به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين نشست عصر ديروز (سه‌شنبه، هفتم ارديبهشت) در شهر كتاب برگزار شد. دبيري اين نشست را علي‌اصغر محمدخاني، معاون فرهنگي شهر كتاب، عهده‌دار بود.

علي ميرزايي، گردآورنده اثر و سردبير نشريه «نگاه نو» در ابتداي سخنانش، اين كتاب را حاصل فعاليت‌هاي گروهي دانست و گفت: اين كتاب به لحاظ گفت‌وگو با برخي از قله‌هاي فرهنگ و توسعه ايران، اثري استثنايي است. نخستين گفت‌وگوي اين كتاب در سال 1371 و آخرين آنها سال گذشته انجام شد. يازده گفت‌وگو و سه ميزگرد با حضور اهالي قلم در سه حوزه فرهنگ، ‌دموكراسي و توسعه مطالب اين اثرند.
وي به ارايه چند آمار درباره اين كتاب اشاره كرد و گفت: البته اين آمارها انتقاد از اين كتاب نيز به شمار مي‌آيند. در يازده گفت‌‌وگوي اين اثر تنها با يك خانم مصاحبه شده است. در سه ميزگرد نيز بيست و دو نفر حضور داشتند كه تنها سه نفر از آنها خانم‌ها بودند و اين موضوع يك هشداري است براي رفع اين مشكل.

سردبير نشريه «نگاه نو» به آزاديي كه در تمامي گفت‌وگوها حكم‌فرما بود، اشاره كرد و گفت: اين گفت‌وگوها در كمال آزادي انجام شد و فكر نمي‌كنم فردي در اين گفت‌وگوها خودش را سانسور كرده باشد. همچنين اين كتاب با تغيير بسيار اندكي و در حد يك جمله كوتاه و بدون هيچ ممیزی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز انتشار دريافت كرد.

وي افزود: اين مصاحبه‌ها در فاصله‌اي هجده ساله انجام شد و تا انتشار آن متأسفانه آقايان كريم امامي، حسين عظيمي و مهدي سحابي، سه تن از افراد طرف گفت‌وگو در اين كتاب، از ميان ما رفتند.

ميرزايي خاطرنشان كرد: نمي‌توان گفت كه اين كتاب مضموني واحد دارد، چرا كه گفت‌وگوهاي آن به موضوعات متنوعي نظير ترجمه، توسعه و ... مي‌پردازند. 

وي به ذكر نكاتي درباره فوايد گفت‌وگوهاي موثر پرداخت و گفت: اگر طرفين مصاحبه متناسب با يكديگر باشند و در قالب مفاهمه به گفت‌وگو بپردازند، دانش پنهان گفت‌وگوشونده كه شايد خود او نيز از آن بي‌اطلاع باشد، به سطح آمده، به مخاطب منتقل مي‌شود. به همين دليل مي‌توان ادعا كرد كه گفت‌وگوهاي خوب مفاهيم را با سرعت بيشتري انتقال مي‌دهند.

در ادامه اين نشست عزت‌الله فولادوند، يكي از طرفين گفت‌وگو در اين كتاب و مترجم آثار متعدد در حوزه فلسفه، به ارايه مطالبي درباره گفت‌وگو پرداخت و گفت: سخن به تقسيم نخست، به دو قسم گفتاري ـ شنيداري و نوشتاري تقسيم مي‌شود. هدف از گفت‌وگو ارتباط است كه گاهي براي كشف حقيقت انجام مي‌گيرد و گاهي براي پنهان كردن حقيقت از خود يا ديگران.

وي افزود: نوع گفتاري ـ شنيداري مصاحبه گاهي به شكل تقابلي يا تخاصمي بروز مي‌يابد و هدف آن كشف حقيقت نيست، بلكه به مخاصمه مي‌انجامد. عالي‌ترين نوع اين گفت‌وگو، مفاهمه خلاق است كه به ديالوگ و هم‌سخني نيز تعبير شده و مشاركت‌كنندگان در آن مي‌كوشند، نه با تقابل بلكه با تفاهم به حقيقت دست يابند. ديالوگ واقعي مرزهاي ميان اصحاب گفت‌وگو را ذوب مي‌كند و سبب همدلي آنان مي‌شود.

فولادوند خاطرنشان كرد: در اين نوع از مصاحبه هر يك از طرفين ذهني باز و پذيرا دارند و در پي غلبه بر حريف نيستند. در چنين حالتي است كه ذهني مشترك پديدار مي‌شود. آنان واقعا گوش مي‌كنند و مي‌كوشند از طريق گفت‌وگو به درك اعتقادات خودشان نايل آيند.

وي ديالوگ را متفاوت با مناظره برشمرد و گفت: مناظره تقابلي است و به جزميت مي‌انجامد. ديالوگ پيش‌فرض‌ها را براي ارزيابي مجدد بررسي مي‌كند، اما مناظره از پيش‌فرض‌ها به عنوان حقيقت دفاع مي‌كند. ديالوگ امكاني براي يافتن راه‌هاي بهتر ايجاد مي‌كند، اما مناظره كنندگان ساير راه‌ها جز راه خودشان را مردود مي‌پندارند.

برگزيده كتاب سال در دوره‌هاي هشتم و نهم در نتيجه‌گيري از سخنانش گفت: نكته اينجاست كه ما در روابط خانوادگي، اجتماعي و سياسي در پي رد نظر ديگران و به اصطلاح كوبيدن آنهاييم، در حالي كه اگر احساس و انديشه طرف مقابل ناديده گرفته شود، زندگي بي‌محتوا شده، از يافتن راه‌هاي بهتر براي حل مشكلات بازمي‌مانيم. در جامعه‌اي كه همه بيشتر حرف مي‌زنيم و كمتر گوش مي‌كنيم و ياد مي‌گيريم، توجه به اين نكات، خالي از لطف نيست.

در ادامه مهدي فيروزان، مديرعامل شهر كتاب و يكي از طرف‌هاي گفت‌وگو در اين كتاب، به ارايه مطالبي درباره توسعه كه يكي از موضوعات اثر را تشكيل مي‌دهد، پرداخت و گفت: متأسفانه تعريف كاربردي از توسعه در ايران وجود ندارد، تعريفي كه دو موضوع ديگر اين كتاب يعني دموكراسي و فرهنگ نيز با آن مواجه اند.

وي درباره دليل اين نقيصه گفت: تفاهم مشترك در تعريف توسعه در ميان كارشناسان به چشم نمي‌خورد، شايد در ديالوگ درست عمل نكرده‌ايم و بيشتر همهمه كرديم تا مفاهمه. تلاش‌هاي انديشمندان در حوزه و دانشگاه ستودني است، اما هيچ‌گاه تعريفي مشترك از تعاريف آنان شكل نگرفت.

فيروزان در ادامه سخنانش به ارزش و اهميت كتاب «فرهنگ، مردم‌سالاري، توسعه» اشاره كرد و گفت: طر‌ف‌هاي گفت‌وگو در اين كتاب از قله‌هاي قلم و انديشه‌اند. از بحث نشر و حقوق مولف تا بخش‌هاي كلان تاريخي در باب توسعه در اين كتاب به چشم مي‌خورند. لازم به يادآوري است كه فرهنگ، مردم‌سالاري و توسعه، اصلي‌ترين موضوعات ايران به شمار مي‌آيند. 

اين نشست با پرسش و پاسخ حاضران پايان يافت.