به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، بهاء‌الدین محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد بن شمس الدین محمد بن حسن بن محمد بن صالح حارثی همدانی عاملی جبعی(جباعی) معروف به شیخ بهائی در سال 953 هجري قمري(1546 میلادی) در بعلبك متولد شد. او در جبل عامل در ناحیه شام و سوریه در روستایی به نام «جبع» یا «جباع» زندگي كرد و از نژاد «حارث بن عبدالله اعور همدانی» متوفی به سال 65 هجری از معاریف اسلام بود.

ناحیه «جبل عامل» همواره یكی از مراكز شیعه در مغرب آسیا بوده است و پیشوایان و دانشمندان شیعه كه از این ناحیه برخاسته‌اند، بسیارند. در هر زمان، حتی امروزه فرق‌هاي شیعه در جبل عامل به وفور زندگي مي‌كردند و در بنیاد نهادن مذهب شیعه در ایران و استواركردن بنیان آن به ويژه از قرن هفتم هجری به بعد، یاری بسیار كردند. در این مدت پیشوایان بزرگ از میان ایشان برخاستند و خاندان بهائی نیز از همان خانواده معروف شیعه در جبل عامل بوده‌اند.

بهاءالدین در كودكی  همراه پدرش به ایران آمد و پس از اتمام تحصیلات، شیخ الاسلام اصفهان شد. چون در سال 991 هجری قمری به قصد حج راه افتاد، به بسیاری از سرزمین‌های اسلامی از جمله عراق، شام و مصر رفت و پس از چهار سال در حالی كه حالت درویشی یافته بود، به ایران بازگشت.

وی در علوم فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت. مجموعه تألیفاتی كه از او بر جای مانده، حدود 88 كتاب و رساله است. وی در سال 1031 هجري قمري در اصفهان درگذشت و بنابر وصیت خودش، پيكرش را به مشهد بردند و در جوار مرقد مطهر حضرت علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام جنب موزه آستان قدس دفن كردند.

بهائی آثار برجسته‌ای به نثر و نظم پدید آورد. وی با زبان ترکی نیز آشنایی داشت. عرفات العاشقین‌(تألیف 1022ـ 1024) نخستين تذکره‌ای است که در زمان حیات بهائی از او نام برده‌اند.

بهائی در شمار مؤلفان پر اثر در علوم مختلف است و آثار او که همگي موجز و بدون حشو و زواید است، مورد توجه دانشمندان پس از او قرار گرفته و بر شماری از آنها شروح و حواشی متعددی نگاشته شده است. خود بهائی نیز بر بعضی تصنیف‌هاي خود حاشیه‌ای مفصل‌تر از اصل نوشته است.
 
از برجسته‌ترین آثار چاپ شده بهائی می‌توان به «مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین» ( تألیف 1015) که ارائه فقه استدلالی شیعه بر مبنای قرآن (آیات الاحکام) و حدیث است، اشاره كرد. این اثر دارای مقدمه بسیار مهمی در تقسیم احادیث و معانی برخی اصطلاحات حدیثی نزد قدما و توجیه تعلیل این تقسیم‌بندی است. 

«حبل‌المتین فی اِحکام احکام الدّین »(تألیف 1007) كتاب ديگري در فقه است كه او تا پایان صلوه نوشته است و در آن به شرح و تفسیر بیش از یک هزار حدیث فقهی پرداخته است. كتاب ديگر «الاثنا عشریه» نام دارد كه در پنج باب طهارت، صلات، زکات، خمس، صوم و حج به رشته تحرير درآمده است. بهائی دراین اثر بدیع، مسائل فقهی هر باب را به قسمی ابتکاری بر عدد دوازده تطبیق کرده و خود نیز بر آن شرح نگاشته است.

برخي از مهم‌ترين كتاب‌‌هايي كه درباره اين انديشمند بزرگ اسلامي منتشر شده‌اند، عبارتند از: 

ـ گزیده اشعار، مولوی، شیخ بهایی، سعدی، جامی، خیام، حافظ، نظامی/ فاطمه صیادی مقدم/ آرون/ 1383

ـ دیوان شیخ بهایی(و تفرجی در شخصیت شیخ بهائی)/ محمدبن حسین شیخ بهایی و سیدجواد معصومی/ طوبای محبت/ اسفند، 1384 

ـ کشکول شیخ بهائی/ محمدبن حسین شیخ بهایی، کریم فیضی تبریزی (مترجم)/ تهذیب/ 1384

ـ دیوان شیخ بهایی و تفرجی در شخصیت شیخ بهائی/ محمدبن حسین شیخ بهایی و سیدجواد معصومی/ طوبای محبت/ 1384

ـ فالنامه شیخ بهایی/ به اهتمام محمدمهدی علی نیا /گلی / 1384

ـ شیخ بهایی/ بتول زرکنده /مدرسه/ 1386

ـ قصه‌های شیخ بهایی/ سیدعلی محمد رفیعی، علی مظاهری/ پیام محراب/  1386 

ـ قصه‌های شیرین موش و گربه اثر شیخ بهایی/ مصطفی رحماندوست (بازنویسی)/ محمدعلی بنی اسدی (نقاش)/ پیدایش/ 1386

ـ شیخ بهایی؛ شیر و شکر/ با گردآوري امید مهدی نژاد /سروش ملل/ 1386 

ـ صرف بهایی/  محمدبن حسین شیخ بهایی / صدیقی/  1387

ـ الکلام المفید للمدرس والمستفید فی شرح الصمدیه(شیخ بهایی)/ محمدعلی مدرس افغانی/ هجرت/  1387

ـ دانه دانه می‌چینم؛ گزیده کشکول شیخ بهایی/ محمد قاسم‌زاده (گردآورنده)/ هیرمند/  1387

ـ سی حکایت، سی تصویر از کشکول شیخ بهایی/ علی اکبر بیواره (بازنویسی)، مجید آخوندزاده (نقاش)/ بنیاد پژوهش‌های اسلامی، گروه ادبیات کودک و نوجوان/ 1387

ـ کشکول شیخ بهائی/ محمدبن حسین شیخ بهایی، کریم فیضی (مترجم)/  علم / 1387

ـ طلوع کوکب در شهر حلب؛ مناظره پدر شیخ بهایی با یکی از علماء اهل سنت/ حسین بن عبدالصمد عاملی، محمدرضا کریمی (مترجم)/ دلیل ما / 1387