دانشگاه تهران تاسيس شد.

وي خاطرنشان كرد: سال 1348، اولين دوره كارداني كتابداري در مدرسه عالي ايران زمين و سپس در سال 1353 گروهي به نام كتابداري (مقطع كارشناسي ارشد) در دانشگاه شيراز آغاز به كار كرد. همچنين در تبريز دوره‌هايي با همكاري خارجي‌ها تشكيل شد. اكنون 72 گروه كتابداري و اطلاع‌رساني در ايران داريم كه اين امر اهميت اين رشته را در كشور ما نشان مي دهد.

عضو هيات علمي گروه علوم كتابداري و اطلاع‌رساني دانشگاه شاهد،‌ در مقايسه آموزش كتابداري ايران با كشورهاي اروپايي و امريكايي تاكيد كرد: با توجه به تفاوت امكانات، ‌فرهنگ و مسايل بومي ،اين مقايسه فقط به صورت كلي امكان‌پذير است.

وي توضيح داد: اولين آموزش رسمي كتابداري جهان، ‌نيمه دوم قرن 19 (سال 1887) در دانشگاه كلمبيا به سرپرستي ملويل ديويي آغاز شد. از سال 1970 تصوير آموزش كتابداري به تدريج روشن‌تر و با وارد شدن لوح فشرده به عرصه ذخيره و بازيابي در خواست‌هايي مبني بر علم اطلاع‌رساني، مطالعات اطلاع‌رساني و علوم كتابداري مطرح شد.

دكتر نورمحمدي،‌ ادامه داد: همچنين در كشور كانادا از اوايل قرن 21 آموزش نرم‌افزار‌هاي رايانه‌اي در راس برنامه‌هاي كتابداري قرار گرفت و سال 1980، هفده مدرسه كتابداري در بريتانيا داير بود.

فارغ‌التحصيل رشته علم‌سنجي كتابداري و اطلاع رساني دانشگاه همبولت برلين، به آموزش كتابداري و اطلاع‌رساني در دانشگاه‌هاي آلمان اشاره كرد و گفت: در اين كشور كتابداري به صورت تخصصي آموزش داده مي‌شود. سرفصل دروس را استاد و گروه تعيين مي‌كنند و دانشجو پس از گذراندن 12 ترم، مدرك فوق ليسانس كتابداري را در كنار يك رشته دوم دريافت مي‌كند.

وي افزود: ادامه تحصيل در مقطع دكترا با پذيرش يك استاد به عنوان داور اول امكان‌پذير است و دانشجو با ارايه موفق يك تحقيق ،مدرك دكتراي تخصصي را دريافت مي‌كند.