به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشریه الکترونیکی «گذرستان» در سی و هفتمین شماره خود، به بررسی زندگی شهید محمدعلی رجایی و شهید محمدجواد باهنر پرداخته است. شهیدان رجایی و باهنر با وجود آن‌که دوره زمامداری آن‌ها کوتاه بود اما نقش بسیار ماندنی و تاثیرگذاری در تاریخ انقلاب اسلامی از خود بر جای گذاشتند. 

«شهید رجایی و شهید باهنر در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در سنگر مبارزه حضور فعال داشتند و بعد از پیروزی انقلاب نیز در سنگرهای فرهنگی و تصدی مسئولیت‌های سرنوشت ساز چون وزارت آموزش و پرورش و نخست وزیری و ریاست جمهوری ترازی از خدمت صادقانه را به جامعه و مردم ارائه کردند. آن‌ها در قول و فعل خود فعالیت‌های بدون چشمداشتی را به نمایش گذاشتند. شهیدان باهنر و رجایی با نثار خون خود، به عنوان الگوهای سترگ برای دولتمردان ایران اسلامی در همه نسل‌ها و عصرها مطرح شدند. امروز برای آنکه جامعه بتواند به وحدت و هم دلی بیش از پیش دست پیدا کند، عملکرد شهیدان باهنر و رجایی نقشه راهنما بشمار می‌رود. ولایت‌پذیری آن‌ها در کنار وفاداری به مردم و آرمان‌های انقلاب اسلامی بیش از هر زمان دیگر مورد توجه قرار دارد. به همین منظور همه ساله از دوم شهریور تا هشتم شهریورماه به نام هفته دولت خوانده می‌شود تا در این فرصت، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای دولت، فرصتی باشد تا خدمات دولتمردان در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به اطلاع مردم رسانده شود. نکته مهم در این رابطه آن است که عملکرد شهدای دولت در عمل موجب شده است تا مردم، کارنامه دولت‌ها را از هرجناح یا گروهی که باشند با رفتار و منش شهیدان رجایی و باهنر مقایسه کنند. از این جهت می‌توان گفت زندگی این شهدای عزیز علاوه بر الگویی برای همه مسئولین، ترازی برای سنجش میزان خدمت گذاری در نزد مردم به شمار می‌رود.» این بخشی از «سخن نخست» این شماره از گذرستان است.

«سخن نخست»، «انتقادپذیری شهید رجایی»، «آخرين وصيت شهید رجایی»، «آیت‌الله خامنه ای 1361: نخست وزیری رجایی خاری در چشم لیبرال‌ها بود» ، «بني صدر خطاب به حاج احمد آقا: يا جاي من است يا جاي رجايي!»، «پیکر شهید رجایی چگونه شناسایی شد»، «خاطرات گل آقا از شهید رجایی»، «خاطراتی درباره شهید رجایی»، «نطق خواندنی آیت‌الله خامنه‌ای در جلسه رای اعتماد به دولت رجایی»، «دیدگاه امام خمینی درباره شهیدان رجایی و باهنر»، «روایت افتخار جهرمی از سفر رجایی به نیویورک»، «ریشه‌یابی اختلافات بنی صدر و رجایی» و «زندگی شهید باهنر از زبان فرزندش دکتر ناصر باهنر» برخی از عناوین این شماره از گذرستان هستند.

برخی دیگر از مقالات این شماره با عناوین «زندگينامه شهيد رجايي از زبان خودش»، «زندگینامه شهید دكتر محمدجواد باهنر»، «سه درس و پیام از سیره سیاسی شهید رجایی و شهید باهنر»، «شهید رجایی اینگونه نماد کارگزار تراز حکومت اسلامی شد»، «شهيد رجايي، تراز دولتمردی»، «گفت‌وگویی منتشر نشده از شهید باهنر درباره انقلاب فرهنگی»، «محمدعلی رجایی به روایت برادر: باورش نمی‌شد روزی به او خیانت کنند»، «ویژگی‌های برجسته شهید باهنر»، «ویژگی‌های کاری و شخصیتی شهید رجایی»، «ويژگي‌هاي شهيد رجايي( رحمت الله علیه)»، «یادی از شهیدان رجایی و باهنر » و «دو نامه از شهید رجایی به بنی صدر» تنظیم شده‌اند.
در مقاله «آیت‌الله خامنه‌ای 1361: نخست وزیری رجایی خاری در چشم لیبرال‌ها بود» که به انعکاس خاطراتی از آیت‌الله خامنه‌ای مندرج روزنامه جمهوري اسلامي – شهريور 61 می‌پردازد، درباره رجایی چنین می‌خوانیم: «در شرايط جنگ آقاي رجايي و دولت مرتب پول، سلاح، لودر، بولدزر فراهم مي‌كردند و آنچه را كه در توان داشتند انجام مي‌دادند و اين خاري در چشم دشمن و ليبرال‌ها و ضد انقلاب‌ها بود. ايشان قبل از نخست وزيري هم همين طور بود، چون چه در دولت موقت و چه در زمان شوراي انقلاب، فرد مستقلي بود. حزب اللهي و طرفدار مردم متوسط بود، در حالي كه بني صدر و دار و دسته‌اش بر عكس بودند. 

در موضوع نخست وزيري شهيد رجايي واقعيت اين است كه ابتدا صحبت از نخست وزيري ايشان نبود. يك روز قرار شد عده‌اي از نمايندگان مجلس بروند ساختمان مجلس شوراي ملي سابق را ارزيابي كنند كه آيا مي‌شود مجلس شوراي اسلامي را به آنجا منتقل كرد يا نه. من و شهيد رجايي و عده‌اي ديگر بوديم. وقتي بازديد كرديم، خسته شديم و گوشه‌اي نشستيم كه استراحت كنيم. من ناگهان به ذهنم رسيد كه شهيد رجايي براي اين كارمناسب است. به ايشان گفتم، مخالفتي نكرد. بعد اين موضوع را با شهيد بهشتي و چند نفر ديگر مطرح كردم و در حزب هم مطرح شد و با آن كه شهيد رجايي عضو حزب نبود، بيش از همه و تقريبا با اكثريت آرا، رأي آورد. ماندن شهید رجایی در سمت نخست وزیری و کمک به جبهه‌ها برای لیبرال‌ها غیرقابل تحمل و خاری در چشمان آن‌ها بود. شهید رجایی از آغاز مسئولیت نخست وزیری تا هنگام شهادت واقعاً خاری در چشم لیبرالها و همه ضد انقلاب‌ها بود.» 

همچنین در مقاله‌ای که با عنوان «بني صدر خطاب به حاج احمد آقا: يا جاي من است يا جاي رجايي!» تنظیم شده است،‌ چنین می‌خوانیم: «همگان مي‌دانستند که چالش اصلي ميان مجلس و رئيس‌جمهور بر سر انتخاب نخست وزير خواهد بود. بني‌صدر با رندي سعي در جلب نظر امام و بيت‌ ايشان براي بهره‌برداري‌هاي سياسي داشت و به همين خاطر مرحوم احمد خميني را به عنوان نخست‌وزير پيشنهاد کرد که مورد قبول امام واقع نشد. 

بني‌صدر در اقدام بعدي، مصطفي ميرسليم، سرپرست شهرباني کل کشور و از اعضاي حزب جمهوري اسلامي را به عنوان نخست وزير به مجلس معرفي کرد که به رغم حدس و گمان‌هاي اوليه مبني بر موافقت اکثريت نمايندگان مجلس با ميرسليم، او هم موفق به کسب آراي لازم نشد. علي‌اکبر ولايتي ديگر نامزد پيشنهادي بني‌صدر براي تصدي نخست‌وزيري بود که او نيز موفق به جلب نظر مجلس نشد. 

در نهايت تصميم‌گرفته شد تا کميته منتخب نمايندگان و شوراي انقلاب و رئيس‌جمهور براي تعيين نامزد نخست وزير اقدام کنند و اين کميته در مورد محمدعلي رجايي به توافق رسيد. گرچه از همان ابتدا بني‌صدر با انتخاب وي به عنوان نامزد پيشنهادي براي نخست‌وزير موافق نبود و حتي به رجايي لقب «خشک سر» داد. جالب اين‌جاست که به رغم عدم عضويت محمدعلي رجايي در حزب جمهوري اسلامي، وي با آراي نسبتاً بالايي در مجلس موفق به کسب رأي اعتماد شد.»

سی و هفتمین شماره نشریه الکترونیکی «گذرستان» در پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی به نشانی http://gozarestan.ir قرار گرفته است.