به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نشست «هويت ملي و تاريخ‌نگاري» عصر روز دوشنبه (17 اسفندماه) با حضور دكتر حميد احمدي عضو هيأت علمي دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران، كاوه بيات تاريخ‌نگار معاصر و حبيب‌الله اسماعيلي سردبير كتاب ماه تاريخ و جغرافيا در سراي اهل قلم برگزار شد و اساتيد دانشگاه و پژوهشگران به بحث و گفت‌وگو درباره هويت ملي و تاريخ‌نگاري پرداختند. 

كاوه بيات تاريخ‌نگار معاصر گفت: در يك حوزه جغرافيايي مانند فلات ايران با دگرگوني‌هايي روبه‌رو مي‌شويم كه نقش عوض مي‌كنند ولي همواره در آن مكان حضور دارند با وجود حوزه آناتولي و همچنين يونان كهن، بيزانس و امپراتوري عثماني فلات ايران سر جاي خودش است و در اين سرزمين با يك ميراث كهن مواجه است كه برايش فرض واجب محسوب مي‌شود.

مولف كتاب «نفت ايران جنگ سرد و بحران آذربايجان» افزود: در تاريخ ايران، سرزمين نقشي كهن در هويت ملي دارد و بايد بر الزامات سرزمين بيشتر توجه كنيم. كساني كه در فلات ايران جاي مي‌گيرند ميراث‌دار اين سرزمين كهن به‌شمار مي‌آيند و خود را فرزند كيقباد مي‌دانند. عنصر جغرافيا اولويت بسيار بالايي دارد و تأكيد مجدد بر آن بر تاريخ‌نگاران واجب است.

اين تاريخ‌نگار معاصر گفت:‌ در تعريف فرهنگي كه از اين گستره تاريخي به دست مي‌آوريم بايد تمام نواحي را در نظر بگيريم و بدون هيچ‌گونه تبعات سياسي و واقعيت‌هاي سياسي بلكه با نگاه فرهنگي و تمدن ايران كهن به آن بنگريم.

مولف كتاب «پان ترکيسم و ايران» افزود: ايرانيان مرزدار و ميراث‌دار فرهنگ كهن هستند و مسايلي كه با مرزهاي جديد به‌وجود آمده است در اين ميراث‌داري نمي‌تواند مهم باشد. در كشور عراق نيز همين مسأله مشاهده مي‌شود و نشان مي‌دهد كه با همسايگان خود نيز دچار مشكلاتي است. ما مشكلات اساسي داريم زيرا در دل اين فلات قرار داريم و پس لرزه‌هاي اين ناآرامي دامن‌گير ما نيز شده است.

وي در پاسخ به اين سوال كه آگاهي به ساكنان اين سرزمين بسيار مهم است و ما از كي و چه زماني مي‌گوييم كه ايراني هستيم؟ اين خودآگاهي از كجاست و ما از كي ايران را ايران مي‌شناسيم؟ گفت: از قرن 19 ميلادي به بعد تلاش براي شكل دادن نوعي هويت جدي ايراني متعارف شد و با داده‌هاي غزنويان، پارت‌ها و سلسله‌هاي بعدي و با افزوده‌هايي در طي قرون كه به آن اضافه شد توانستيم هويت جديد را خلق كنيم كه هنوز كامل نيست و جاي پژوهش و تحقيق دارد.

مترجم كتاب «ايل بختياری» خاطرنشان كرد: در دوره پهلوي اول صحبت از باستان‌گرايي مي‌كنيم و به عنوان يك فرم از آن استفاده مي‌كنيم. همچنين بازيابي تاريخ كهن ايران به كوشش كتاب «تاريخ ايران باستان» مشيرالدوله ثمره آن دوره‌ها محسوب مي‌شود. اين مسأله نشان مي‌دهد كه در يك دوره تاريخي فكر كرديم كه بايد به دوران كهن باستان بپردازيم و بعد از آن دوره طلايي صدر اسلام را بازكاوي كنيم

وي در پاسخ به اين سوال كه چه عواملي را تهديد كننده موضوع هويت ايراني مي‌دانيد؟ گفت: مسايل مختلفي ما را در معرض خطر قرار داده است. بخش‌هايي از آن كم و بيش خارج از قدرت ما و يك‌جهاني شدن و جهاني‌سازي است و يكي از آن‌ها مسايل سياسي محسوب مي‌شود كه به تناوب پيش مي‌آيد. شايد اين مسأله تأكيدي است كه مي‌تواند مهم باشد.

وي افزود: ضرورت همزيستي در فلات ايران بسيار مهم بوده است زيرا اگر روس به ايران حمله مي‌كرده سوار بلوچ از مرزهاي ايران مقاومت مي‌كرده است. تجربه نشان مي‌دهد كه اعتراض به كلمه‌اي حلال مشكلات نيست و هنگامي كه به آن كلمه ناراضي باشيد با تاريخ مملكت و با عرف جهاني هماهنگ نيستيد. اگر نژادپرستي را در گروه‌هاي مختلف قومي ببينيد نشان مي‌دهد كه خرده هويت‌ها واقعا نژادپرست‌اند. ما بايد در اين زمينه به يك تفاهم اساسي دست يابيم.

مولف كتاب «ايران و جنگ جهانی اول، اسناد وزارت داخله» خاطرنشان كرد: ايران كشوري كهن است و سرمايه بسياري دارد كه به آن بايد بيشتر توجه كرد. در اين زمينه ما بايد به تاريخ كشور با تمام اجزاي آن بپردازيم در رابطه با تاريخ مشروطه بسيار كم كار كرده‌ايم، اشاراتي به تبريز و گيلان نمي‌تواند مرجع و منبع مهمي باشد. ما در اين زمينه ناآگاهيم و نسبت به ولايات خود نيز هيچ آگاهي نداريم.

وي تأكيد كرد: ولايات ما شناخته نشده است و بيشتر به آخرين تعاريف پست مدرن پرداخته‌ايم و اين مسأله ما را عقب نگه‌داشته است. يكي از مباحث عمده در زمينه تاريخ‌نگاري‌ها عقب افتادگي است و در بسياري از حوزه‌ها تاريخ اقتصادي ايران اين مسأله را نشان مي‌دهد كه اين كم كاري بايد جبران شود.

سلسله نشست‌هاي تخصصي كتاب ماه تاريخ و جغرافيا به كوشش ماهنامه تاريخ و جغرافيا و موسسه خانه كتاب برگزار مي‌شود و هر بار موضوعي محوري را پي‌گيري مي‌كند و پس از نقد و بررسي با استادان تاريخ، كارشناسان و پژوهشگران در كتاب ماه تاريخ و جغرافيا در بخش گفت‌وگو منتشر مي‌شود.