به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سیدمصطفی محقق‌داماد، رئیس شورای تولیت بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار در «شب زبان فارسی- تاجیکی» و مراسم رونمایی از برگردان فارسی کتاب «زبان ملت، هستی ملت» نوشته امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان ضمن اشاره به جنگ‌ها و اتفاقات دهه‌های اخیر، منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم را منطقه اشک‌بار و تاسف‌باری خواند و گفت: برای زندگی آرام، در سایه صلح، آرامش، دوستی و مهربانی، نخستین چیزی که نقش موثر دارد، تعمیق فرهنگ مشترک است و نخستین عنصر برای تعمیق و ژرف کردن فرهنگ، زبان و ادبیات است.
 
کتاب «زبان ملت، هستی ملت» مایه برادری میان دو کشور است
محقق‌داماد در ادامه این نشست که به اهتمام انجمن دوستی ایران و تاجیکستان و همکاری سفارت جمهوری تاجیکستان در ایران، نشریه بخارا، بنیاد سعدی، بنیاد موقوفات دکتر افشار و نشر خاموش و با حضور سفرای کشورهای روسیه، ترکیه، ازبکستان، بوسنی و هرزگوین، افغانستان و اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی  و اجرای علی دهباشی برگزار شد، عنوان کرد: ما حدود ده کشور هستیم که ادبیات، موسیقی و زبان مشترک داریم، که زبان مشترک ما فارسی است. ما هم‌زبان، هم فرهنگ و هم‌نژادیم؛ لذا باید دوستی‌مان را روزبه‌روز عمیق‌تر کنیم.
  رئیس شورای تولیت بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار در ادامه ضمن اشاره به رونمایی از کتاب «زبان ملت، هستی ملت»، بیان کرد: این جلسه پرشکوه برای رونمایی از یکی از کارهای بزرگ زمان ما برگزار شده است. کتاب «زبان ملت، هستی ملت» که توسط رئیس جمهور تاجیکستان تالیف شده، از نمونه‌های بسیار ارزشمندی است که می‌تواند مایه دوستی، برادری و مهربانی میان دو کشور باشد.
 
وی ضمن بیان اینکه اولین هدف وقف موقوفات افشار، توسعه زبان و ادب فارسی در منطقه است، از انتشار بهترین کتاب‌های زبان فارسی در انتشارات این بنیاد سخن گفت و افزود: تا به حال چندین کتاب از نویسندگان تاجیک منتشر کرده‌ایم و درباره آن‌ها مقالات زیادی نوشته و منتشر شده است. امیدوارم این جلسه هم، آغازی برای فعالیت‌های مشترک درباره زبان فارسی باشد، که زبان مشترک بین دو ملت است. آنچه ما را اینجا گرد هم آورد، همان زبان، ادب و فرهنگ مشترک بین ما است؛ پس پاینده ایران، پاینده تاجیکستان و پاینده زبان فارسی.
 
زبان فارسی، مایه اصلی هویت‌بخشی به تاجیکستان
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی نیز ضمن خیرمقدم به میهمانان خارجی و داخلی این مراسم، وجود نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در ایران را موجب بهبودی روابط ایران و تاجیکستان دانست و گفت: این محفل، محفل دوستی است، که حول محور زبان و ادب فارسی شکل گرفته است.

 حدادعادل در ادامه به رابطه فرهنگ و شخصیت اشاره و عنوان کرد: در روانشناسی شخصیت را هویت فرد می‌دانند. با این حساب فرهنگ شخصیت ملت‌ها است؛ یعنی همان‌طور که هر فرد با شخصیت خود شناخته می‌شود، هر ملتی هم با فرهنگ خودش تعریف می‌شود. بنابراین رابطه فرهنگ با ملت‌ها، همان رابطه شخصیت با فرد است. از طرفی زبان هم نگاهبان و نگاهدارنده و عامل پیشبردن و سازنده فرهنگ است. زبان ظرفی است که فرهنگ را در خود نگاه می‌دارد و با ساختار و شکل خود، به مظروف شکل می‌بخشد. زبان آئینه‌ای است که فرهنگ را نشان می‌هد، هم فرهنگ را حفظ می‌کند و هم آن را می‌سازد و پیش می‌برد.
  رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بخش دیگر سخنان خود اظهار کرد: بعداز ظهور اسلام، در جهان اسلام دو بال تمدنی و فرهنگی شرقی و غربی اساسی به‌وجود آمد، که مرکز بال غربی بغداد و مناطق نفوذ آن، دمشق، قاهره تا شمال آفریقا بود. بال شرقی هم که مکمل بال غربی بود، در سرزمینی گسترده شد، که در جغرافیای قدیم به آن خراسان بزرگ می‌گفتند و شهرهای بزرگی مانند سمرقند، بخارا، مرو، بلخ، توس، نیشابور، خجند و این قبیل شهرها را شامل می‌شد. به همان نسبت که در بال غربی، زبان عربی محور بود، در بال شرقی، زبان فارسی حامل و محمل فرهنگ بود. تاجیکستان امروز هم بخش مهمی از قلمرو شرقی اسلام و تحت تاثیر فرهنگ و تمدن ایران و خراسان بزرگ بود.
 
او ادامه داد: بعد از فروپاشی شوروی، در فاصله کوتاهی 14 کشور از شوروی جدا و مستقل شدند، که مهم‌ترین نیاز آن‌ها در سال‌های نخستین استقلال، هویت ملی بود. یعنی باید هویت ملی از دست رفته خود را بازتعریف می‌کردند. در تاجیکستان بهترین تدبیر و چاره را آن دیدند که به فرهنگ کهن و اصیلی برگردند که در ظرف زبان فارسی حفظ شده بود؛ به همین جهت زبان فارسی مایه اصلی هویت‌بخشی به تاجیکستان شد.
 
حدادعادل ضمن اشاره به عناوین فارسی، تاجیکی و دری در ایران، تاجیکستان و افغانستان برای زبان فارسی و با تکیه بر شعر حاتف که می‌گوید: «سه نگردد بریشم ار او را/ پرنیان خوانی و پری و پرند» اظهار کرد: زبان فارسی را چه فارسی، چه تاجیکی و چه دری بنامیم، باز هم یک زبان است. رئیس‌جمهور تاجیکستان با تالیف کتاب «زبان ملت، هستی ملت»، عشق و علاقه خود به زبان فارسی و اهمیت آن در هویت‌بخشی به تاجیکستان را نشان داده است؛ که بنده هم توفیق نوشتن مقدمه‌ای کوتاه بر آن را داشته‌ام و بنیاد سعدی هم سهمی در انتشار آن دارد.
  رئیس بنیاد سعدی ضمن بیان اینکه زبان رشته اصلی پیوند ما با بسیاری از همسایگان ما است، ابراز امیدواری کرد که روابط دو کشور بهتر از آنچه هست، بشود و گفت: علائم و نشانه‌های خوبی از بهبود روابط دو کشور مشاهده شده است. حضور وزیر انرژی تاجیکستان در این مجلس، خود گواه تقویت روابط است.
 
رئیس بنیاد سعدی در ادامه ضمن اشاره به احیای پژوهشگاه فارسی_ تاجیکی در شهر دوشنبه در سال‌های اخیر توسط بنیاد سعدی، اعلام کرد: ما از چهار سال قبل حسن قریبی را از جانب بنیاد سعدی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی به آنجا فرستادیم. خود من برای روشن کردن دوباره چراغ این پژوهشگاه، دو بار به دوشنبه سفر کردم، اما افسوس که این چراغ بیش از یک سال و بی هیچ گناهی، خموش مانده؛ که اینجا از وزیر انرژی و سفیر تاجیکستان خواهش می‌کنم،کمک کنند پژوهشگاه فارسی_ تاجیکی دوباره کار خود را از سر گیرد. ما هم در فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی از هرجهت آمادگی داریم که با تقویت زبان فارسی، پیوند دو کشور را بیش از پیش استحکام ببخشیم.
 
ادبیات فارسی، تنها پشتوانه فارسی‌زبانان در جهان
در ادامه علی‌اشرف مجتهدشبستری، رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان و سفیر پیشین ایران در این کشور، سخنان خود را با قرائت شعری از مومن قناعت، شاعر شهیر تاجیک شروع کرد و ضمن اشاره به کتاب «زبان ملت، هستی ملت»، نوشته رئیس جمهور تاجیکستان، به مشترکات موجود در این کتاب با ایران اشاره کرد و گفت: امامعلی رحمان، که در اغلب ملاقات‌ها و سخنرانی‌های خود، در باب رشد و توسعه زبان دولتی و تقویت آداب و رسوم ارزشمند نیاکانمان تاکید می‌کند، ضمن اشاره به این نکته که مردم تاجیکی با امتیاز و امکانات خود امروز هم توانایی آن را دارند، که بسیاری از مفهوم‌های نو سیاسی و اجتماعی را به زبان فارسی بیان کنند، به چالش‌های موجود هم می‌پردازد.
 
 رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان ضمن قرائت نظر امامعلی رحمان، درباره ریشه زبان تاجیکی و فارسی گفت: زبان تاجیکی و فارسی و دری، ادامه بی‌واسطه زبان‌های باستان و میانه به شمار می‌روند. زبان‌هایی مثل زبان انگلیسی که از نظر اقتصادی قوی و در دنیا شناخته شده‌اند، اما ما این پشتوانه اقتصادی را نداریم؛ تنها پشتوانه فارسی‌زبانان در جهان، فرهنگ جهانگیر ادبیات گسترده فارسی است، که برای گسترش زبان فارسی می‌توان از آن بهره جست. بنابراین اگر پشتیبانان زبان فارسی بخواهند آن را تقویت کرده و قلمرو آن را گسترش دهند، راهی جز زنده‌کردن و شناساندن فرهنگ و ادبیات فارسی به جهانیان ندارند. این فرهنگ باید،  تماماً به فارسی زبانان امروز رسانده شود.
  پیامی برای رئیس‌جمهور ایران و تاجیکستان؛ مردم از کندی روابط ناراحتند
مجتهدشبستری در پایان صحبت‌های خود ضمن قرائت بیانیه‌ای گفت: نه به عنوان سفیر، بلکه به عنوان کسی که با مردم دو کشور آشنایی و ارتباط دارم، برای رئیس‌جمهور ایران و تاجیکستان پیامی دارم؛ آن هم اینکه مردم هر دو کشور از کندی روابط ناراحت هستند؛ بنابراین اجازه می‌خواهم نگرانی فرهیختگان، استادان، هنرمندان، بازرگانان مردمان دو کشور و تمام هم‌فرهنگ‌ها و هم‌زبان‌ها و آن‌هایی که متوجه تلخی و خسارت‌های سال‌های دوری هستند را از روند کند روابط فی‌مابین و شیطنت‌های دشمنان و بدخواهان روابط دوستی و نزدیکی فارسی‌زبانان، که در طول قرن‌ها ادامه داشته و امروز به شیوه‌ها و عوامل جدید مشغول فتنه و نفاق‌انگیزی هستند را یادآور شده و به استحضار برسانم که مردمان دو کشور دوست و برادر، انتظار دارند با استفاده از فرصت پیش آمده، با برقراری گفت‌وگوی مستقیم بین دو کشور، سوءتفاهمات پیش آمده را رفع و در شرایط بسیار حساس کنونی، که خطر افراط‌گرایی و گروه‌های تکفیری منطقه را تهدید می‌کند، طرفین بدون تعصب و پیش‌داوری، با روحیه برادری، روابط ۲۷ سال گذشته را بررسی و آسیب‌شناسی کرده و در جهت روابط و همکاری‌ها طرحی نو دراندازند.
 
این کتاب  محصول سیاست فرهنگی رئیس جمهور تاجیکستان است
پس از آن عثمان‌علی عثمان‌زاده، وزیر آب و انرژی تاجیکستان، که برای شرکت در سیزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و تاجیکستان در ایران حضور یافته، به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: تالیف کتاب «زبان ملت، هستی ملت» محصول سیاست فرهنگی رئیس جمهور کشور ما در زمان استقلال است؛ که بر محور آن ارج‌گزاری به ارزش‌های ملی، احترام به زبان ادب و فرهنگ ملت، تلاش در راه گسترش خودشناسی ملی و خودآگاهی تاریخی مردم تاجیکستان قرار دارد.
 
عثمان‌زاده در ادامه به نکاتی درباره سیاست فرهنگی تاجیکستان اشاره کرد و افزود: از ابتدای استقلال دولت جمهوری تاجیکستان، سیاست فرهنگی در کشور ما اهمیت خاصی پیدا کرده و بندهای این سیاست در دستور کار رئیس جمهور ما، امامعلی رحمان قرار گرفته است. در همین راستا تاکید کرده که سیاست فرهنگی را از رویدادهای مهم دولت‌داری برشماریم.
 
وزیر آب و انرژی تاجیکستان برگزاری جشن‌هایی نظیر جشن هزاره شاهنامه فردوسی، ۱۱۰۰ سالگی دولت سامانیان و بزرگداشت چهره‌های برجسته ادب و فرهنگ مثل عبدالرحمان جامی، کمال خجندی، مولانا، رودکی و... را از اقدامات فرهنگی دولت تاجیکستان بعد از استقلال خواند و گفت: افزون بر این برنامه‌های زیاد دیگری نیز در این زمینه در نظر بوده است. یکی از پدیده‌های بزرگ زمان استقلال ما، به‌دست آوردن استقلال زبانی و در مقام زبان دولتی قرار دادن زبان تاجیکی است، که در کشور ما زبان دولتی تحت سرپرستی و توجه همیشگی رئیس‌جمهور قرار داشته و برای حمایت و رشد فراگیر آن اقدامات مشخص و موثر صورت گرفته است.
  عثمان‌زاده در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: نشر آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان گذشته و امروز ما از جمله در سلسله‌های ۵۰ جلدی اختران ادب، چاپ کتاب‌های قرآن کریم، مثنوی معنوی، هدایت شریف، شاهنامه، قابوسنامه، کیمیای خرد، بوستان و گلستان و تعداد زیادی از اثرهای گران‌بخش دیگر، از تدبیرهایی محسوب می‌شوند؛ که هدف تکامل زبان مادری ما و احیای ادب و فرهنگ را پیگیری می‌کنند. لازم به تاکید است که رئیس جمهور تاجیکستان نیز با تالیف چندین اثر در رشد و گسترش زبان مادری ما سهمی شایسته دارد.
 
وزیر آب و انرژی تاجیکستان ضمن برشمردن آثار تالیفی رئیس جمهور تاجیکستان گفت: نشر کتاب «زبان ملت، هستی ملت»، اثر ماندگار رئیس جمهور تاجیکستان، که چند سال قبل در دوشنبه انجام گرفت؛ رویداد فرحبخشی برای علاقه‌مندان زبان مشترک ما و شما به‌شمار می‌رود. جای مسرت و خرسندی است که این اثر با ابتکار بنیاد سعدی جمهوری اسلامی ایران، سفارت جمهوری تاجیکستان و محبت و زحمت‌های دوستان ایرانی به زبان فارسی برگردانده شد، تا اهل علم و ادب در ایران و افغانستان نیز با آن آشنا شوند.
 
به نشانه جدیت و صمیمیت ایران به جای مناطق زلزله‌زده به دوشنبه رفتم
پس از وزیر آب و انرژی تاجیکستان، رضا اردکانیان، وزیر نیرو هم که برای مدت کوتاهی در جلسه حضور یافت، نیز با بیان اینکه برای بنده باعث افتخار است که در این جمع ارزشمند و فرهیخته، به عنوان رئیس ایرانی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و تاجیکستان صحبت می‌کنم، گفت: از حسن سلیقه انجمن دوستی ایران و تاجیکستان برای برگزاری این جلسه، هم‌زمان با سیزدهمین در تهران، قدردانی می‌کنم.
 
اردکانیان ضمن بیان اینکه اجلاس قبلی ما تقریباً دو سال پیش و همزمان با زلزله کرمانشاه در شهر دوشنبه تاجیکستان برگزار شد، عنوان کرد: در حالی که آن زمان وجود بنده به عنوان وزیر نیرو در منطقه زلزله‌زده نیاز بود، تصمیم دولت جمهوری اسلامی ایران و شخص ریاست جمهوری این بود که بنده فرصت برگزاری اجلاس را از دست ندهم و هرچند کوتاه، ولی به نشانه جدیت و صمیمیت جمهوری اسلامی ایران، برای توسعه روابط، گرم‌تر کردن ارتباطات و مایوس‌تر کردن دست‌هایی که درصدد ایجاد مشکل در رابطه عمیق و دیرینه ایران و تاجیکستان هستند، در دوشنبه حاضر شوم.
  وزیر نیرو در ادامه ضمن بیان اینکه سابقه همکاری من با برادران تاجیکی به حدود ۲۰ سال می‌رسد، عنوان کرد: از حدود ۲۰ سال پیش به ویژه در زمینه آب و محیط زیست همکاری نزدیکی با مسئولین و مردم تاجیکستان در این عرصه‌های تخصصی داشتم، امروز هم به‌عنوان جمع‌بندی کمیسیون مشترک عرض می‌کنم که خوشبختانه تصمیمات بسیار خوب و توافقات ارزشمندی در جهت توسعه روابط اقتصادی، فرهنگی و علمی گرفته شده است. امیدواریم در ادامه نزدیک، با سفر ریاست جمهوری تاجیکستان به ایران، در زمینه توسعه این روابط و شروع فعالیت‌های جدید اقتصادی بیش از پیش فراهم شود.
 
او ادامه داد: همچنین توافق کردیم از ظرفیت‌های علمی موجود استفاده بهینه شود، دوره‌های آموزشی و تربیتی مشترک، تبادل نیروهای تخصصی و علمی توسعه یابد. برای شروع هم، دوره جدیدی از بورس تحصیلی برای دانشجویان و علاقه‌مندان تاجیکی، جهت استفاده از فرصت‌های آموزشی و پژوهشی در ایران در نظر گرفته شده است‌.
 
اردکانیان در پایان گفت: امیدواری ما این است که در شرایط حاضر که تحریم‌های اقتصادی همه‌جانبه، فشار علی‌حده‌ای بر مردم ما وارد می‌کند، این حسن استفاده از شرایط مضیقه را داشته باشیم، که با سرمایه‌گذاری و توجه بیشتر، توسعه روابط در سطح منطقه‌ای با همسایگان و کشورهای منطقه، استفاده بیشتری کنیم.
 
هویت پشتوانه دیپلماسی است
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه هم در نطق کوتاهی عنوان کرد: چون کار بنده اعلام مواضع است،اینجا یک اعلام موضع می‌کنم، آن هم اینکه هویت پشتوانه دیپلماسی است. یک دیپلمات بی‌هویت، که تاریخ و زبانش را نشناسد، دیپلمات تهی است و به درد این کار نمی‌خورد. بنابراین ما در وزارت امور خارجه، این بخش از کار را به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی کارمان قرار داده‌ایم و همکاری نزدیکی با مراکز ایرانشناسی و زبان فارسی، به ویژه با آقای حدادعادل داریم.
  موسوی در ادامه گفت: همین جا این قول را می‌دهم که هم و غم ما هویت ایرانی، ایران بزرگ فرهنگی و همسایگان ما باشد و بتوانیم هم از این راه، به تاریخ گذشته‌مان بیشتر افتخار کنیم و برای آینده خود و منطقه درس بگیریم.
 
نقش مولف کتاب «زبان ملت، هستی ملت» بر اهمیت آن می‌افزاید
حسن قریبی  مدیر پژوهشگاه فرهنگ فارسی _تاجیکی، ضمن ابراز خوشحالی از اینکه حسن‌ختام واپسین روزهای مسئولیت او در پژوهشگاه، رونمایی از کتاب «زبان ملت، هستی ملت» است؛ گفت: با مروری بر سرگذشت زبان فارسی در آسیای میانه و آنچه گذشته، می‌توانم بگویم، فقط عنوان این کتاب، فارغ از محتوای آن، بیانیه‌ای در ادامه کار‌نامه‌هایی است، که از زمان صدرالدین عینی و پیشروانی که از حوزه زبان فارسی کار می‌کنند؛ این نتیجه به ثمر رسید.
 
قریبی در ادامه گفت: نقش مولف کتاب، به عنوان نقش راهبردی او در سیاست‌های کلان فرهنگی، به اهمیت این کتاب می‌افزاید. کسانی که ۱۰ یا ۲۰ سال پیش به تاجیکستان سفر کرده‌اند، می‌دانند که این تلاش‌ها و فعالیت‌ها در حوزه تاجیک، چه دستاوردهایی داشته و پویایی زبان در آنجا مشهود است.
  زبان ملی، زبان رابطه‌ای در سراسر یک منطقه است
اصغر دادبه، استاد دانشگاه و پژوهشگر برجسته ادبیات نیز ضمن اشاره به فعالیت‌های فراوان حسن قریبی در پژوهشگاه فرهنگ ایرانی _تاجیکی، در سال‌های اخیر، ابراز امیدواری کرد که این مسئله ادامه پیدا کند و مسائل شخصی و حب و بغض‌های فردی، آن را از ادامه کار باز ندارد.
 
دادبه ضمن قرائت این بیت معروف فردوسی که: «بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده کردم بدین پارسی»، گفت: بعضی از شاهنامه‌پژوهان اصرار دارند این بیت از فردوسی نیست؛ باید گفت حتی اگر فردوسی این سخن را نگفته باشد، هر کس که آن را گفته، دقیق‌ترین سخن را گفته است.
 
هویت ملی، عین زبان ملی است
او ادامه داد: بحثی در فلسفه با عنوان هیولا و صورت داریم، که می‌گوید هیولا مبهم است و تشخص ندارد، صورت و حقیقت شیء، آن را فعلیت و تشخص می‌دهد. اگر مسئله هویت ملی را از این زاویه نگاه کنیم، زبان ملی، زبان رابطه‌ای در سراسر یک منطقه است و اگر آن نباشد، هیچ‌کس زبان هیچ‌کس را نخواهد فهمید. بنابراین رابطه تنگاتنگی بین هویت و زبان ملی است؛ به‌گونه‌ای که خطا نیست اگر بگویم هویت ملی، عین زبان ملی است.
 
وی در ادامه ضمن اشاره به کتاب «زبان ملت، هستی ملت» گفت: عنوانی که برای این کتاب برگزیده شده، بسیار به‌جا است. اگر رابطه ظرف و مظروف را در نظر بگیریم، چه زبان را ظرف و هویت را مظروف بدانیم و چه برعکس؛ هویت مثل همان هیولا و ماده است، که تشخیص و تعیین ندارد و زمانی که زبان ملی به آن عارض شد، تشخص پیدا می‌کند؛ یعنی زبان ملی به هویت معنا می‌دهد.
 
دادبه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: بنده در جایی نوشته‌ام هویت ملی به مثلثی می‌ماند، که یک ضلع آن زبان و ادب ملی، ضلع دیگر تاریخ و اساطیر ملی و ضلع سوم هم حکمت ملی است؛ که دین را هم باید در ذیل حکمت جست‌وجو کرد. برخلاف مثلث‌های دیگر، در اینجا مهم‌ترین ضلع، نخستین ظلع، یعنی زبان و ادب ملی است و اهمیت فردوسی هم در همین است، که به زبان ملی، آن دو ضلع دیگر، یعنی اساطیر تاریخ و حکمت ملی را هم مطرح کرده است.
  وی ادامه داد: اگر کج نفهمیم، وقتی ابن‌اسیر می‌گوید شاهنامه قرآن عجم است؛ یعنی همان توجهی که به لحاظ دینی به قرآن می‌شود، به لحاظ ملی به شاهنامه است. در طول تاریخ هم آنچه را که شاهنامه مطرح کرده و صورتی که به آن هیولا داده، همچنان وظیفه خود را انجام می‌دهد و اگر نکرده بود، خدا میداند چه می‌شد.
 
وی ضمن بیان اینکه در طول این مدت فرهنگ ما نجات‌بخش ما بوده، عنوان کرد: تجلی‌گاه فرهنگ، ادبیات ما است. رییس‌جمهور تاجیکستان در همین کتاب می‌گوید ما به لحاظ اداری و زبان دولتی، به زبانمان تاجیکی می‌گوییم وگرنه زبان فارسی است. ادبیات ما جلوه گاه تمام فرهنگ ما است و سرچشمه همه این حرف‌ها، شاهنامه فردوسی است.
 
رئیس‌جمهور تاجیکستان، پرچم‌دار راستین حمایت از زبان فارسی
نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در ایران، در ابتدای سخنان خود درباره کتاب «زبان ملت، هستی ملت» گفت: این کتاب به تحقق تاریخ زبانی کوشیده، که برای ما و شما مشترک و مایه افتخار و برازندگی ملت‌های ما در قلمرو علم، فرهنگ، شعر و سخن محسوب می‌شود. مولف کتاب در شش فصل و زیرفصل‌های متعدد این کتاب، مهم‌ترین مسائل مربوط به تاریخ زبان مشترک ما، از دوران پیدایش آن، تا زمان حمله مغول به ایران‌زمین را به دایره بحث و بررسی کشیده و اشاره کرده که اصطلاح زبان تاجیکی در این کتاب، به معنا و مفهوم دینی و سیاسی امروز آن، یعنی زبان دولتی کشور مستقل جمهوری تاجیکستان است؛ ولی هنگام رجوع به دوره‌های گذشته، اصطلاح زبان تاجیکی، هم‌معنا و هم‌ردیف اصطلاح‌های زبان فارسی، زبان دری و فارسی دری است.
 
وی ضمن اشاره به نکاتی درباره جنبه‌های آموزنده و حکایت‌کننده کتاب «زبان ملت، هستی ملت»، گفت: از این نکات چنین برداشت می‌شود که خواننده با قرائت این کتاب، نه‌تنها از تاریخ زبان مشترک ما آگاه می‌شود، بلکه از این کتاب پیام یگانگی و پیوند معنوی و فرهنگی مردمان فارسی‌زبان می‌رسد، که بهترین مثال آن هم همین زبان مشترک است.
  او ادامه داد: مولف کتاب «زبان ملت، هستی ملت» مبلغ تقویت پیوندهای دیرین معنوی و فرهنگی است، که از نیاکان بیداردل و آگاه به ما میراث رسیده است؛ لذا بر آن تاکید دارد که در این زمان جهانی‌شدن، باید بکوشیم تا همبستگی و رابطه‌های سیاسی و اقتصادی خود را قوی‌تر کنیم و بنابر اصل دیرین، با یاری همدیگر استقلال فرهنگی و زبانی خود را حفظ کرده و پایه‌های پایداری ملت‌ها و کشورهای‌مان را تحکیم بخشیم.
 
کتابی که به شناخت قدر و قیمت زبان مادری دعوت می‌کند
زاهدی در ادامه صحبت‌های خود گفت: افزون بر این، از این کتاب دعوت شناخت قدر و قیمت زبان مادری، پاسداری و حمایت این میراث ارزشمند نیاکانمان به گوش مخاطب می‌رسد. جای  سرافرازی است، که جامعه تاجیکستان این دعوت را پذیرفته و رئیس‌جمهور تاجیکستان پرچم‌دار راستین حمایت از زبان معنویت و فرهنگ نیاکان شناخته شده است؛ دلیل قاطع این مطلب نیز همین کتاب «زبان ملت، هستی ملت» است.
 
در پایان با حضور سفرای کشورهای تاجیکستان، روسیه، ترکیه، ازبکستان، بوسنی‌وهرزگوین، افغانستان و سخنرانان مراسم، برگردان فارسی کتاب «زبان ملت، هستی ملت» نوشته امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان رونمایی شد.

لازم به ذکر است که پیش از این مجله بخارا شب‌های شاعران و نویسندگان افغانستان، شب رودکی، شب ابوالقاسم لاهوتی را در تهران و همچنین شب‌هایی را در کابل، هرات و دوشنبه برگزار کرده است.