آبتین گلکار در توضیح این اثر به ایبنا گفت: پنج‌رود، روستایی است که رودکی در آن‌جا به دنیا آمده و با اینکه رمان، زندگینامه مستند رودکی نیست، آندری ولوس افسانه و روایت‌های مرتبط با رودکی را در کتاب آورده است. هم‌چنین به اوضاع و احوال اجتماعی، زدوبندهای سیاسی آن زمان و اوضاع شاعران و پیشرفت شعری پرداخته است. این رمان در روسیه مورد استقبال قرار گرفته و برنده جایزه بوکر روسی شده است.
این پژوهشگر زبان و ادبیات روسی با اشاره به ماجرای رمان گفت: ماجرای رمان از زمان کهنسالی رودکی آغاز می‌شود، هنگامی که به دستور امیر نوح سامانی نابینا شده و به سیاهچال افتاده و حالا باید با پای پیاده، با راهنمایی پسرک نوجوانی به نام شیرافکن، رهسپار زادگاهش، روستای پنج‌رود، شود. امیرالشعرا در این مسیر طولانی پیوسته مراحل مختلف زندگی خود را مرور می‌کند: از کودکی‌‌اش در پنج‌رود و تحصیلش در سمرقند، جایی که شعرهایش رفته‌رفته بر سر زبان‌ها می‌افتند، تا زمانی که در دربار امیر نصر سامانی به مقام امیرالشعرایی می‌رسد و به ثروت و مکنتی افسانه‌ای دست می‌یابد و سپس مورد غضب پسر او، امیر نوح سامانی قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: ولوس موفق شده در اثرش، سیمایی برجسته و پرفروغ از این شاعر بسازد که در میان تاریکی سده‌هایی که ما را از هم جدا می‌کنند، به روشنی دیده می‌شود. مسیر بخارا تا پنج‌رود طولانی است، به‌ویژه اگر قرار باشد پیرمردی نابینا گام در این راه بگذارد. از کجا می‌توان هم‌سفر بهتری پیدا کرد؟ آنان مسیر مقدر خود را گام به گام پشت سر می‌گذارند و گام به گام روشن‌تر می‌شود که پیرمرد بیناتر از پسربچه است و این بلد نیست که نابینا را راهنمایی می‌کند و از غافلگیری‌ها و خطرات در امان می‌دارد، بلکه نابیناست که بلد را پیش می‌برد و به تدریج اسرار زندگی را بر وی می‌گشاید.
گلکار درباره امتیازها و ویژگی‌های این اثر گفت: رمان، آمیخته‌ای از مطالب مندرج در منابع فارسی و عربی و تخیل نویسنده است و ضمن روایت سرگذشت رودکی، بحث‌های عقیدتی و فلسفی مختلفی درباره مسایلی مانند شعر و شاعری، آیین تصوف، همدلی میان مذاهب، پا گرفتن جریان‌های شیعی در ماوراءالنهر را نیز مطرح می‌کند و بسیاری از رسوم و آیین‌ها و باورهای منطقه ماوراءالنهر را نیز به تصویر می‌کشد.
گلکار با اشاره به اینکه زندگی رودکی با وجود آوازه و تاثیرگذاری وی بر ادب فارسی و شاعران پس از خود، در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد، توضیح داد: به طور قطع و یقین نمی‌دانیم که رودکی کور مادرزاد بوده یا در پیری دچار این عارضه شده است و حتی تا هزار سال پس از وفاتش مقبره وی مشخص نبود. لطف سخن رودکی و اشراف وی بر زبان، شعر، حکمت و موسیقی از رودکی شاعر توانایی ساخته که بر شاعران پس از خود تأثیری انکارناشدنی گذاشته با این حال، چه بسیار جوانانی هستند که از زندگی وی آگاهی چندانی ندارند.
مترجم رمان «بازگشت به پنج‌رود» با بیان اینکه این اثر می‌تواند در شناخت برهه‌ای از زندگی رودکی موثر باشد، گفت: در عین حال هدف نویسنده روس نوشتن کتابی مستند و تحقیقی نبوده و باید با این اثر به منزله یک رمان خیالی توجه کرد. در حقیقت در این رمان با آمیختگی خیال و واقعیت مواجه هستیم؛ به گونه‌ای که بسیاری از وقایع یا شخصیت‌های کتاب زمینه تاریخی و مستند دارند و بسیاری دیگر خیالی هستند و گاه تشخیص مرز خیال و واقعیت کاری دشوار یا حتی ناممکن است.
«بازگشت به پنج‌رود» اثر آندری ولوس اخیرا در 528 صفحه و بهای 135 هزار تومان توسط انتشارات برج عرضه شده است.
نظر شما