به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- نشست روز ملی مردم‌شناسی و قدردانی از مردم‌شناسان برجسته ایران چهارشنبه 11 شهریورماه با حضور سید محمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علیرضا حسن‌زاده، رییس پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علی بلوکباشی، مردم‌شناس پیشکسوت، فرهاد ورهرام، مستندساز مردم‌نگاری، محمدحسین باجلان‌فرخی، مردم‌شناس و احمد ضابطی‌جهرمی، استاد دانشگاه در پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار شد.
 
شیفته ایران و مردم آن هستم

علی بلوکباشی نیز در این نشست گفت: مردم‌شناسان ایرانی وامدار مردم روستایی و عشایر هستند چراکه این افراد ما را از فرهنگ و تاریخ زندگی خود مطلع می‌کنند. من شیفته ایران و مردم و فرهنگ آن هستم و آنچه که در توان داشتم را برای شناسایی این فرهنگ انجام داده‌ام اما توان من کم بوده و آرزوهایم بسیار زیاد.

این مردم‌شناس برجسته ایرانی با تجلیل از جایگاه محمود خلیقی و زنده‌یاد هوشنگ پورکریم، دو انسان‌شناس ایرانی اظهار کرد: خلیقی، مدیر مرکز مردم‌شناسی، یار و یاور پژوهشگران بود. او اقدامات بزرگی در شکل‌گیری تحقیقات مردم‌شناسی انجام داد و توانست به دولتمردان بقبولاند که کار تحقیقات فرهنگ عامه امری ساده نیست و علم به‌شمار می‌رود.

وی ادامه داد: او ارتباط موثری بین مرکز مردم‌شناسی و موسسات انسان‌شناسی جهان برقرار کرد. همچنین برای نخستین بار مجموعه‌ای از حاصل کار پژوهشگران مردم‌شناس ایرانی را چاپ کرد. دومین فردی که سهم مهمی در تحقیقات مردم‌شناسی ایران ایفا کرد، هوشنگ پورکریم بود. پژوهشگری خوش فکر و پرکار که نخستین محققی بود که تحقیقات در قوم ترکمن را در ایران شروع کرد و آثاری که در این زمینه پدید آورد منبع اصلی برای بزرگترین انسان‌شناسان جهان به‌شمار می‌رود. پورکریم همچنین برای نخستین بار روستاشناسی را از منظر مردم‌شناسی آغاز کرد.

مردم حامل دانایی هستند نه عوام و جاهل

سید محمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ضمن تبریک روز ملی مردم‌شناسی، اظهار کرد: نامیدن زادروز ابوریحان بیرونی به نام روز مردم‌شناسی، اتفاقی خجسته بود تا نگاه مردم‌شناسان کشور را بیش از پیش به اهمیت رشته مردم‌شناسی به‌عنوان رشته شناخت فرهنگ و تاریخ علم و تمدن در ایران معطوف کند.

وی افزود: ابوریحان را بیشتر به مثابه فردی که اهل پرسش بوده است می‌شناسم و براین عقیده‌ام که پژوهشگرترین پژوهشگران آنهایی هستند که بیشتر پرسش دارند تا پاسخ.

بهشتی با اشاره به جایگاه مردم در علم مردم‌شناسی گفت: مردم از منظر مردم‌شناسی عوام و جاهل نیستند بلکه از نظر آنها مردم حامل دانایی هستند هرچند خودشان متوجه این نکته نباشند. مردم‌شناسان جزو معدود افرادی به‌شمار می‌آیند که معتقدند خرافه وجود ندارد بلکه این عقاید لفافه‌هایی است که باعث شده دانایی محفوظ بماند و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: هنر مردم‌شناس این است که این پرده‌ها را کنار بزند و دانایی را آشکار کند. مردم حامل دانایی زیست در سرزمین خود هستند. در دورانی که سرزمین ما به دلیل فعل و انفعلاتی که برخلاف طبع آن صورت گرفته دچار بحران شده است، بیشترین بهره را می‌توان از رشته مردم‌شناسی برد. معتقدم اهمیت علوم انسانی و علومی که موضوع‌شان شناخت فرهنگ است، رفته رفته بیشتر فهمیده و درک می‌شود.

انتشار کتاب‌های دوزبانه و تولید اطلس ملی مردم‌نگاری ایران

حسن‌زاده، رییس پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در این نشست گزارشی از فعالیت‎‌های این پژوهشکده را در یک سال گذشته ارائه کرد و گفت: پژوهشکده در طول این مدت سه همایش ملی با عناوین «میراث روایی» که حاصل آن کتاب چکیده مقالات بود، «نماز در آینه میراث فرهنگی ایران» که 9 رهاورد دربرداشت (سه کتاب تالیفی و پژوهشی و 6 کتاب هم‌اندیشی) و «رمضان در آینه اقوام ایرانی: تنوع فرهنگی و وحدت معنوی» که سه رهاورد شامل کتاب چکیده مقالات همایش و دو کتاب در زمینه هم‌اندیشی داشت، برگزار کرد.

وی ادامه داد: پژوهشکده مردم‌شناسی از شهریور 93 تا کنون، 13 سمینار علمی برگزار کرده است. این سمینارها با عناوینی چون روز ملی مردم‌شناسی، مردم‌شناسی کاربردی و سی.اس.آر، ابعاد مردم‌شناختی فرهنگ عاشورا، آیین و ورزش، دیپلماسی فرهنگی، نوروز به مثابه فرهنگ نامیرا و مردم‌شناسی خلیج فارس برگزار شده است.

حسن‌زاده با اشاره به تالیفات این پژوهشکده گفت: فصلنامه مردم و فرهنگ به‌عنوان نخستین نشریه تخصصی پژوهشکده مردم‌شناسی با حمایت‌های مهندس بهشتی منتشر شد و شماره دوم و سوم آن آماده انتشار است. این پژوهشکده ویژه‌نامه نوروز را با نشریه پارپیرار و مردم‌شناسی هنر را با نشریه کرسی دانشگاه پیام نور منتشر کرد و در حال همکاری با نشریه تاریخ پزشکی دانشگاه شهید بهشتی برای انتشار مقالات پزشکی قومی است.

رییس پژوهشکده مردم‌شناسی افزود: این پژوهشکده در طول این مدت، 12 جلد کتاب منتشر کرده است. 9 کتاب از کتاب‌های یاد شده با حمایت مالی معاونت توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منتشر شده است. 10 جلد از آثار تخصصی این پژوهشکده آماده انتشار است که دو کتاب از این آثار به زبان فارسی و انگلیسی تالیف شده‌اند.

وی با اشاره به برنامه‌های آتی پژوهشکده مردم‌شناسی گفت: انتشار کتاب‌های دوزبانه و تولید اطلس ملی مردم‌نگاری ایران و ساماندهی پوشاک موجود در پژوهشکده مردم‌شناسی با همکاری پژوهشکده حفاظت و مرمت از دیگر برنامه‌های این پژوهشکده است.
 
بلوکباشی از بنیانگذاران اصلی مردم‌شناسی ایران

محمدحسین باجلان‌فرخی، مردم‌شناس نیز در این نشست با بیان فعالیت‌های بلوکباشی در حوزه مردم‌شناسی عنوان کرد: بلوکباشی از بنیانگذاران اصلی مردم‌شناسی ایران به‌شمار می‌آید و از اداره فرهنگ عامه پیش از انقلاب تا امروز بیش از نیم قرن است در این رشته فعال بوده است. پژوهش در زمینه مسائل مربوط به مردم‌نگاری و فرهنگ عامه  ایران و مطالعه و بررسی ساخت‌های اجتماعی، اقتصادی، هنری و فرهنگی جامعه‌های شهری و ایلی عشایری از مهمترین فعالیت‌های اوست.

وی با اشاره به آثار بلوکباشی افزود: ترجمه کتاب «تاریخ انسان‌شناسی از آغاز تا امروز» اثر توماس هیلند اریکسن، فین سیورت نیلسن، مجموعه مقالات «در فرهنگ خود زیستن و به فرهنگ دیگری نگریستن»، مقاله‌های متعدد در مجموعه‌ها و مجله‌های علمی – تخصصی داخل و خارجی و دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، پژوهشی در تعزیه و تعزیه‌خوانی از آغاز تا پایان دوره قاجار، «جامعه ایلی در ایران» و «جزیره قشم، صدف ناشکافته خلیج فارس» برخی از برجسته‌ترین آثار بلوکباشی را تشکیل می‌دهند.

تکیه ورهرام در مستندسازی پژوهش است

احمد ضابطی‌جهرمی، استاد دانشگاه در این نشست به ذکر ویژگی‌های برجسته آثار و خصوصیات هنری و پژوهشی ورهرام پرداخت و گفت: ورهرام مقدم بر کارگردانی فیلم مستند، پژوهشگر و عکاس مستند است. این دو توانایی به او امکان داده تا در آثار مستند خود گستره بسیار وسیعی از جغرافیای طبیعی و انسانی ایران را پوشش دهد. تمام پژوهش‌های او به نحوی با فولکلور، اسطوره، آیین و فرهنگ اقوام ایران پیوند خورده است.

وی افزود: تکیه ورهرام در مستندسازی پژوهش است. او بدون در دست داشتن پژوهشی کامل شروع به ساخت مستند نمی‌کند و این یکی از بارزترین ویژگی‌های او به‌شمار می‌رود.

در پایان این مراسم از دو مردم‌شناس برجسته ایرانی، علی بلوکباشی و فرهاد ورهرام با اهدای جوایزی قدردانی شد.