خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ بی‌تردید می‌توان ادعا کرد که نبض فرهنگ هر جامعه در چاپ و نشر آن می‌تپد و اصولاً سطح و میزان کارهای چاپی در یک جامعه از شاخص‌‌های مهم توسعه‌یافتگی و پویایی فکر و فرهنگ جامعه به‌شمار می‌رود. کارکردهای متنوع صنعت چاپ و ارتباط تنگاتنگ آن با فرهنگ، اهمیت آن‌را دوچندان کرده و خوشبختانه این اهمیت امروزه در سراسر کشور از سوی مسئولان درک شده است.
 
صنعت چاپ، صنعت عظیم و بااهمیتی است که در بیشتر کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته جهان در پنج صنعت نخست جای گرفته است. اما به اذعان برخی کارشناسان این حوزه در کشور ما صنعت چاپ در جایگاه درخور ارزش قرار ندارد و بعد از صنعت نساجی دومین صنفی بوده که دچار بحران شده است.
 
بسیاری از معضلات و ضعف‌های موجود در این بخش، ریشه‌ای و دلایل چندوجهی دارند و نمی‌توان تنها یک عامل و یا کم‌کاری و سوء‌مدیریت متولیان امر را در بروز مشکلات این حوزه دانست. به این منظور خبرنگار «ایبنا» در گفت‌وگو با 14 کارشناس و صاحبنظر عرصه چاپ و نشر به بیان برخی از این دلایل و همچنین راهکارهای بُرون‌رفت از این مشکلات، پرداخته است. علاقه‌مندان می‌توانند باز طریق لینک، مشروح این گفت‌وگوها را مطالعه کنند.  

مروری بر پرونده

اسمعیل دمیرچی، نویسنده و پیشکسوت صنعت چاپ کشور، ضمن تأکید بر دادرسی مسئولان صنعت چاپ برای حیات این صنعت گفت: بسیار شایسته است، مسئولان و دست‌اندرکاران صنعت چاپ در مباحث مربوط به سرمایه‌گذاری و برگزاری دوره‌های آموزشی و یاددهی به اهالی و کارمندان قدیمی چاپخانه‌ها ورود پیدا کنند. (اینجا)

حمید غفاری، عضو کمیسیون حل اختلاف اتحادیه چاپخانه‌داران تهران، ضمن درخواست حمایت دولت از چاپخانه‌داران به منظور پیشگیری از تعطیلی آن‌ها، گفت: ورود ماشین‌آلات چاپی نو به کشور از ضروریات این صنعت به‌شمار می‌‌آید. (اینجا)

داوود مهرعلیان، مدیرمسئول چاپخانه «رامند نگین» بزرگ‌ترین معضلی که چاپخانه‌‌داران با آن مواجه هستند را در نبود اُرگان یا اتحادیه منسجم، علمی و دلسوز در حوزه چاپ دانست. (اینجا)

سید محمدرضا فیض‌الاسلام، عضو اتحادیه چاپخانه‌داران تهران معتقد است، در صورتی‌که چاپخانه‌ها از پرداخت مالیات معاف شوند، بدون تردید بخش عمده‌ای از مشکلات این صنعت حل می‌شود. (اینجا)

احمد فروزیده، مدرس و پیشکسوت چاپ، ضمن برشمردن مشکلات صنعت چاپ به‌ویژه چاپخانه‌ها و ارائه راهکار برای بُرون‌رفت از این مشکلات، گفت: لازم است در حوزه چاپ به‌منظور جلوگیری از دوباره‌کاری‌ها، برنامه استراتژیک همه‌جانبه‌ای به کمک برنامه‌ریزان اقتصادی و اعضای خبره این صنعت تدوین شود. (اینجا)

سعید بهنام‌جو، مدیر چاپخانه «سلطان چاپ» ضمن تأکید بر توجه بیشتر دولت به صنعت چاپ به‌عنوان صنعتی که ایجاد شغل می‌کند، معتقد است که بدون تردید صنعت چاپ باید از پرداخت مالیات و ارزش‌افزوده معاف شود. (اینجا)

مهدی ناظمی‌پناه، کارشناس و مدرس چاپ تأکید دارد که باید چاپخانه‌داران سنتی و سرمایه‌گذاران صنعت چاپ با یک چرخش منطقی به سمت کشف بازارهای جدید بروند تا برای آن‌ها مزیت رقابتی ایجاد کند. (اینجا)

محمدحسن فکری، معاون آموزش و پژوهش اداره‌کل چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این‌که متأسفانه «چاپ» میان صنعت و فرهنگ سردرگم مانده، گفت: معتقدم باید برای خروج چاپ از این سردرگمی، به صنف چاپ میدان بیشتری داده شود تا بر فعالیت‌های این حوزه نظارت بیشتری داشته باشند. (اینجا)



بیژن درویش، استاد مرکز آموزش علمی ـ کاربردی فرهنگ و هنر واحد یک تهران و مدیر پیشین چاپخانه کتیبه، مدیریت صحیح چاپخانه‌داران را از جمله ضروریات این عرصه برشمرد و گفت: مدیریت صحیح در حوزه چاپ یعنی چاپخانه‌دار در بخشی سرمایه‌گذاری کند که برطرف شدن نیاز بازار را به دنبال داشته باشد. (اینجا)

سعید شهریاری، کارشناس چاپ و مدرس دانشگاه چاپ معتقد است که صنعت کشور در رکود به‌سر می‌برد و طبیعتاً چاپ نیز مستثنی از این معضل نیست و در این وضعیت تعرفه حوزه چاپ باید با توجه به شرایط بازار به‌روز و منطقی شود. (اینجا)

جهانگیر رضایی، رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران قم، ضمن برشمردن دغدغه‌های صنعت چاپ به‌ویژه چاپخانه‌داران، بر ضرورت تشکیل بانک اطلاعات توانمندی‌های این صنعت تأکید کرد. (اینجا)

حمیدرضا طاهری‌آشتیانی، عضو اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ گفت: صنعت چاپ کشور، هم به لحاظ درونی (آشنایی اعضای اتحادیه‌های مرتبط با چاپ با تکنولوژی روز دنیا) و هم از نظر بیرونی (تحت پوشش وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفتن) نیاز به پوست‌اندازی دارد. (اینجا)

سعید علیرضایی، مدیرعامل شرکت نورتک با بیان این‌که در شرایط فعلی بازار نشر، چاپخانه‌ها باید در شیوه فعالیت خود تغییراتی اِعمال کنند، گفت: متأسفانه هنوز چاپ دیجیتال در کشور ما در سطح ابتدایی و اداری قرار دارد و همچنان جای خالی دستگاه‌های پیشرفته چاپ محسوس است. (اینجا)

علیرضا سوری، کارشناس چاپ و مدیر سایت خانواده چاپ گفت: ضرورت دارد شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های گروهی و همه و همه برای آگاه کردن مردم از نتایج خوب خرید محصولات چاپی ایرانی و تأثیر آن بر افزایش میزان اشتغال، فعالیت کنند. (اینجا)

برگ پایانی ....

با توجه به این‌که بعضی کشورها در ایجاد شهرک‌های بزرگ چاپ برای ورود به بازار بزرگ منطقه، سرمایه‌گذاری عظیمی کرده‌اند، این ضرورت احساس می‌شود که نسبت به تشکیل مناطق ویژه چاپ، تغییر در مقررات و چگونگی این صنعت فرهنگی، مشارکت در خصوصی‌‌سازی چاپخانه‌های دولتی، لغو اخذ مجوزهای غیرضروری دولتی برای احداث واحدهای چاپی و همچنین کنترل مجوزهای جدید، اقدام اساسی صورت بگیرد.
 
از دیگر مسائل صنعت چاپ آن است که ایران به کشوری با بالاترین میزان دستگاه‌های چاپ فرسوده و قدیمی تبدیل شده است؛ به‌طوری که عنوان قبرستان ماشین‌های دست دوم چاپ را از آن خود کرده است.
 
همچنین سایر کشورها دارای جدیدتری تكنولوژی در صنعت چاپ هستند كه در كشور ما هم تعدادی از این ماشین‌آلات جدید موجود است، اما مهم‌ترین تفاوت این است كه كارگران آن‌ها از پیش، آموزش‌های لازم را در شركت می‌بینند و دوره تكمیلی را می‌گذرانند و به‌صورت حرفه‌ای وارد بازار كار می‌شوند اما در كشور ما از روی بیكاری رو به هر كاری می‌آورند.

از دیگر مسائل، مالیات‌های چاپخانه‌ها است که باعث شده چاپخانه‌داران هزینه‌های سنگینی را در این زمینه پرداخت کنند. البته ناگفته نماند که به‌تازگی رایزنی‌هایی میان دولت و مجلس برای رفع این معضل (معافیت مالیات چاپخانه‌ها) صورت گرفته که امیدواریم نتایج خوبی حاصل شود.
 
دیگر این‌كه در سایر کشورها، مدارس و دانشگاه‌هایی وجود دارند كه صنعت چاپ تدریس می‌شود و به عنوان یک رشته تحصیلی به آن نگاه می‌كنند و تمام كسانی كه فارغ‌التحصیل می‌شوند، می‌توانند برای صنعت چاپ‌شان مؤثر و مفید واقع شوند. امید آن می‌رود که در کشور ما نیز به‌صورت پایه‌ای و عملی، این رشته در مدارس، هنرستان‌ها و دانشگاه‌ها تدریس شود.