خطبه غدير، قانون اساسي تشيع است

حجت‌الاسلام محمدباقر انصاري در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با اشاره به اين كه حدود 16 سال قبل پژوهش و تحقيقات تخصصي درباره غدير را آغاز كرده است، عنوان كرد: از سال 1416 قمري در راه نوشتن كتاب «اسرار غدير» تصميم گرفتم تمامي تاليفات و پژوهش‌هاي انجام شده را بررسي كنم تا دچار موازي‌كاري و تكرار نشوم. از اين رو، با بررسي مكتوبات كتابخانه‌هاي موجود به اين نكته دست يافتم كه با وجود آثار متعدد، داستان كاملي از ماجراي غدير كه نشان دهد اين واقعه از كجا شروع مي‌شود و چگونه پايان مي‌يابد، در دست نداريم.

وي با بيان اين كه اثري جامع كه ماجراي غدير را مسلسل‌وار شرح دهد نيافتم، گفت: در اين مسير به اين نتيجه رسيدم كه خطبه پيامبر اكرم(ص) كه تقريبا 20 صفحه است و بيان آن حدود يك ساعت به طول انجاميده، مطلبي مهم و در حقيقت قانون اساسي شيعه است كه كسي متن آن را مقابله‌ نكرده و نسخه كلي ارايه نداده است، تمامي محققان بر اساس يك نسخه يعني خطبه‌اي كه در كتاب «احتجاج» آمده است، به بيان سخنان پيامبر(ص) پرداخته‌اند و در ادامه اين مسير هيچ فردي اين خطبه را با اصل اثر تطبيق نداده است.

انصاري با بيان اين كه كوشيدم در ادامه تحقيقاتم هر دوي اين نواقص را برطرف سازم، عنوان كرد: اين خطبه به زبان عربي است و با وجود طولاني بودن، درك مفاهيم آن براي فارسي‌زبانان دشوار است. از اين رو، با مقابله متن اصلي به ترجمه اين خطبه پرداختم. همچنين دريافتم كه داستان غدير پيش‌زمينه‌هايي دارد كه چنانچه عنوان نشوند، درك ماجراي غدير با سوال و ابهام همراه خواهد بود.

وي در پاسخ به اين كه «اين پيش‌زمينه‌ها چه مواردي بودند و براي تبيين آنها چه اقدامي انجام داديد؟» گفت: سابقه مسلمانان و اين كه در زمان واقعه غدير اين افراد تا چه حد منافق، مسلمان واقعي يا ضعيف‌الايمان بودند، از جمله پيش‌زمينه‌هاي غديرند كه همگي نشان مي‌دهند اگر پس از واقعه غدير، سخنان پيامبر(ص) و ولي عهدي كه ايشان معرفي كردند در جامعه محقق نشد، مخاطبان بدانند اين خطبه در چه شرايطي و براي چه مردمي خوانده شد.

اين محقق حوزه دين و معارف اسلامي گفت: افزون بر اين، اقدامات بسيار پيچيده‌اي از سوي منافقان و دشمنان غدير پيش از اين ماجرا و پس از آن در حال شكل‌گيري بود كه از آن ميان مي‌توان پيمان بني‌ثقيفه را نام برد.

وي با اشاره به اين كه با آگاهي از اين نكات كتاب «اسرار غدير» را حدود 16 سال قبل در حجمي نزديك به 300 صفحه تاليف كردم، گفت: آن اثر، مجموعه كاملي درباره غدير بود و علاوه بر متن خطبه، ترجمه و داستان كامل غدير، تاريخچه‌اي از اين رخداد را آشكار مي‌ساخت. پس از آن، كتاب «خطابه غدير» را كه تلخيصي از اثر قبلي‌ام بود، منتشر كردم.

اين نويسنده حوزه دين، كتاب «نداي آسماني غدير» را اثر بعدي خود در حوزه غدير ياد كرد و گفت: در اين اثر به تبيين خطبه غدير با مقدمه‌اي كوتاه پرداختم. پس از آن كتاب «چهارده قرن با غدير» من منتشر شد. اين كتاب حوادث اين ماجرا را از روزي كه غدير تمام شد؛ تا زمان معاصر شرح مي‌دهد. «سخنراني استثنائي غدير» عنوان اثر بعدي‌ام بود كه اثبات مي‌كرد در تمامي عالم در ميان آدميان و پيامبران الهي، چنين سخنراني مانند خطبه غدير بيان نشده بود.

اين محقق غديرپژوه درباره كتاب «ژرفاي غدير» كه اثر ديگر اوست، عنوان كرد: اين اثر از بُعد جوانب اثباتي و جوانبي كه منافقان به شكل منفي عنوان كردند، به تحليل ماجراي غدير مي‌پردازد.

نويسنده مجموعه سه جلدي «غدير در قرآن، قرآن با غدير» درباره اين اثر پژوهشي خود توضيح داد: در اين اثر 300 آيه قرآني را كه از ابتدا تا انتهاي ماجراي غدير نازل شدند يا در اين واقعه مورد استناد پيامبر(ص) بودند، از نظر شرايط نزول بررسي كردم و به همراه مستنداتي به تحليل آنها پرداختم.

انصاري كتاب «اگر در غدير بوديم» را اثر ديگر خود ياد كرد كه جنبه ادبي دارد و از نظر ذهني، مفروضات فردي را عنوان مي‌كند كه چنانچه در ماجراي غدير حضور داشت، چه احساسي پيدا مي‌كرد و چه مطالبي به زبان مي‌آورد. اين اثر مجموعه‌اي از قطعات ادبي درباره غدير است.

نويسنده كتاب «قرآن ‌نامه غدير» درباره اين كتاب عنوان كرد: اين اثر كه در حوزه ادبيات جاي مي‌گيرد، مطالب قرآني غدير را در قالبي ادبي عرضه مي‌كند و مي‌كوشد مفاهيم سنگين قرآني را در قالبي شيرين بيان كند.

وي كتاب «گزارش لحظه به لحظه از واقعه غدير» را اثر ديگر خود برشمرد و گفت: اين كتاب به صورت مختصر و سلسله‌وار داستان غدير را روايت مي‌كند. در اثر ديگرم كه «واقعه قرآني غدير» نام دارد، صورت كاملي از داستان غدير را بازگو كردم. اين كتاب با بيان ماجراي غدير از لحظه حركت پيامبر(ص) از مدينه تا بازگشت ايشان به اين شهر را به صورت لحظه به لحظه روايت مي‌كند.

انصاري گفت: ابتدا كه به وادي پژوهش درباره غدير وارد شدم، تصوير نمي‌كردم بيش از چند صفحه بتوان مطلبي در اين باره يافت، اما با تحقيقات بيشتر از جوانب متعدد اين ماجراي تاريخي آگاهي بيشتري پيدا كردم.

انصاري افزود: توصيه مي‌كنم افرادي كه در اين حوزه فعاليت دارند يا كساني كه به مناسبت عيد غدير مسابقات، سخنراني‌ها يا برنامه‌هايي را اجرا مي‌كنند، هر سال تنها به يك بُعد از اين ماجرا اكتفا نكنند، چرا كه غدير ابعاد وسيعي دارد و تنها به خطبه و بيان ساده داستان غدير ختم نمي‌شود. بهتر است هر سال با مرور بر يكي از ابعاد اين واقعه، به توسعه و رشد فكري مردم درباره غدير كمك كنيم و از انجام مسابقات كتابخواني يا تمركز بر آثار و سخنان تكراري كه نتيجه‌اي جز درجا زدن ندارد، بپرهيزيم.