به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر روزهای پایانی خود را سپری می‌کند و استقبال از اجرای نمایشنامه‌های شکسپیر در ایران همچنان ادامه دارد. در این ایام هر روز عصر سالن‌‌های تئاتر و برخی از خیابان‌ها شاهد حضور مخاطبان و پذیرای اجرای نمایش‌هایی تازه و نمایش‌هایی که پیش از این اجرا شده‌اند، هستند. در این دوره از جشنواره تئاتر فجر تعدادی از نمایش‌ها با اقتباس از سایر آثار ادبی جهان در قالب نمایش در آمده‌اند؛ برخی دیگر نیز بر اساس نمایشنامه‌های نمایشنامه‌نویسان دنیا طراحی و اجرا شدند و عده‌ای نیز خود دست به قلم شده، نمایشنامه نوشته‌اند و آن را روی صحنه بردند.
 
در سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر آثاری اجرا شده و می‌شوند که بارها و بارها شاهد حضورشان روی صحنه تئاتر بوده‌ایم و کارگردان‌های مختلف آن‌ها را با دیدگاه‌های متفاوت اجرا کردند. نمایشنامه‌های چون «اتللو» ویلیام شکسپیر، «باغ آلبالو» آنتوان چخوف، «در انتظار گودو» ساموئل بکت و «مده آ» اثر اورپید. همچنین در این دوره از جشنواره تئاتر فجر نمایشنامه‌هایی از سر تام استوپارد، آلبرکامو، مارتین مک دونا، وودی آلن و محمد چرمشیر توسط کارگردان‌های مختلف اجرا شدند.
 
سال 1351 «باغ آلبالو» آنتوان چخوف را اول بار آربی آوانسیان روی صحنه و برد و پس از آن نیز چندین و چندبار با کارگردانی افرادی چون حسن معجونی و آتیلا پسیانی روی صحنه رفت. همچنین این نمایشنامه را طی سال‌های مختلف، مترجمانی مانند بهروز تورانی، بزرگ علوی، پرویز شهدی، سیمین دانشور و ناهید کاشیچی به فارسی ترجمه کرده‌اند.

در سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز «باغ آلبالو» را علی فتوحی روی صحنه برد. چخوف در این نمایش‌نامه داستان زنی اشراف‌زاده و خانواده‌اش را روایت می‌کند که به‌علت قرض، رو به ورشکستگی هستند و باغ آلبالوی خاطره‌انگیزشان در گرو بانک است. قرار است در موعد معینی باغ و ملکشان حراج شود. درعین‌حال، این خانواده هیچ کاری برای نجات خود و جلوگیری از فروش باغ انجام نمی‌دهند، و در پایان، باغ آلبالو به یک دهقان‌زاده تازه به ثروت رسیده فروخته می‌شود و این خانواده مجبور به ترک باغ خود می‌شوند.

در ایران همچنان آثاری از نمایشنامه‌نویس انگلیسی،‌ «شکسپیر» اجرا می‌شود و اقتباس‌های بسیاری از آن می‌شود،‌ نمایشنامه «مکبث» از آن دست آثاری است که بارها در ایران با اجرای کارگردانانی چون رضا ثروتی،‌ حسین نوشیر، ‌معصومه رضایی و مجید بشکال روی صحنه رفته است؛ ترجمه‌های مختلفی نیز از این اثر وجود دارد که صالح حسینی،‌ داریوش آشوری، عبدالرحیم احمدی و فرنگیس شادمان از جمله مترجمان نمایشنامه «مکبث» هستند که به ترتیب توسط ناشرانی چون نیلوفر، آگه، قطره و علمی‌ و فرهنگی منتشر شده است. بهروز غریب‌پور نیز اپرای عروسکی این نمایشنامه شکسپیر را اجرا کرده است.
 
داستان «مکبث» از این قرار است که مکبث پس از شکست سپاهیان نروژی و در راه بازگشت به اسکاتلند با جادوگران و ساحران روبرو می‌شود که از آینده خبر می‌دهند. اکثر اجراهایی که از این اثر نمایشی انجام شد اقتباسی بود اما در بخش نمایش‌های صحنه‌ای جشنواره سی‌وهشتم مجتبی رستمی‌فر نمایش «همه فرزندان مکبث» را روی صحنه برد. نمایشی که مهدی شفیعی‌زرگر نویسندگی و دراماتورژی آن را برعهده داشت. شفیعی‌زرگر این نمایشنامه را بر اساس «مکبث» ویلیام شکسپیر و ترجمه داریوش آشوری نوشته و از زوایای متفاوت به این اثر نگاه کرده است.

همچنین ابراهیم پشت‌کوهی نیز اقتباس جدیدی از نمایشنامه «اتللو» شکسپیر انجام داده است؛ اقتباسی مدرن و متفاوت که در فضای جنوب ایران و بندرعباس مدرن می‌گذرد، سبک و سیاق رئالیسم جادویی دارد. نمایش «تنها خرچنگ خانگی لای ملافه‌ها خانه می‌کند اتللو» عنوان اثر جدید گروه تئاتر «تی تووک» است که با کارگردانی پشت کوهی در جشنواره سی‌وهشتم تئاتر فجر روی صحنه می‌رود.
ساموئل بکت نیز از جمله نویسندگانی است که در ایران اقبال بلندی دارد و برخی از آثار او بارها ترجمه و منتشر شده و روی صحنه رفته است. از جمله این نمایشنامه‌ها می‌توان به «در انتظار گودو» اشاره کرد که چندین بار با اجرای کارگردان‌های مختلف روی صحنه تئاتر رفته؛ و در فجر امسال نیز به آن توجه شده است و به کارگردانی امیرحسین جوانی اجرا شد. نجف دریابندری و علی‌اکبر علیزاد از جمله مترجمان این نمایشنامه هستند.
 
 سر تام استوپارد درام‌نویس معاصر در نمایش‌نامه «آرامشی از نوعی دیگر» مسئله انسان معاصر در نسبت با نظم نمادین را بررسی می‌کند. روایتی از زندگی جان براون که به بیمارستان سالمندان بیچ‌وود مراجعه کرده و بی‌آنکه بیماری خاصی داشته باشد، مایل است در آن مکان اتاقی از آن خود داشته باشد و دور از هیاهوی شهر، روزگار بگذراند.

این نمایشنامه را دو سال پیش هوشنگ حسامی ترجمه کرده و نشر چشمه نیز آن را منتشر کرده است. در جشنواره سی‌وهشتم کورش سلیمانی آن را با عنوان «سکوت سفید» اجرا کرد. داستان این نمایش درباره شخصی به نام جان براون است که در آستانه میانسالی قرار دارد، او گذشته سختی را پشت سر گذاشته و زندگی پرفراز و نشیبی داشته و آدمی عجیب با ویژگی‌های خاص است که به یک بیمارستان می‌آید و می‌خواهد بدون اینکه بیمار باشد در آنجا ساکن شود! پرسنل بیمارستان هم می‌خواهند مانع او شوند. این چالش بزرگ نمایش است و داستان بر همین مبنا پیش می‌رود، اتفاقات دیگری رخ می‌دهد و شخصیت اصلی با یکی از پرستارها به لحاظ عاطفی درگیر می شود.
 
«ستاره شناس» نیز یکی از نمایش‌هایی است که به کارگردانی اصغر نوری در جشنواره امسال روی صحنه می‌رود. پیش از این نیز مسعود صالحی این اثر نمایشی را جرا کرد. نمایشنامه «ستاره شناس» اثر دیدیه ون کولارت را اصغر نوری ترجمه کرده و نشر کوله پشتی آن را منتشر کرده است.

دیدیه ون کولارت نویسنده فرانسوی این نمایشنامه را نوشته و داستان دو زن را روایت می‌کند که برای مشاوره روانشناسی به مطب روانشناس آمده‌اند. اما شیوه درمان و مشاوره‌ کمی متفاوت است و از درمانگر متخصص خبری نیست؛ بلکه آنها با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند و به یک نقطه مشترک می‌رسند. هر دو در مقطعی از زندگی‌شان و در اوج ناامیدی و تنهایی با مردی مواجه می‌شوند که برای هر پرسش، پاسخ ساده و روشنی دارد. او زنها را با خوشی‌های ساده زندگی آشنا می‌کند. به آنها محبت و توجه را هدیه می‌دهد و با وجه ساده‌ای از زندگی و خودشان آشنا می‌کند. در واقع «ستاره‌شناس» همچون یک چراغ راه در مقطعی از زندگی دو زن وارد می‌شود و بی آنکه دلیلی برایشان بیاورد به زندگی آنها معنا می‌بخشد.
 
در بین نمایش‌های جشنواره سی‌وهشتم نام رمان «شازده احتجاب» هوشنگ گلشیری هم به چشم می‌خورد که افشین زمانی آن را به نمایشنامه‌ای تبدیل کرده و روی صحنه برده است. پیش‌ترها بهمن فرمان‌آرا فیلمی بر اساس این رمان با همین نام ساخته بود و حال زمانی «شازده احتجاب» را وارد فضای تئاتر کرده است؛ و داستان خانواده قجری را روایت می‌کند.
   
«قطع دست در اسبوکن» نوشته مارتین مک دونا روایت‌گر زوج جوانی است که سعی دارند با فریب دادن قاتلی که به جست‌وجوی دست قطع شده‌اش است از او کلاهبرداری کنند؛ قهرمان این نمایشنامه از کلِ دنیا فقط یک چیز می‌خواهد، دستش را که در نوجوانی قطع شده، و برای پس گرفتنِ این دست حاضر است هر کاری بکند.  این اثر مک دونا را نشر بیدگل با ترجمه بهرنگ رجبی منتشر کرده است و در فجر سی‌وهشتم احمد بیستونی آن را کارگردانی کرده است.  پیش از این نیز یکبار مهران خوشبین و یکبار حسین توحیدی این نمایش را روی صحنه برده‌اند.
 
در سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نمایشنامه «خرس» به کارگردانی کیوان ظهرابی اجرا شد. این نمایشنامه اثر آنتوان چخوف است که  سال 87  به کارگردانی آرزو عالي و سال 97 به کارگردانی احسان ناجی و سحر پرتوی کیان روی صحنه رفته است. این نمایشنامه بر پایه دو شخصیت اسمیرنوف و خانم پوپوف می‌چرخد. اسمیرنوف بعد از مشکلات مالی که برایش پیش آمده برای دریافت طلبش به خانه یکی از بدهکارانش می‌رود ولی بدهکار حاضر به پرداخت پول به او نمی‌شود و این آغاز یک درگیری بزرگ با پایانی غیرمنتظره برای همه است.  چخوف در نمایشنامه «خرس» از طریق معرفی شخصیت هایی که شاید برگرفته از زندگی واقعی نویسنده و یا اوضاع آن زمان روسیه باشند، عمیق ترین حس شوخ طبعی خود را به رخ می کشد.


کتاب «مردی که زنش را با کلاه اشتباه گرفت» اثر الیور ساکس نیز در سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به چشم می‌خورد؛ این کتاب را ماندانا فرهادیان ترجمه و نشر نو آن را منتشر کرده است. پیتر بروک و ماری هلن‌اشتاین نیز نمایشنامه‌ «مردی که...» را بر اساس این اثر نوشته‌اند و رضا مولایی آن را کارگردانی می‌کند. این اثر نمایشی برشی است از تجربه‌های یک روانپزشک و محقق در تقابل با بیماران مغز و اعصاب. همچنین تلاش‌های او برای ورود پیدا کردن به جهان این نوع بیماران را به تصویر می کشد.
 
«والس تصادفی» از دیگر آثار نمایشی است که در فجر سی‌وهشتم به کارگردانی محمدحسین صادق‌زاده‌مقدم روی صحنه رفت. در این نمایشنامه ماجرای فرشته‌ای جوان از طرف مقامات بالادست مامور بازی با یک بانوی تصادفیست و شرایط پر فراز و نشیب بازی باعث ایجاد رابطه‌ای بین این دو می‌شود. نشر دیبایه نمایشنامه «والس تصادفی» نوشته ویکتور هائیم را با ترجمه اصغر نوری منتشر کرده است.

«مده آ» نمایشنامه‌ای است از اورپید در یونان باستان. این نمایشنامه در ایران طرفدارانی دارد به طوری که چندبار اجرا و ترجمه شده است. به عنوان نمونه نشر بیدگل «مده آ»را با ترجمه غلامرضا شهبازی نشر افراز با ترجمه امیرحسین ندایی منتشر کرده‌اند. همچنین نویسندگان مختلف از این نمایشنامه برداشت‌های مختلفی انجام داده و اثر نمایشی دیگری نوشته‌اند. در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر امسال نیز عزیز نعمتی بر اساس این نمایشنامه متنی نوشته و شبنم یوسفی آن را کارگردانی  کرده است. این نمایشنامه روایت‌گر زنی است که تحت ظلمی عظیم به انسانی کینه‌جو تبدیل می‌شود. مده آ به خاطر شوهرش، پدرش را فراموش و برادرش را کشته و گنجینه اجدادی‌اش را به یغما می‌برد و نیز نقشه  قتل را ترتیب می‌دهد. نعمتی این نمایشنامه را آداپته می‌کند و زن کهن از دنیای غرب را به زنی کنونی از دنیای شرق تبدیل می‌کند که دیگ میلی به قدرت اساطیری ندارد و میل او به آزادی است.
 
وودی آلن نمایشنامه «مرگ در می‌زند» را نوشته که در سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر  با اجرای شاهین رمضانی روی صحنه رفت. در داستان این نمایشنامه مرگ، با صورتی سفید و شنلی سیاه، در نیمه‌های شبی وحشت آور، پاورچین پاورچین، در کوچه های تاریک حرکت می‌کند و قصد دارد، صاحب خانه را غافلگیر کند. صاحب‌خانه فردی به نام نات که مرگ قصد گرفتن جانش را کرده است و نمایش در دیدار و گفت‌وگوی این رخ می‌دهد. این نمایشنامه را پیش از این سال 97 منصوره سجادیان روی صحنه برده است.

 
«باغبان مرگ» اثر محمد چرمشیر درباره قتل 25 زن است و تلاش یک خبرنگار برای مصاحبه با قاتل درباره این قتل‌هایی که انجام داده است. آروند دشت آرای این نمایشنامه را سال 95 روی صحنه برد و امسال مجتبی حیدری در جشنواره فجر آن را کارگردانی کرده است. این نمایشنامه را نشر نیلا منتشر کرده است.
 
در «رکوییم برای یک راهبه» آلبرکامو داستان از یک دادگاه آغاز می‌شود. نوزاد یک خانواده مطرح آمریکایی به قتل رسیده و خدمتکار سیاهپوست این خانواده متهم و محکوم به اعدام می‌شود. وکالت او را وکیلی برعهده می‌گیرد که عموی این خانواده است و او هم این خانواده را نادیده می‌گیرد و هم نژادپرستی را نیز کنار می‌گذارد تلاش می‌کند تا در مجازات این خدمتکار تخفیف بگیرد. اما خدمتکار در روند بازجویی و دادگاه از خود هیچ دفاعی نمی‌کند. این نمایشنامه کامو به کارگردانی روزبه اختری در سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر روی صحنه رفت.