تهران؛ قطب تولید کتاب کشورسهم ۳۰ استان کمتر از ۱۰ درصد

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، براساس آمار ثبت شده در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، طی ۶ماه نخست امسال 50 هزار و 277 عنوان کتاب منتشر شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 9 درصد رشد داشته است. شمارگان کتاب‌های منتشر شده نیز 6 درصد رشد داشته، به‌طوری که بهار و تابستان سال جاری، 49 میلیون و 521 هزار و 405 نسخه کتاب منتشر شده است.

فراوانی انتشار کتاب در استان‌ها نشان می‌دهد که سهم استان تهران، با 36 هزار و 30 عنوان کتاب با مجموع شمارگان 35 میلیون و 124 هزار و 675 نسخه نشان‌دهنده سهم 61/77 درصدی این استان در کشور است.

میانگین شمارگان کتاب در استان تهران، یک‌هزار و 19 نسخه است. کتاب‌های تالیفی با 23 هزار و 896 نسخه و سهم 66 درصدی، گوی سبقت را از آثار ترجمه ربوده‌اند. 20 هزار و 296 عنوان از کتاب‌ها چاپ اولی و 15 هزار و 734 عنوان کتاب تجدید چاپی هستند.

به نظر می‌رسد استان تهران با توجه به گستردگی و فراوانی دسترسی به امکانات و منابع به‌عنوان قلب اقتصادی کشور و تمرکز بخش عمده ناشران در این استان توانسته نبض بازار نشر را در اختیار بگیرد؛ علاوه‌براین با از سر گرفتن توزیع کاغذ نشر، بر این روند تاثیرگذار بوده است.

قم؛ رتبه دوم انتشار کتاب در ایران
استان قم، پس از تهران رتبه دوم انتشار کتاب را دارد؛ این استان طی سال‌های مختلف با تولید درخور توجه کتاب در کشور توانسته به‌عنوان دومین مرکز نشر کتاب در کشور شناخته شود و حجم زیادی از ناشران را در دل خود جای دهد. طی 6‌ماه نخست سال 1401 حدود 3 هزار و 735 عنوان کتاب در شمارگان 5 میلیون و 332 هزار و 145 نسخه در استان قم منتشر شده که بر اساس آمار سهم کشوری آن 43/7 درصدی است.

میانگین شمارگان کتاب در این استان حدود هزار و 531 نسخه است، کتاب‌های تالیفی نیز در این استان سهم بیشتری دارند و 84 درصد از کل آثار قم، تالیفی هستند؛ 3هزار و 129 عنوان اثر تالیفی و 606 عنوان آثار ترجمه هستند. 64 درصد کتاب‌های 6ماه نخست سال جاری در استان قم، چاپ اولی هستند، به‌طوری که 2 هزار و 372 عنوان از کتاب‌ها چاپ نخست و هزار و 363 عنوان تجدید چاپی هستند.

استان قم با بهره‌مندی از 1000 ناشر در تولید کتاب به‌عنوان یک شاخص در کشور مطرح است، این استان به‌عنوان نخستین تولیدکننده آثار دینی در کشور، ظرفیت‌های درخوری در صنعت نشر دارد و این رتبه فاصله زیادی از سایر استان‌ها حتی پایتخت دارد.

مقام سوم برای خراسان رضوی
اما سومین استانی که بیشترین سهم انتشار کتاب را طی 6ماه نخست امسال در کشور دارد، خراسان رضوی با 54/ 3 سهم کشوری است؛ هزار و 779 عنوان کتاب در شمارگان 2‌میلیون و 112 هزار و 470 نسخه در این استان منتشر شده است.

در این استان حدود 400 ناشر فعال هستند و بخش زیادی از این ناشران علاوه بر تولید کتاب برای خراسان رضوی و سایر استان‌ها، حجم زیادی از تولیدات خود را به کشورهای همسایه و همجوار که مشترکات فرهنگی با ایران دارند صادر کرده است. میانگین شمارگان کتاب در خراسان رضوی، هزار و 257 نسخه بوده و 83 درصد آثار تالیفی هستند به طوری که یک هزار و 475 عنوان از این کتاب‌ها تالیف نویسندگان این استان هستند و فقط 304 عنوان کتاب ترجمه شده هستند.

همچنین براساس آمار منتشر شده از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، سهم کتاب‌های چاپ اولی در این استان، هزار و 329 عنوان و کتاب‌‌های تجدید چاپ 450 عنوان در فصول بهار و تابستان بوده است.

اما پس از استان‌های تهران، قم و خراسان رضوی، استان‌های آذربایجان شرقی با هزار و 122 عنوان، البرز با هزار و 82 عنوان، اصفهان با 854 عنوان، قزوین با 593 عنوان، گیلان با 586 عنوان، مازندران با 466 عنوان و فارس با 464 عنوان رتبه‌های چهار تا 10 انتشار عناوین را در اختیار دارند.

در این میان اما استان کهگیلویه و بویراحمد در رتبه 31 قرار دارد و با 19 عنوان سهمی معادل چهار دهم درصد در کشور دارد؛ عددی بسیار ناچیز که نیازمند هدایت سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی از سوی مسئولان فرهنگی کشور برای بهبود آمار انتشار کتاب برای این استان سرسبز در امتداد رشته کوه‌های زاگرس است. این استان با جمعیتی بالغ بر 700 هزار نفر، از جمله استان‌های محروم کشور است که برنامه‌ریزان فرهنگی باید برای رونق فعالیت‌های کتابی و نشر، اقدام کنند.

در رتبه 30 این آمار نیز استان چهارمحال بختیاری قرار دارد که طی 6ماه نخست سال جاری 52 عنوان کتاب منتشر کرده است، استان‌های خراسان جنوبی با 59 عنوان، زنجان با 83 عنوان و هرمزگان با 88 عنوان نیز رتبه‌های 29،‌28 و 27 را در اختیار دارند.

نگاهی به فراوانی انتشار آثار در استان‌های مختلف طی دو فصل بهار و تابستان 1401 نشان می‌دهد که حوزه فرهنگ در بخش نشر و کتاب نیازمند ریل‌گذاری‌های هدفمند است، تشویق ناشران استانی به انتشار آثار فاخر، تخصیص حمایت‌های دولتی برای تامین مواد اولیه و انتشار کتاب‌ با موضوعات بومی و استانی، فراهم‌ُسازی تسهیلات مالی و اعتباری برای تولید کتاب و راه‌اندازی ویترین از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به رونق چاپ و نشر کتاب در استان‌های محروم و کم‌برخوردار کمک کند.

تهران؛ قطب تولید کتاب کشور/سهم ۳۰ استان کمتر از ۱۰ درصد