حبیب‌الله محمودیان باستان‌شناس و مؤلف پیشکسوت ایلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در ایلام، در ابتدا به موقعیت جغرافیایی هُلیلان اشاره کرد و با بیان اینکه این شهرستان در شمال شرقی استان ایلام با مساحت حدود 920 کیلومتر مربع واقع شده و مرکز آن شهرک توحید است و از شمال به کرمانشاه، از شرق به لرستان و از غرب و جنوب به شهرستان چرداول محدود است، گفت: بر اساس آخرین تغییرات در تقسیمات کشوری، این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و سیمره است. بخش سیمره متشکل از دو دهستان زردلان و داربید و بخش مرکزی نیز شامل دهستان‌های: گوران و راجیوند است. مناطق شهری هلیلان عبارتند از: کَهَره و شهرک توحید.
مؤلف کتاب «جغرافیای تاریخی و باستان شناختی هلیلان» درخصوص مناظر جنگلی گلدره در این شهرستان تصریح کرد: محدوده جغرافیایی گلدره از مناطق تابعه زردلان شهرستان هلیلان است که در بخش کوهستانی شمال استان ایلام واقع شده است. زردلان از شمال و شمال غربی با استان کرمانشاه و از ناحیه شرقی با استان لرستان همجوار است. گلدره ناحیه‌ای کوهستانی است که با پوشش جنگلی انبوه‌‌گونه درختی بلوط، یک محوطه نسبتاً وسیع را در حد فاصل ارتفاعات جانبی به‌ویژه ارتفاعات نسبتاً بلند بخش جنوبی و جنوب شرقی شامل می‌شود، این مناظر زیبا، جذاب و دیدنی در محدوده‌ای با ابعاده 2×4 کیلومتر واقع شده و مشرف بر رودخانه سیمره در بخش شرقی گلدره است. این منطقه که در منتهی‌الیه بخش شمال غربی استان ایلام و همجوار با استان کرمانشاه قرار گرفته، دارای مناظر جنگلی پرگونه بلوط زاگرسی، چشمه آب، هشت اثر تاریخی و فرهنگی و نیز اقلیم معتدل کوهستانی است.
ناشر برگزیده در حوزه تخصصی تاریخ و باستان‌شناسی در سال 1400 با اشاره به عصر سنگ در دره هلیلان گفت: در محوطه‌های مورد مطالعه عصر پارینه سنگی قدیم و میانی در این دیار آثار حیات فرهنگی انسان یا به عبارتی انسان ابزارساز از حدود 100 هزار تا 200 هزار سال پیش نظیر قبرهای سنگی، ساطوری، وسایل شكار و موارد مشابه دیگر یافت شده كه با پیشرفت شیوه‌های تولید و توزیع محصول و نظام یك جانشینی در مرز 50 هزار سال پیش یعنی همان دورانی كه با نام انسان (پیته‌كانتروپ) [Peete Kantroop] مشهور است و مقارن با فرهنگ‌‌های محوطه غارهای بیستون و درّه‌‌ی خرم‌آباد است، به دست آمده است.
وی ادامه داد: از آثار عصر سنگ مربوط به دوره پارینه‌سنگی قدیم ابزارهای سنگی، نظیر ساطورهای دست‌ساز از محوطه‌های تاریخی مرروس، غار درمر و مراو در درّه هلیلان به دست آمده است. باستان‌شناسان این دوره را مربوط به فرهنگ آشولین [Acheulean] می‌دانند. در دوره‌های بعد از فرهنگ آشولین نیز در غارها و پناهگاه‌های سنگی در دشت هلیلان شواهدی از یك تداوم فرهنگی طولانی دوران سنگ یعنی میان‌سنگی و نوسنگی مشاهده شده است. در هر صورت وجود نمونه‌های بی‌شماری از تیغه‌های سنگی فرهنگی عصر معروف به صنایع سنگ در این حوزه تمدنی دلیل محكمی بر گسترش و رشد فزاینده فرهنگی و پیشرفت نظام استقرار و یكجانشینی در دهكده و شهرنشینی در دشت هلیلان است.
این ناشر و مؤلف فعال ایلامی به خانه‌بگ داجیوند از شاهران قدیمی شهرستان هلیلان اشاره و تصریح کرد: خانه‌بگ از مشهورترین و نام‌آورترین افراد طایفه داجیوند در روزگار خویش و از سرایندگان معروف کوهپایه‌های زاگرس است. نام و نشان خانه بگ، نه‌تنها در زادگاهش و میان ایلات و عشایر و طوایف لَک زبان؛ بلکه به واسطه دانش، زبان و شعرش در میان مردمان سراسر خطه غربی ایران زمین نمایان و آشنا بوده است. خانه‌بگ داجیوند چهره‌ای محبوب و مقامی والا داشته، با این وجود، شناخت ما از مقامات علمی و ادبی این شاعر بزرگ، چندان زیاد نیست و اشعار و اطلاعات ایشان نیز با گذشت روزگاران به دست فراموشی سپرده شده است.
یادآوری می‌شود، کتاب «جغرافیای تاریخی و باستان شناختی شهرستان هلیلان» تالیف «حبیب الله محمودیان» در 124 صفحه مصور، با ویرایش نعمت‌الله داوویان، در 1000 جلد و به قیمت 65 هزار تومان در نشر زاگرو منتشر و در هفته کتاب و کتابخوانی با حضور مسئولان استانی و شهرستانی در هلیلان رونمایی شد.
نظر شما