دکتر احمدرضا بهرام‌پور عمران، مدرس دانشگاه، پژوهشگر و نويسنده كه چندي پيش کتاب «در تمام طول شب» (بررسي آراء نيما يوشيج) از وي منتشر شده، درباره نيما و اشعار او به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) گفت: نيما در آغاز شاعري رمانتيک بود اما از حدود سال ۱۳۰۵به بعد بيشتر گرايش واقع‌گرايانه در اشعار پيدا کرد. از سال ۱۳۱۵به بعد اشعارش گرايش نمادگرايانه و اجتماعي يافته‌اند و تا آخر عمر نيز همين گرايش را به صورت تکامل‌ يافته‌تر در اشعارش حفظ کرد.

وي در ادامه سخنانش گفت: دگرگوني‌هاي انديشه‌اي نيما شامل آثار منثور او است، در نامه‌ها، يادداشت‌ها و ديگر آثار منثور نيما مي‌توانيم اين دگرگوني‌هاي تاريخي را ببينيم. شاعران هم‌دوره نيما چون شهريار، ميرزاده عشقي و ملک‌الشعراي بهار، احمد شاملو و مهدي اخوان‌ثالث از پيروان شعر نيمايي بودند.

اين مدرس دانشگاه اظهار كرد: اين چهره‌ها در دوران نيما جايگاهي داشته‌اند و ستايش‌ها و انتقادهايي نيز نيما نسبت به اين چهره‌ها مطرح کرده است. به عنوان مثال نيما پندهاي سعدي را تاريخ مصرف گذشته مي‌داند و حافظ و نظامي را بسيار ستايش مي‌کند؛ البته انتقاداتي نيز نسبت به آن‌ها دارد.

وي درباره بهره‌گيري نيما از اشعار نظامي گفت: نيما يوشيج، شيفته‌ شعر نظامي بوده است و در عرصه‌ شعر و شاعري همواره در کنار حافظ از نظامي ياد مي‌کند. مطالعه‌ آثار منثور نيما نشان مي‌دهد که نيما با پنج گنج نظامي مانوس بوده و در مواردي از پنج گنج او نيز انتقاد مي‌کند. آن‌چه سبب شده تا نيما يوشيج به شعر نظامي علاقه‌مند باشد، تلفيقات و تركيبات نظامي است.

بهرام‌پور عمران افزود: شعر نظامي، شعري تصويري است و نيما نيز دلبستگي فراواني به شعر تصويري دارد؛ البته او تصويري را مي‌پسندد كه در كنار روايت باشد. به خاطر همين است كه در شعر نيما همواره خطي روايي را مي‌بينيم. 

نيما يكسره ستايشگر نظامي نيست

اين مدرس دانشگاه ادامه داد: نيما گاه‌گاهي انتقادهايي به شعر نظامي دارد و يكسره ستايشگر او نيست. نيما از وزن دو منظومه «مخزن الاسرار» و «خسرو و شيرين» ايراد مي‌گيرد و مي‌گويد كه وزن آن دو، با داستان همخواني ندارد. البته منتقدان، حرف نيما را درست نمي‌دانند و پاسخ داده‌اند كه چون وزن آن منظومه‌ها داراي حركت است، پس با داستاني كه نظامي برگزيده، مناسبت دارد.

وي افزود: اگر آثار منثور نيما را از سال ۱۳۰۱ به بعد نگاه كنيم، مي‌بينيم كه نگاه انتقادي به سنت دارد اما هر چه جلوتر مي‌آيد بيشتر پي مي‌برد كه ادبيات گذشته چه عظمتي دارد. براي همين است كه در سال‌هاي ۱۳۱۵به آن سو، تغيير ناگهاني در او مي‌بينيم.

اين مدرس دانشگاه يادآور شد: آن‌چنان كه مي‌گويد در ادبيات گذشته ما صدها تن مثل «تولستوي» وجود دارد. نيما آن‌قدر مجذوب ادبيات گذشته ايران مي‌شود كه كتاب‌هايي همانند «تحفه حكيم مؤمن» را هم مي‌خواند و شاعران رده دوم و سوم شعر فارسي را هم ناديده نمي‌گيرد.

علي اسفندياري مشهور به نيما يوشيج، زاده ۲۱ آبان ۱۲۷۴ خورشيدي در دهکده يوش استان مازندران است. «قصه رنگ پريده»، «منظومه نيما»، «خانواده سرباز»، «اي شب»، «افسانه»، «افسانه و رباعيات»، «ماخ اولا»، «شعر من»، «شهر شب و شهر صبح»، «ناقوس قلم انداز»، «فريادهاي ديگر و عنکبوت رنگ»، «آب در خوابگه مورچگان»، «مانلي و خانه سريويلي»، «مرقد آقا» (داستان)، «کندوهاي شکسته» (داستان)، «آهو و پرنده‌ها (شعر و قصه براي کودکان)» و «توکايي در قفس (شعر و قصه براي کودکان)» از جمله كتاب‌هاي و مجموعه اشعار نيماست.

سرانجام نيما در ۱۳ دي ۱۳۳۸ درگذشت و در امامزاده عبدالله تهران به خاک سپرده شد. در سال ۱۳۷۲ خورشيدي بنا به وصيت وي پيکر او را به خانه‌اش در يوش منتقل کردند. مزار او در کنار مزار خواهرش؛ بهجت‌الزمان اسفندياري و مزار سيروس طاهباز در ميان حياط جاي گرفته است.