این پژوهشگر ادبیات عرفانی با بیان اینکه مولانا جزو شعرای مسلمان ایرانی بوده و در منطقه روم شرقی (ترکیه امروزی) زندگی می‌کرده که هم متاثر از ادبیات رومی و هم متاثر از ادبیات ایران و قصص قرآنی بوده است، توضیح داد: مولانا از حضرت مریم (س) تصویرسازی‌های نابی کرده و با بهره‌گیری از روزه مریم (س)، پاکدامنی وی و مادر حضرت عیسی (ع) بودنش به ماجراهای زندگی مریم (س) تلمیح داشته و از دریچه صور‌خیال، تعابیر و تفسیرهای نویی یافته است. مولوی دیدگاه منحصر به فردی در مورد مریم (س) نشان داده و پیوند بین عرفان اسلامی و عرفان مریم ایجاد کرده است.
وی افزود: مولوی با زبانی سمبلیک در اشعاری عرفانی، شخصیت حضرت مریم (س) و تلمیحات مربوط به آن را به زیبایی القا کرده و در ابیاتی که از ایشان گفته رابطه بین روح، جان، مریم، خداوند و عیسی را همچون سالک و مسلوک و طی طریق کردن آنان را به شکل سمبلیک بیان کرده است. مولوی مریم مقدس را چون عارفی می‌داند که برای رسیدن به نور حقیقت طی طریق و درد و الم را سپری می‌کند و به شیرینی خرمای حقیقت می‌رسد.
«هم آدم و آن دم تویی هم عیسی و مریم تویی
هم راز و هم محرم تویی چیزی بده درویش را»
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد ادامه داد: مولوی در اشعارش مریم (س) را به دنیایی والاتر از دنیای آدمیان کشیده و می‌گوید:
«کیست که از دمدمه روح قدس
حامله چون مریم آبست نیست»
و در بیت
«دل، مریم آبستن یک شیوه کند با من
عیسی دو روزه تن، در گفت زبان آید»
به آیاتی از سوره مریم که از خانواده کناره گرفت و روزه‌داری کرد تا عیسی در گهواره سخن گفت اشاره دارد.
«همچو مریم سوی خرمابن رویم
زانک خرمایی ندارد شاخ بید»
پاکزاد در توضیح اشاره‌های مولوی به حضرت مریم (س) گفت: عالم غیب به منزله خرمابن است که خرمای حقیقت و معرفت را در آن عالم می‌توان به دست آورد و عالم مادی و سفلی درخت بید است که ثمری ندارد، عارفان چون مریم به عالم غیب روی می‌آورند تا از لذت اطعام حق بهره‌مند شوند.
وی همچنین با تاکید بر توجه خاص مولانا به سوره مریم (س) به بیت «چشم و دل مریم شد روشن از آن خرما/ نخلیست از آن خرما پرباربشوریدش» اشاره کرد و توضیح داد: این بیت به عنوان نمونه به آیات 23 تا 26 سوره مریم اشاره دارد که «درد زایمان او را به کنار تنه خرمابنی کشاند. گفت که کاش پیش از این مرده بودم و چیز ناقابل فراموش‌شده‌ای بودم. به او گفته شد که تنه خرمابن را بجنبان و بتکان تا خرمای نورس دست‌چینی بر تو فروافکند، پس بخور و بیاشام و چشم را روشن دار و هرگاه کسی را دیدی بگو که من برای خدای مهربان روزه نذر کرده‌ام و به همین دلیل امروز با انسانی سخن نمی‌گویم.»
وی در پایان گفت: در تمام دیوان غزلیات مولانا، نام حضرت مریم 60 بار مشاهده شده و مریم در اشعار مولوی، عارفی است که از راه تذهیب نفس به خدا یا مراد می‌رسد. مریم (س) یکی از پاکدامن‌ترین زنان دنیاست که با پرورش پیامبری به نام مسیح (ع) در دامان خود برای همیشه در اذهان مردم دنیا جایگاه ویژه‌ای یافته است.
نظر شما