شنبه ۷ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۱۷:۰۸
دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه در سفر و شکار در فیروزکوه قابل توجه است

کتاب «دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار از سفر و شکار در فیروزکوه» همان گونه که از عنوان آن پیداست، در واقع حاوی دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار (1247-1313ق.) از سفر و شکار در فیروزکوه طی چند ماه ابتدایی سال 1282 ق. است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) تازه‌ترین کتاب نشر میراث مکتوب که در سی و دومین دوره نمایشگاه کتاب تهران عرضه شده است، «دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار از سفر و شکار در فیروزکوه» نام دارد که به کوشش «فاطمه قاضیها» در 166 صفحه منتشر شده است، از محرم تا ربیع‌الاول 1282 قمری را در بر می‌گیرد.
 
 کتاب «دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار از سفر و شکار در فیروزکوه» همان گونه که از عنوان آن پیداست، در واقع حاوی دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار (1247-1313ق.) از سفر و شکار در فیروزکوه طی چند ماه ابتدایی سال 1282 ق. است. شاه قاجار در این سفر رویدادهای مسیر رفت و برگشت از تهران به فیروزکوه و بالعکس را به رشته تحریر درآورده است.
 
ناصرالدین شاه در آغاز دست‌نوشته خود ابتدا به اختصار رویدادهای 27 ذیحجه تا 25 محرم را بیان می‌کند و سپس از 25 محرم، خاطرات خود را به صورت روزانه می‌نگارد. این سفر در 15 ربیع‌الاول با ورود ناصرالدین شاه به عمارت شمیران و ذکر خاطراتی از رویدادهای پس از بازگشت از فیروزکوه به پایان می‌رسد.
 
از جمله نقاط قوت کتاب منتشر شده از برخی دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه قاجار توسط مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب این است که این کتاب در انتها شامل تصاویر رنگی اسکن شده از نسخه اصلی 49 صفحه‌ای این دست‌نوشته‌هاست که در حال حاضر در بیوتات سلطنتی آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود و نمونه‌ تصاویری نیز از سفرهای تفریحی ناصرالدین شاه در انتها به کتاب افزوده شده است.
 
مصحح کتاب، «فاطمه قاضیها» که به عنوان کارشناس‌ارشد کتابداری نسخ خطی در حوزه اسناد تاریخی فعالیت و تحقیق می‌کند در مقدمه مفصل خود در ابتدای کتاب معتقد است که نوشتن خاطرات روزانه توسط پادشاه ایران و به تبع آن سفرنامه، از ناصرالدین شاه قاجار، چهارمین پادشاه این سلسله(1264-1313 ه.ق) آغاز شده است و اگر هم پیش از او کسی از شاهان دست به این کار زده باشد، هیچ اثری از آن باقی نمانده است.


 
فاطمه قاضیها که دارای یادداشت‌ها و مقالات متعدد دیگری نیز در حوزه اسناد و تاریخ قاجار می‌باشد، همچنین در مقدمه کتاب می‌گوید: «ناصرالدین شاه علاوه بر سفرنامه‌هایی که نوشته، خاطرات خود را نیز در اکثر موارد در تهران و یا به قول خودش دارالخلافه و مناطق ییلاقی تهران که به شکار و تفریح می‌رفته، مکتوب کرده است. به این ترتیب وی که پادشاهی شکارچی، عاشق سیر و سفر و گشت و گذار و در عین حال در قلمفرسایی توانا بود، دستخط‌های بسیاری از خود به یادگار گذاشته است.»
 
نگارنده کتاب همچنین با توجه به بررسی بسیاری از سفرنامه‌ها و خاطرات ناصرالدین شاه، این شاه قاجاری را مردی «خستگی ناپذیر» می‌داند که به ندرت استراحت می‌کرده و هرگز سکون و آرامش نداشته و حتی زمانی که از سفرهای طولانی به دارالخلافه مراجعت می‌کرد، دو سه روز بعد دوباره به سفرهای به قول خودش «دوشبه» و «سه شبه» می‌پرداخت.
 
در عین حال آن چه در دست‌نوشته‌های ناصرالدین شاه در سفر و شکار در فیروزکوه قابل توجه است، اشاره شاه قاجار به نام مکان‌ها و محل‌ها از جمله نیکنام‌ده، لواسان، دماوند، پلور، لاسم، چشمه انگمار و.... می‌باشد که او در جریان سفر به فیروزکوه از آن جاها گذشته است. نکته قابل توجه دیگر که مصحح کتاب به آن اشاره داشته، نثر خاطرات ناصرالدین‌شاه است.
 
فاطمه قاضیها مصحح کتاب می‌گوید: «ناصرالدین شاه در این که افعال مربوط به خودش را جمع و یا مفرد صرف کند تردید داشته و این تردید در نثر او به چشم می‌خورد، به عنوان مثال آن‌جا که ناصرالدین شاه می‌گوید: صبح از خواب برخاستم، خیلی منتظر شدیم.»
 
به گفته مصحح کتاب: «این گونه اظهارات ناصرالدین شاه برای جلوگیری از سردرگمی خواننده تصحیح و از نظر دستوری در کتاب یکنواخت شده است.»
 
همچنین نکته قابل توجه دیگر در کتاب منتشر شده از دست نوشته‌های ناصرالدین شاه، شرح عبارات و لغات دشوار بصورت پاورقی در متن است که باعث می‌شود خواندن این خاطرات برای خواننده چندان دشوار و مبهم نباشد. به عنوان مثال در متن ذکر شده فوق از خاطرات ناصرالدین شاه، در توضیح واژه طیقون گفته شده است که همان شاهباز است که به ترکی طوغان و تیفون نیز گفته می‌شود. در این بخش همچنین معنی کلمه تولک کردن، کریز کردن و پر ریختن پرندگان مانند چرغ و شاهین عنوان شده است.
 
همچنین از دیگر آثار منتشر شده در نشر میراث مکتوب که در بخش تاریخ و جغرافیا عرضه شده است می‌توان به کتاب دو جلدی «مرآت الادوار و مرقات الاخبار» نوشته مصلح‌الدین محمد لاری با تصحیح سید جلیل ساغروانیان اشاره کرد که چاپ دوم آن با قیمت 123 هزار تومان در نمایشگاه عرضه شده است.
 
کتاب «تاریخ کشیکخانه همایون» نوشته نورالدین محمد شریف کاشانی با تصحیح و تحقیق اصغر دادبه و مهدی صدری، «جامع‌التواریخ» رشیدالدین فضل‌الله همدانی با تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی، «الرحله المکیه» (تاریخ سیاسی و اجتماعی مشعشعیان) نوشته سید علی بن عبدالله مشعشعی با ترجمه و اضافات نورالدین جزایری و با تصحیح عارف نصر، «خلد برین» در تاریخ تیموریان و ترکمانان نوشته محمد یوسف واله اصفهانی به کوشش میر هاشم محدث و «عهد حُسام» (سفرنامه لرستان و خوزستان) نوشته محمود میرزا قاجار، به کوشش ایرج افشار، از دیگر آثار تجدید چاپ شده میراث مکتوب هستند که در نمایشگاه کتاب عرضه شده‌اند.
 
گفتنی است که غرفه نشر میراث مکتوب در نمایشگاه کتاب تهران، در سالن شبستان اصلی، راهرو 6، غرفه 3 واقع شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها