به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آیین بازنمایی تابلوی فتح تهران و رونمایی از کتاب «فتح طهران» با سخنرانی محمدحسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، آفرین امامی، مدیر کاخ موزه نیاوران و اردشیر صالح‌پور، عضو ایکوم و نویسنده کتاب «فتح طهران» چهارشنبه (15 مرداد) در مجموعه فرهنگی – تاریخی نیاوران برگزار شد. 

طالبیان در این نشست با اشاره به اهمیت فعالیت‌های پژوهشی موزه‌های کشور گفت: موزه‌ها باید به سمت فعالیت‌های فرهنگی، هنری و پژوهشی بروند. درحقیقت اگر می‌خواهیم موزه و اشیای موجود در آن پویا و ماندگار شود باید به موضوع پژوهش توجه جدی کنیم چراکه اگر به روح آثار توجه نشود، جذابیت‌ها موقتی خواهد بود. 

وی با بیان این پرسش که چگونه با پژوهش آثار تاریخی و هنری معرفی می‌شوند، اظهار کرد: هر شیء هویت جداگانه و مستقل دارد و ما می‌توانیم با زبان نو به آن بپردازیم. درحقیقت اگر به این اشیا با نگاه جدید بنگریم هر شی می‌تواند یک موزه باشد. تابلوی فتح تهران یکی از همین اشیای باارزش است که نشانگر نقش‌آفرینی مهم اقوام ایران در دفاع از کیان این سرزمین است. دکتر صالح‌پور نیز با نگاه جدید به بازنمایی این اثر در قالب کتاب پرداخته‌ و این اقدام شایسته قدردانی است. 

معاون سازمان میراث فرهنگی ادامه داد: از آن جایی‌که هنر و فرهنگ از ارکان تمدن محسوب می‌شود، برای پرداختن به تمدن ایرانی نیز لازم است تعامل فرهنگی صورت گیرد که یکی از مهم‌ترین مکان‌هایی که می‌تواند این تعامل را برقرار کند، موزه‌ها هستند. 

وی با اشاره به سخنان رئیس‌جمهوری ایران در اهمیت انقلاب مشروطه عنوان کرد: دکتر روحانی در سخنان خود سه برهه از تاریخ ایران را در سرنوشت این کشور تاثیرگذار دانست؛ انقلاب مشروطه، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس. سازمان در همین راستا این سه مقطع حساس را از منظر میراث فرهنگی مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد داد. 

طالبیان در پایان سخنان خود پیام مسعود سلطانی‌فر، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را قرائت کرد. 

موزه‌ها تعداد زیادی اثر دارد که زبان آن‌ها بسته است

مهندس بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی از دیگر سخنرانان این نشست بود که با بیان جایگاه انقلاب مشروطه در تاریخ ایران سخنان خود را آغاز و اظهار کرد: انقلاب مشروطه در تاریخ معاصر ما از روزهای مهم و بسیار بزرگ است. این ‌که انقلاب مشروطه در ایران اتفاق می‌افتد دلالت بر نکات بسیاری دارد اما بیشتر از هر چیز دیگری به ویژگی‌های فرهنگی ایران مربوط می‌شود. در تمام کشورهای آسیایی اولین کشوری که به نظام پارلمانی دست یافت، ایران بود و این پیش‌تازی بیش از هرچیز به مختصات فرهنگ ایران مربوط می‌شود. در واقع این پیش‌قراولی حاصل تجربه تاریخی و تعاملی است که منجر به فرهنگ ایرانی شده است. 

وی ادامه داد: انقلاب مشروطه گاهی در کلیت خود متوقف می‌شود به این معنا که هرساله مراسمی در بزرگداشت آن برگزار می‌شود اما انقلاب مشروطه اسم فامیل رویدادهای متکثری است این‌که ما تمامی رویدادها و حوادث را در یک نام جمع کنیم، کمکی به برقراری ارتباط نسل‌های جوان با این واقعه نمی‌کند و وقتی این ارتباط برقرار نشود، اهمیت و جایگاه آن درک نخواهد شد. 

بهشتی با قدردانی از تالیف کتاب «فتح طهران» عنوان کرد: اشیای موجود در موزه‌ها هر کدام قصه و داستانی در دل دارند و وقایع و رویدادهایی را منعکس می‌کنند. البته زبان بسیاری از این آثار به راحتی قابل فهم و درک نیست. به همین دلیل عموما در موزه‌ها شاهد تعداد زیادی از آثار هستیم که زبان آن‌ها بسته است. 

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی افزود: با وجود این اگر در هر موزه یک شی به صفت آیینه‌گی صیقل خورد و هرچه در دل دارد بیان کند، همان یک شی کفایت می‌کند بر نشان دادن اهمیت اشیای آن موزه. درک زبان تنها یکی از اشیای موزه این انگیزه را در دیگران ایجاد می‌کند که به سراغ دیگر اشیای موجود در موزه بروند و داستان نهفته در دل آن‌ها را بازگو کنند. همان گونه که نقاشی فتح تهران صالح‌پور را متقاعد کرد تا داستان آن را روایت کند و به رشته تحریر درآورد.

فتح تهران از یک تابلوی 104 ساله روایت شد

اردشیر صالح‌پور، معاون ایکوم و نویسنده کتاب «فتح تهرانب در این نشست عنوان کرد: بازنمایی به معنای رونمایی نیست، بلکه به معنای یک تغییر جدی است که به مخاطب کمک می‌کند از زاویه تازه‌ای به شیء ماندگار در موزه نگاه کند. گاهی اوقات تغییر مکان یک اثر در موزه می‌تواند باعث توجه دوباره مخاطب به آن شود. 

وی درباره نقش فتح تهران در مشروطه نیز تاکید کرد: فتح تهران در حقیقت نقطه اوج یک فرایند دراز مدت است که امروز عنوان مشروطه به خود گرفته و به نظرم بهترین مکان برگزاری چنین برنامه‌ای در موزه نیاوران است چرا که کاخ نیاوران محل سلطنت احمدشاه بوده؛ شاهی که اولین شاه منتخب مشروطه‌خواهان بوده است. 

صالح‌پور در معرفی کتاب «فتح طهران» گفت: ماجرای فتح تهران از سوی نیروهای بختیاری و گیلانی در این کتاب از زبان اسب خاکستری موجود در تابلو روایت می‌شود. در این کتاب خاطرات و خطرات مشروطه بیان می‌شود. «فتح طهران» با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ایکوم (مدیریت کل موزه‌ها) و کتابخانه مجلس شورای اسلامی در 364 صفحه، به سبک و سیاق قدیمی و چاپ سنگی به چاپ رسیده است.

آثار موزه‌ای قابلیت دارند که به کتاب تبدیل شوند

آفرین امامی، مدیر کاخ موزه نیاوران نیز در این نشست به سخنرانی پرداخت و اظهار کرد: حدود 18 سال پیش بیشتر بحث نگهداری و حفاظت از اشیای موزه‌ها مطرح بود و مسئولان توجه زیادی به امر معرفی این آثار نمی‌کردند اما پس از گذشت این سال‌ها تغییرات مهمی در این زمینه روی داد. رشته موزه‌داری ایجاد شد، مجله‌هایی به چاپ و نشر رسید و ارتباط با موزه‌های دیگر و مطالعات موزه‌ای مطرح شد و تمام این‌ها منجر به توجه بیشتر به معرفی اشیای موزه‌ها شد.

وی ادامه داد: مساله مهم در معرفی آثار توجه به روح اثر است. آثار تاریخی و فرهنگی مانند انسان‌ها روح دارند و باید به این بعد آن‌ها توجه بیشتری کرد. در همین زمینه دکتر صالح‌پور یکی از ارزشمندترین آثار کاخ نیاوران را به شیوه نوین معرفی کرد. این اثر تابلوی فتح تهران است که 104 سال قدمت دارد. صالح‌پور با توجه به روح اثر به شیوه نوین به آن پرداخته است و آن را تبدیل به یک کتاب کرد. در حقیقت این برای اولین‌بار است که با یک اثر این‌گونه برخورد شد.

مدیر کاخ موزه نیاوران با بیان این‌که این مجموعه دربردارنده 50 هزار شی تاریخی است که هرکدم قابلیت تبدیل شدن به یک کتاب را دارند، گفت: اگر بر هرکدام از 50 هزار اثر موجود در کاخ نیاوران پژوهش صورت گیرد، هر اثر تبدیل به کتاب خواهد شد و به این ترتیب ما 50 هزار کتاب خواهیم داشت.

در این مراسم همچنین تابلوی فتح تهران از سوی مهندس بهشتی و احمد محیط طباطبایی، مشاور رئیس پوهشگاه میراث فرهنگی رونمایی شد و نقالان داستان فتح تهران توسط نیروهای بختیاری و گیلانی را از روی این تابلو روایت کردند.

در پایان این مراسم نیز کتاب «فتح طهران» از سوی دکتر محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و مهندس مرتضی کاظمی، مشاور عالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شد.