رئالیسم، مکتب غالب در شعرنو فارسی است

احمد خیالی خطیبی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با بیان اینکه ویژگی اصلی مکتب رئالیسم، توصیف انسان به صورت موجود اجتماعی است، عنوان کرد: شاعران واقع‌گرا صفات نیک و بد را ذاتی نمی‌دانند بلکه آنها را محصول جامعه می‌شمارند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه مکتب رئالیسم در اواسط قرن نوزدهم در فرانسه شکل گرفت، افزود: پیروان این مکتب به تصویرکشیدن صادقانه زندگی اعتقاد داشتند. اصول این مکتب شامل تحلیل اجتماعی، مطالعه و تجسم زندگی انسان در جامعه و روابط میان فرد و جامعه است.

وی با بیان اینکه شعر معاصر فارسی دارای ویژگی حقیقت‌نمایی است، توضیح داد: به عنوان نمونه شعر «دریچه‌ها» اخوان ثالث با روایتی ساده و واقع‌گرایانه نمایان‌کننده اندیشه اخوان و احساس امید و ناامیدی وی است. «ما چون دو دریچه روبه‌روی هم/ آگاه زهر بگومگوی هم/ هر روز سلام و پرسش و خنده/ هر روز قرار روز آینده/ عمر آینه بهشت اما آه/ بیش از شب و روز تیر و دی کوتاه/ اکنون دل من شکسته و خسته‌ست/ زیرا یکی از دریچه‌ها بسته ست/ نه مهر فسون، نه ماه جادو کرد/ نفرین به سفر که هرچه کرد او کرد» عمر کوتاه و زیباست و تشبیه به آینه بهشت شده؛ دریچه‌ای که استعاره از معشوق است و حالا بسته شده است. اخوان بار این دوری را به دوش سفر می‌اندازد و معشوق را از بی‌وفایی تبرئه می‌کند. در شعر «دریچه‌ها» شاعر رابطه و مناسبات عاشقانه مطلوب و کامل و آرمانی را به وصف می‌نشیند و دستیابی به آن را آینه مینو می‌داند.

خیالی خطیبی به شعر «از مرگ، من سخن گفتم» احمد شاملو نیز اشاره کرد و افزود: «چندان که هیاهوی سبز بهاری دیگر/ از فراسوی هفته‌ها به گوش آمد/ با برف کهنه/ که می‌رفت/ از مرگ/ من سخن گفتم» خواسته یا ناخواسته در خلقت، زندگی و مرگ انسان کاوش می‌کند و از این امور برای خود دستمایه و موضوع شعری فراهم می‌کند. شاملو به زندگی و مرگ توجه خاص و متفکرانه و در عین حال دردمندانه‌ای دارد که در نوع خود متفاوت است. تصاویری که در اشعار شاملو می‌بینیم همه به جزئیات زندگی مردم پرداخته است.

وی در پایان گفت: اغلب شاعران معاصر فارسی واقع‌گرا هستند؛ در عین حال بازتاب شرایط واقعی زندگی در آثارشان از منظر محتوا و زبان بسیار متفاوت است.