مصطفی امرایی مدیر مرکز نشر اسراء در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، اظهار کرد: مراحل آماده سازی ترجمه کتاب مفاتیح الحیات به زبان های عربی و انگلیسی از پیشرفت قابل اعتنایی برخوردار بوده است .

وی توضیح داد: بنابر برنامه پیش بینی شده به حول و قوه الهی نسخه عربی کتاب مفاتیح الحیات تا پایان فروردین سال 1394 آماده و در بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عرضه خواهد شد.

 نسخه انگلیسی این اثر که ارائه دهنده الگوی سبک زندگی اسلامی است برای استفاده مخاطبان در کشورهای اروپایی و امریکای لاتین تهیه می شود و تاخیر در انتشار آن به دلیل حساسیت و تلاش هایی است که برای قالب عقلی دادن به احادیث و روایات می‌شود؛ به نوعی که در این نسخه به جای ارجاع متن به احادیث ، اصل حدیث در متن می آید و پاورقی آن به مطالعات و پژوهش‌های علمی، آکادمیک و دانشگاهی که در آن زمینه وجود دارد می پردازد. ترجمه انگلیسی مفاتیح الحیات تا مهر ماه 1394 به بازار خواهد آمد.

 حدود دو سال پیش نخستین چاپ نسخه فارسی کتاب «مفاتیح‌الحیات» اثر حضرت آیت‌الله‌ جوادی‌آملی، آغاز شد و تاکنون 189 چاپ از آن روانه بازار نشر شده و به تازگی چاپ 190 آن منتشر شده است.

باید توجه داشت که از چاپ 175، ویراست دوم این کتاب منتشر شده است. این ویرایش‌ها شامل اصلاحاتی در باب خانواده بوده و همچنین در بخشی از این کتاب احادیثی اضافه شده و بر غنای هر چه بیشتر کتاب افزوده است. 

 «مفاتیح‌الحیات» شامل پنج بخش کلی است که عبارتند: «تعامل انسان با خود»، «تعامل انسان با هم‌نوعان»، «تعامل مردم و نظام اسلامی»، «تعامل انسان با حیوان» و «تعامل انسان با خلقت زیست محیطی».

بخش نخست کتاب خود به 12 فصل تقسیم می‌شود، از جمله «اهمیت تفکر و تدبر»، «یادگیری و دانش‌اندوزی»، «کار و تلاش»، «حفظ تن و حرمت اضرار به نفس»، «نظافت و بهداشت»، «خوردن و آشامیدن»، «لباس و پوشش»، «زینت و آراستگی».

بخش دوم کتاب شامل 6 فصل است: «خویشاوندان»، «هم‌کیشان (مسلمانان)»، «بیگانگان: اهل کتاب، مشرکان و پیروان فرقه‌های انحرافی»، «مستضعفان»، «مهاجمان و دشمنان» و «شهروندان». فصل شهروندان این بخش، یکی از مهم‌ترین و حجیم‌ترین فصول این کتاب است که در آن دستورالعمل‌ها و احادیث بسیاری درباره چگونگی تعامل با همسایگان و همشهری‌ها درج شده است. در این فصل همچنین نحوه تعامل و برخورد با معلمان، مدرسان، عالمان و دانشمندان، خانواده‌های مصیبت‌دیده در شهر و در نهایت شیوه‌های برخورد با جوانان و سالمندان، همراه با احادیث و روایت‌های مستند و صحیح، شرح و توضیح شده است.

«نظام سیاسی: اهمیت تشکیل نظام اسلامی و نیاز به حاکم عادل»، «نظام اجتماعی»، «شهرسازی و شهرداری» و «امور اقتصادی»، فصول چهارگانه بخش سوم کتاب است.

بخش چهارم شامل سه فصل به ترتیب با نام‌های «نگهداری از حیوان»، «بهره‌گیری از حیوان» و «حقوق حیوان» است. در فصل نخست نام حیواناتی چون گوسفند، شتر، اسب، گربه، خروس و نوعی از کبوتر، به عنوان حیواناتی که نگهداری از آنها در احادیث توصیه شده، درج شده است.

«محیط زیست»، «آب و هوا و خاک حاصلخیز»، «درختکاری و جنگل‌ها»، «فضای سبز و مراتع»، «باد و باران»، «نهرها و دریاها»، «راه‌ها و جاده‌ها»، «مواد سوختی» و «گردشگری و دیدار شگفتی‌های تاریخی و طبیعی» عنوان 9 فصل بخش پنجم کتاب «مفاتیح‌الحیات» است. بخش ضمیمه کتاب نیز شامل فصولی چون «کارها در روزهای ماه قمری»، «سنت‌ها»، «اشارات زمان» و «اشارات سنت‌ها» می‌شود.

آیت‌الله العظمی جوادی‌آملی در دیداری که سال 1390 با اعضای شورای پژوهشی تدوین این کتاب داشتند، فرمودند: «یک وقت رابطه انسان با خدا در حدّ مناجات، دعا و این‌هاست، آن می‌شود «مفاتیح‌ الجنان». یک وقت سفر چهارم از اسفار اربعه را شما می‌خواهید بگویید[یعنی] که سفر مِن الخلق إلی الخلق بالحق ما باید داشته باشیم، این می‌شود «مفاتیح الحیات».

 صاحبنظران از این کتاب به نیکی یاد کرده‌اند. به عنوان مثال آیت‌الله رضا استادی، عضو شورای عالی مدیریت حوزه علمیه قم ضمن مقایسه کار فکری مرحوم شیخ عباس قمی با آیت‌الله جوادی‌آملی، «مفاتیح‌الحیات» را جلد دوم «مفاتیح‌الجنان» نامیده است.