به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتابخانه مجلس شورای اسلامی که در حال حاضر چندین هزار کتاب چاپی، کتاب خطی، مجلد نشریه ادواری و میلیون‌ها برگ سند در آن نگهداری می‌شود، نهادی با سابقه نزدیک به 100 سال است که بخش مهمی از میراثِ ماندگارِ تمدنِ کهنسال و بزرگِ ایرانِ اسلامی را بر دوش می‌کشد و بر اساس رسالت تاریخی که بر عهده‌اش نهاده شده، یعنی پشتیبانی اطلاعاتی از فرآیند قانونگزاری و حمایت از پژوهش در حوزه علوم انسانی، همواره چشم به راهِ پویندگانی از قافله علم و آگاهی بوده است.
این بنای آگاهی به اراده دوستدارانی از خبرگانِ فرهنگ و ادب در جمع مجلسیان منتخب مردم با هدف بنیادینِ حمایت فکری و علمی نمایندگانِ مجلس در اوائل تأسیس حکومت مشروطه، همزمان با استقرارِ مجلس و اراده حاکمیت قانون در ایران شکل گرفت و اینگونه، نخستین کتابخانه پارلمانی آسیا، با اندکی مسامحه، عمری به قدمت تاریخ تأسیس مجلس قانونگذاری (1285 ش) در این سرزمین دارد.
مدیرانی که از دیروز تا امروز سکانداری این کشتی معرفت را بر عهده داشته‌اند به ترتیب عبارتند از: عبد‌الحمید نقیب‌زاده مشایخ (1302-1305)، یوسف اعتصام الملک آشتیانی (1305-1316)، ابراهیم شریفی (1316-1339)، دکتر تقی تفضلی (1339-1346)، خانم فخری راستکار (1346-1352)، محمد شهدادی(1352-1354)، استاد عبدالحسین حائری (1354-1374)، دکتر غلامرضا فدایی عراقی(1374-1377)، حجة الاسلام و المسلمین سید محمد علی احمدی ابهری(1377-1386)، دکتر احمد جلالی(1386-1387) و حجة الاسلام و المسلمین دکتر رسول جعفریان (1387- 1391). محمد رجبی (1391 ـ 1394).
در این میان استاد عبدالحسین حائری با 57 سال تلاش در کتابخانه مجلس یعنی از سال 1330 تا زمستان 1387 بیشترین سابقه خدمت در این کتابخانه را داشته است.
محمد رجبی به دلیل پایان دوره خدمت رسمی خود، در اوایل سال جاری بود که بازنشستگی خود را اعلام کرد. دوم اردیبهشت سال جاری (1394) بود که مهدی کیایی، مدیرکل فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی با حفظ سمت، به عنوان سرپرست کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی معرفی شد.
با توجه به اهمیت کتابخانه مجلس شورای اسلامی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به کتاب، مدیریت این کتابخانه از حساسیت بالایی برخوردار است، به همین دلیل «ایبنا» از دوم خردادماه کوشید تا با گفت‌وگو با صاحبنظران و کارشناسان، عملکرد چندین ساله این کتابخانه در دورههای مختلف مدیریتی و ویژگی‌های مدیر این کتابخانه را بررسی کند. گزیده‌ای از این گفت‌وگوها در سطور زیر ارائه شده است:
عبدالله انوار، در مجموع از عملکرد کتابخانه مجلس شورای اسلامی در طول مدت برپایی رضایت داشت و معتقد بود که مدیر کتابخانه باید جنبه‌های اداری را به نحو احسن مدیریت کند، ضمن اینکه باید به مباحث مربوط به کتاب نیز اشراف داشته باشد، اما اگر به حوزه کاری خود اشراف نداشته باشد باید کمیسیونی تشکیل دهد و کارمندان فنی کتابخانه را در آن به استخدام درآورد و کارهای فنی و اداری را برای تصمیم‌گیری نهایی به آنها واگذار کند. مشروح این گفت‌وگو (اینجا) قابل مشاهده است.
علی‌اکبر اشعری معتقد است، تغییر مدیریت کتابخانه مجلس به شرط انتخاب مدیر لایق و خوب، امری مثبت و شایسته است و از آنجا که این کتابخانه، مرکز مهم مطالعاتی به شمار می‌آید و مورد رجوع ایرانیان و غیرایرانیان است، باید به این مجموعه بیش از پیش توجه شود و بودجه مناسب در اختیار آن قرار بگیرد. (اینجا)
علی ططری ضمن بیان این‌نکته که کتابخانه مجلس در دوره های مختلف مدیریت، فراز و فرودهای زیادی داشته اما همواره از یک میانگین عملکرد برخوردار بوده است، اعتقاد دارد مدیر کتابخانه مجلس باید چهره‌ای فرهنگی و با مسائل سیاسی نیز آشنا باشد. (اینجا)
غلامرضا فدایی‌عراقی نیز معتقد است، رئیس کتابخانه مجلس باید فردی با تخصص کتابداری و اطلاع‌رسانی باشد اما متاسفأنه افرادی که تصدی این پست را بر عهده گرفتند، با وجود خدماتی که ارائه دادند، تخصصی در کتابداری و اطلاع‌رسانی نداشتند. (اینجا)
زهره میرحسینی از دیگر صاحبنظران حوزه کتابداری است که تأکید دارد بینش مدیریتیِ رئیس کتابخانه مجلس بر تخصص کتابداری او مقدم است. (اینجا)
سعید رضایی شریف‌آبادی ضمن درخواست از رئیس مجلس مبنی بر اینکه «یک «کتابدار» دلسوز و متعهد رئیس آتی کتابخانه مجلس باشد» معتقد است عدم شایسته‌سالاری و از دست دادن نیروهای متخصص و متبحر مشخص‌ترین تبعات بکارگیری مدیران غیر متخصص در کتابخانه‌های بزرگ است؛ چرا که تصمیمات غیر کارشناسی این مدیران بدون شک با واکنش متخصصان و پیشکسوتان مواجه می‌شود و از آنجا که این مدیران توجیه منطقی و علمی برای کارهای خود ندارند، سعی می‌کنند تا با اعمال زور کارهای خود را پیش ببرند که این موضوع باعث ریزش نیروهای متخصص خواهد شد. (اینجا)
حسینعلی جعفریان معتقد است مدیر کتابخانه مجلس باید به لحاظ وجه کاری، شناخته شده باشد و شمّه‌ای از اقتصاد فرهنگی داشته باشد. (اینجا)
محمود جعفری دهقی نیز معتقد است هریک از مدیران این کتابخانه ویژگی‌های ارزشمندی داشته‌اند که اگر همه یکجا جمع شوند به غنای مدیریت این کتابخانه خواهد افزود. وی بر این باور است که مدیر کتابخانه مجلس طبعاً باید فردی جامع الاطراف باشد که به دقایق کتاب‌شناسی، ظرفیت‌های کتابخانه و شیوه ایجاد ارتباط با جامعه کتابخوان و پژوهشگر آشنا باشد. (اینجا)
نورالله مرادی ضمن بیان این نکته که عملکرد کتابخانه مجلس نسبت به امکاناتی که هر دوره، مجلس شورای اسلامی در اختیار این مجموعه قرار می‌داد، سنجیده شود، معتقد است مدیر کتابخانه مجلس باید با سیستم‌های مدیریتی سنتی و مدرن آشنا باشد و قابلیت بهره‌برداری از امکانات موجود را داشته باشد تا بتواند به راحتی به مردم سرویس دهد. (اینجا)
حجت‌الاسلام محمدعلی احمدی ابهری در این باره عنوان کرده است که بدون تردید با تحولاتی که کتابداری و اصلاً علم اطلاع‌رسانی پیدا کردند، شکل کار کتابخانه‌های پارلمانی نیز تغییر کرده است؛ همانطور که در سایر کتابخانه‌ها، دیگر اکنون منتظر نمی‌مانند که مخاطبان به آنها مراجعه کنند بلکه اطلاعات را از طریق اینترنت در دسترس مخاطبان قرار می‌دهند، کتابخانه مجلس هم بدون تردید باید چنین روشی را پیشه راه خود کند و اطلاعات مورد نیاز نمایندگان را به سهل‌ترین شکل ممکن، در اختیار آنها قرار دهد. (اینجا)
کیانوش کیانی هفت لنگ بر این باور است که مدیر کتابخانه مجلس باید با پارلمان‌های جهان تعامل سازنده داشته باشد و اصولاً مدیران مراکز فرهنگی باید علاوه بر دارا بودن شرایط عمومی مدیریتی از ویژگی‌های دیگر که با فرهنگ سازمانی محل خدمتشان سازگار باشد هم بهره‌مند باشند. (اینجا)
اکبر ایرانی ضمن بیان این نکته که برخی مدیران سابق کتابخانه مجلس متأسفانه بر اساس آنچه که در اساسنامه کتابخانه مجلس آمده است، عمل نکرده‌اند، معتقد است رئیس کتابخانه مجلس نباید در خرید نسخ خطی به صورت سلیقه‌ای عمل کند. (اینجا)
محمد مداح نیز ضمن بیان این نکته که مدیر کتابخانه مجلس باید برای کارکنانش امنیت روانی ایجاد کند، تشکیل کمیته یا انجمن تخصصی (متشکل از کتابداران و کارشناسان حوزه کتاب) در کتابخانه مجلس را ضروری دانست. (اینجا)
سیدسعید میرمحمد صادق ضمن ابراز نگرانی از رکود فعالیت‌های پژوهشی کتابخانه مجلس در دو سال اخیر، گفت: یکی از اشتباه‌های مهم در دو سال اخیر، آوردن افراد از بیرون در پست‌های مدیریتی کتابخانه، مانند بخش پژوهش، روابط عمومی و بخش اداری و مالی بود. بر این اساس زمان زیادی برای هماهنگی این اشخاص با ساختار اداری، صرف شد. (اینجا) و (اینجا)
کاظم آل رضا امیری معتقد است ثبات مدیریتی باعث ثبات سیاستگذاری فرهنگی می‌شود. وی همچنین باور دارد رئیس کتابخانه مجلس باید شخصیت فرهنگی شناخته شده‌‌ای باشد. (اینجا)
عبدالکریم جربزه‌دار باور دارد کتابخانه مجلس در حوزه‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی بسیار غنی است و تأکید دارد مدیر این مجموعه باید ملا به معنی باسواد، عالم و دانشمند باشد. (اینجا)
نجفقلی حبیبی معتقد است کتابخانه مجلس باید در تأمین کتب و اسناد مورد نیاز نمایندگان مجلس در موضوعات مربوط به قانونگذاری کوشا باشد. (اینجا)
حجت‌الاسلام سید صادق اشکوری بر این باور است که رئیس این کتابخانه باید سیاستمدار، فرهنگ دوست و کتابشناس باشد. علاوه بر آن باید بداند سند چیست و لازم است عاشق کتاب خطی باشد تا بتوانیم از او انتظار داشته باشیم برای حفظ و بهره‌برداری مناسب از گنجینه‌ها بکوشد. (اینجا)
جمشید کیانفر ضمن تأکید بر این نکته که باید ساختار کتابخانه مجلس تغییر کند گفت: کتابخانه مجلس شورای اسلامی بعد از انقلاب اسلامی تنها کاری که نمی‌کند، سرویس‌دهی به نمایندگان مجلس است؛ در حالی که بهترین قوانین را می‌توان از لابه‌لای کتاب‌ها، اسناد و میراث فرهنگی دریافت کرد. (اینجا)
سید علی آل داوود معتقد است رئیس کتابخانه مجلس باید از سوی هیات امنای این کتابخانه که از افراد و استادان برجسته تشکیل شده، به رئیس مجلس پیشنهاد شود. (اینجا)
نگاهی حتی گذرا به مجموعه مصاحبه‌های بالا، اهمیت و ضرورت انتخاب فردی شایسته و با تجربه برای مدیریت کتابخانه مجلس را تأکید دارد. بدون تردید این انتخاب در دورههای پیشین به هر نحو و با هر ملاکی که صورت گرفته بود، آثار مثبت و منفی را باهم بر جای گذاشت، اما با توجه به اینکه خدمات کتابخانه مجلس در ارتقای آگاهی نمایندگان مجلس و به مراتب اتخاذ تدابیر و تصمیم‌‌های مناسب از سوی آنها برای کشور، ضرورت دارد این مجموعه هرچه سریعتر از حالت بلاتکلیفی خارج شده و رئیس لایقی برای مدیریت آن انتخاب شود. مدیری که همه آنچه که از زبان صاحبنظران حوزه کتاب و کتابداری به عنوان وظایف مدیر کتابخانه مجلس در این گزارش ارائه شد، به صورت یکجا داشته باشد و در راستای افزایش نقاط قوت و به حداقل رساندن نقاط ضعف آن و همچنین تحقق اهداف این مجموعه گام بردارد. به اعتقاد صاحبنظران کتابداری، این مهم در صورتی به شیوه‌ای منطقی و به دور از اعمال سلیقه فردی محقق می‌شود که شورا یا انجمنی در مجموعه کتابخانه مجلس شکل بگیرد تا ضمن اینکه افراد بر اساس شایسته‌سالاری انتخاب شوند، با تغییر مدیریت‌ها، تغییری در روند فعالیت‌ها صورت نگیرد. یکی دیگر از ضرورت‌های کتابخانه مجلس، راه‌اندازی معاونت‌های مختلف در این مجموعه و گماردن افرادی از درون مجموعه کتابخانه مجلس در این معاونت‌هاست.
جمعه ۲۹ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۷:۰۲
گزارش تجمیعی عملکرد کتابخانه مجلس در دورههای مدیریتی مختلف
کتابخانه مجلس برای رهایی از عملکرد سلیقه‌ای مدیران نیازمند انجمنی تخصصی است/ ویژگی‌های مدیر شایسته از نگاه کارشناسان
کتابخانه مجلس شورای اسلامی خواهان مدیری است که بر اساس شایسته‌سالاری انتخاب شود و باید ضمن داشتن دغدغه‌های فرهنگی، اقتصاد فرهنگی، توسعه روابط بین‌المللی و کتابداری، با روش‌های دسترسی سریع مخاطبان به منابع نیز آشنایی داشته باشد؛ این موضوعات جز با تشکیل شورا یا انجمن در درون مجموعه محقق نمی‌شوند.
نظر شما