مومنی شریف: سرهنگی فرزند زمان خویش است

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آئین رونمایی از مستند پرتره مرتضی سرهنگی «متولد آذر»، عصر امروز یکشنبه (2 دی‌ماه) با حضور جمعی از مسئولان فرهنگی و اهالی هنر و ادبیات دفاع مقدس، در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد.

محسن مومنی شریف؛ رئیس حوزه هنری در این آئین بیان کرد: در کنار همه خصایص دوست‌داشتنی مرتضی سرهنگی ذکر یک نکته درباره وی ضروری است، اینکه او فرزند زمان خویشتن است. اگر کسی فرزند زمان خود باشد و زمان خود و موقعیتی که در آن قرار گرفته را درست بشناسد، دچار اشتباه نمی‌شود. کسی که زمان خود را بشناسد، هویت خود را درک می‌کند و هویت‌ساز می‌شود.

وی افزود: سرهنگی هم زمان خود را شناخت و هم آن را به دیگران شناساند. بیش از 30 سال پیش سرهنگیِ جوان دست به کاری زد که آن زمان کسی آن‌را مهم نمی‌پنداشت. آن کار مهم این بود که برای شناخت دفاع مقدس و تاریخ آن باید به سراغ اسرا برویم و از زبان دشمن حماسه دفاع‌مقدس را به مردم بشناسانیم. این نشان می‌دهد که او فرزند زمان خویش است.

رفتار و منش سرهنگی برای من الهام‌بخش است

محسن یزدی؛ مدیر مرکز مستند حوزه هنری نیز در سخنانی کوتاه گفت: پروسه راضی کردن مرتضی سرهنگی برای تهیه این مستند طولانی بود. خدا را شاکرم که این اتفاق به واسطه ما رخ داد و این جزو افتخارات ما است. سیدرضا حسینی حدود 2 سال درگیر این مستند بود. علی‌رغم طولانی شدن کار، مرتضی سرهنگی با صبر و متانت ما را همراهی کرد.

وی ادامه داد: ساختن پرتره سرهنگی، کار سختی بود از این جهت که همه وی را می‌شناسند و دوست دارند که یک کار فوق‌العاده را ببینند. امیدوارم از پس کار برآمده باشیم.

مدیر مرکز مستند حوزه هنری تصریح کرد: در دوره‌ای که سیستم بروکراسی، تقویت‌کننده خصائل حیوانی انسان‌هاست و زمانی که مدیران با هر تغییری حالشان عوض می‌شود، سرهنگی انسانی متفاوت است که تمام زندگی و وجودش را وقف کار کرد. رفتار و منش سرهنگی برای من الهام‌بخش است.

احمدرضا درویش

سرهنگی مانند دهخدا است

احمدرضا درویش؛ فیلمساز و کارگردان سینما به‌عنوان دیگر سخنران این آئین گفت: مرتضی سرهنگی در سال 1332 و سالی که کودتای 28 مرداد رخ داد به دنیا آمد و شروع زندگی‌اش همراه با بحران بود. افتخار بزرگی برای شاگردی همچون من است که چندکلمه درباره استادش حرف بزند. معلمی که برای من علاوه بر جایگاه معلمی، رفیق و بسیار عزیز است. نسل‌های مختلف عاشق محاسن سرهنگی هستند.

وی افزود: در جاهای مختلف درباره مسئولیت وی در حوزه فعالیتش بارها صحبت شده و رهبری هم بر کار مهمی که سرهنگی در حوزه ادبیات جنگ صورت داده تأکید و آن را ستایش کرده است. من می‌خواهم به چیزهایی اشاره کنم که کمتر درباره آن‌ها صحبت شده است. نتیجه و محصول کار سرهنگی به نظر من در آینده مشخص خواهد شد. همان طور که ما امروز در پی کشف رازها و معارف گذشته به دنبال منابع مختلف می‌گردیم آیندگان هم به‌خصوص درباره دوران دفاع‌مقدس دنبال منابع خواهند گشت قطعا کارهایی که زیرنظر سرهنگی صورت می‌گیرد می‌تواند در آینده به‌عنوان دستمایه و منبع بسیار مهمی برای پژوهش مطرح باشد.

درویش بیان کرد: هرآنچه در زمینه مردم‌شناختی و جامعه‌شناختی از دوران گذشته ما وجود دارد در سفرنامه‌ها است. بیشترین سفرنامه‌ها از آن دوران پرتلاطم را خارجی‌ها نوشته‌اند؛ مانند سفرنامه شاردن. مأموریت بیشتر این سفرنامه‌نویسان استعماری بود و در قالب این سفرنامه‌ها مجموعه آئین‌ها و جغرافیای سیاسی و اقتصادی حوزه‌های مختلف ایران را نوشتند. جهان از این طریق با تاریخ آن دوران ایران آشنا شد، ولی از مردم آن روزگار چیز کمی می‌دانیم و نوشته‌های اندکی وجود دارد. در عصر ارتباطات و روزگار کنونی، سرهنگی حرکتی که با این سفرنامه‌ها شروع شده را به‌روز کرده و به درون جامعه برده است.

این فیلمساز ادامه داد: دفاع‌مقدس یک عرصه فراگیر است که در لابه‌لای بخش‌های اجتماعی رخنه کرده و مِلکِ مُشاع ما ایرانی‌هاست. سرهنگی مثل یک موزه‌دار با همت بالا این‌ها را جمع‌آوری کرده که ذخایر بزرگ و ارزشمندی است. برای من سرهنگی مانند دهخدا است. او برای امثال ما مثل فرهنگ دهخدا راهگشاست تا فراز و فرود کارهایمان را با ادبیات جنگ بسنجیم و اصلاح کنیم. این کار حاصل زحمت و مدیریت سرهنگی است. سرهنگی عیار ادبیات ما، ذخیره بزرگی در حوزه جنگ و از مفاخر کشور است.

حجت‌الاسلام والمسلمین شهاب مرادی

کار امثال سرهنگی بسیار مقدس، لازم و ضروری است

حجت‌الاسلام والمسلمین شهاب مرادی نیز در ادامه این آئین گفت: ماهواره می‌تواند از بالا یک جنگ را گزارش کند، ولی نمی‌تواند مقاومت را روایت کند. هیچ دوربینی نمی‌تواند ایثار را روایت کند. به‌نظر من سینمایی که امروز مورد نقد قرار می‌گیرد مقصر نیست بلکه حوزه ادبیات مقصر است. داستان، حس و نگاه شاعرانه باید باشد که مقاومت، شجاعت و رشادت را درست بفهمد. سرهنگی این‌ها را در قلمش خوب حس و منتقل می‌کند. 200 سال بعد اگر کسی تاریخ این دوره از ایران را بخواند، بخش عمده‌ای از تاریخ دفاع‌مقدس با این زحمات از تحریف مصون مانده است.

وی افزود: کار امثال سرهنگی بسیار مقدس، لازم و ضروری است. حوزه هنری سرش بالاست و باید افتخار کند که با وجود امثال سرهنگی به وظایفش خوب عمل می‌کند. باید تا زمانی که هستیم از ریشه‌های انقلاب محافظت کنیم. قبل از اینکه دشمن و رسانه‌های بیگانه جنگ را برای بچه‌های ما روایت کنند، خودمان باید این کار را انجام دهیم و واقعیت‌های جنگ را بگوییم. از جمله مواردی که در حوزه ادبیات دفاع‌مقدس مغفول مانده پرداختن به نقش ارتش و همین‌طور نقش سربازها در جنگ است که برای خلق اثر باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند.

مسعود ده‌نمکی

سرهنگی، سرهنگیِ حوزه فرهنگ را انجام داده است

مسعود ده‌نمکی؛ کارگردان سینما، یکی دیگر از سخنرانان آئین تجلیل از مرتضی سرهنگی بود. وی بیان کرد: پرتره کردن کسی که خودش پرتره‌ساز است، کار بزرگ و سختی است. سرهنگی جزو کسانی است که سرهنگیِ حوزه فرهنگ را انجام داده است. سرهنگ‌ها معمولا در جبهه روی مین نمی‌رفتند تا محفوظ بمانند و بتوانند جنگ را مدیریت کنند، ولی در حوزه فرهنگ سرهنگ‌ها روی مین فرهنگی رفتند و جرأت دست به قلم شدن را به بچه‌ها آموختند و بدین‌گونه بود که بسیاری از بچه‌های جنگ این جرأت را پیدا کردند که آن‌ها هم می‌توانند بنویسند.

وی ادامه داد: پس از جنگ در مجتمع‌های آموزشی از ما خواستند که شوخی‌های جنگ را بنویسیم. با خودم گفتم این چه مغز متفکری است که به این فکر کرده که از این زاویه ورود کند. اگر این شوخی‌ها و بسیاری دیگر از واقعیت‌ها به‌ظاهر معمولی جنگ جمع نمی‌شد، امروز تحریف‌های بسیاری درباره آن صورت می‌گرفت. خیلی از چیزهایی که امروز تحریف فرهنگی جنگ خوانده می‌شوند، واقعیت دارند که درباره صحت و سقم آن‌ها باید از امثال سرهنگی پرسید.

ده‌نمکی گفت: مرتضی سرهنگی به ما روی مین راه رفتن را یاد داد، من هم بر خودم تکلیف کردم که پای صحبت اسرا و آزادگان بنشینم. نتیجه 27 سال پژوهش در این زمینه، پنج هزار ساعت مصاحبه با چهره‌های اصلی آزادگان بود که امروز حدود 30 درصد آن‌ها از دنیا رفته‌اند. در این راستا هزاران سند ترجمه و میلیون‌ها فیش تهیه شد که قابلیت تبدیل شدن به صدها کتاب را دارند. می‌خواهم نتیجه این تلاش را به‌عنوان هدیه تولد به مرتضی سرهنگی تقدیم کنم.

رضا امیرخانی

برای حفظ اصالت حوزه هنری به امثال سرهنگی نیازمندیم

رضا امیرخانی، نویسنده و داستان‌نویس نیز در سخنانی کوتاه اظهار کرد: در برندهای خودروسازی یک سری راننده آزمایشی هستند که هیچ‌وقت بازنشست نمی‌شوند. ماشین‌ها و سیستم‌هایشان تغییرات زیادی پیدا می‌کنند، ولی این آدم‌ها مسن را نگه‌ می‌دارند تا وقتی آخرین مدل از آن برند تولید شد در آن بنشیند و 20 متر با آن رانندگی شود تا متوجه ایرادات آن شود. حوزه هنری نیز یک برند است که برای آن فقط چند نفر مثل سرهنگی و بهبودی باقی مانده‌اند.

وی با بیان اینکه در قواره‌ای نیستم که بخواهم درباره سرهنگی حرف بزنم، افزود: حوزه هنری خیلی کارها می‌تواند انجام دهد، ولی برای اینکه اصالت آن حفظ شود، همچنان به امثال مرتضی سرهنگی نیازمندیم.

احسان محمدحسنی

از جنس آقا مرتضی کم نداریم، ولی کمیاب هستند

احسان محمدحسنی، رئیس سازمان «اوج»، دیگر سخنران این برنامه با اشاره به اینکه 25 سال از آشنایی من با مرتضی سرهنگی می‌گذرد، گفت: ما مثل ایشان کم داریم؛ همیشه از خدا می‌خواهم تا یک تار مو از سر مرتضی سرهنگی کم نشود. قیمت و ارزش او خیلی بیشتر از اینهاست. امثال مرتضی سرهنگی برای ما که نسل سوم انقلابیم، نوک قله هستند و وقتی می‌خواهیم از پایین به قله نگاه کنیم، کلاه از سرمان می‌افتد.

وی تصریح کرد: تفاوت مرتضی سرهنگی با ما از آنجا معلوم می‌شود که در بین ده‌ها هزار کتابی که در حوزه ادبیات جنگ نوشته و منتشر شده، کتاب‌هایی که بوی سرهنگی را می‌دهند جنس‌شان زمین تا آسمان با دیگر آثار فاصله دارد. از جنس آقا مرتضی کم نداریم، ولی بسیار کمیاب هستند. امثال گلعلی بابایی، هدایت‌الله بهبود و مرتضی سرهنگی با ارزش‌ترین گوهرهایی هستند که نسل ما در حوزه دفاع‌مقدس در اختیار دارد.

رئیس سازمان اوج افزود: یادمان نرود پشت هر مرد موفقی، یک زن موفق قرار گرفته است. باید از همسر مرتضی سرهنگی تجلیل کنیم چراکه زندگی در کنار مردی همچون او در عین شیرینی، بسیار سخت است.

با امید، سرمای مشکلات مملکت را پشت‌سر می‌گذاریم

حُسن ختام این برنامه، رونمایی از مستند پرتره مرتضی سرهنگی «متولد آذر» و تجلیل از سید رضا حسینی؛ سازنده آن بود.

مرتضی سرهنگی پس از رونمایی از این مستند، در چند جمله کوتاه گفت: امروز گرمایی از لابه‌لای آثار ادبیات جنگ احساس می‌شود. هم دست و دل خودمان و هم مملکت‌مان از این منبع گرما می‌گیریم که اسم دیگر آن «امید» است. با این امید، سرمای مشکلات این مملکت را پشت‌سر می‌گذاریم. حالا حالاها این فلات کهنسال به گرمای این ادبیات و سربازان زمان جنگ احتیاج دارد.