به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست «آسیب‌شناسی نقش حداقلی قرآن در تولید علوم انسانی اسلامی»، عصر امروز (دوشنبه، 31 تیرماه) با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه در سالن شماره 2 شبستان مصلی بزرگ امام خمینی(ره) برگزار شد.

 خسروپناه در ابتدای سخنان خود با بیان این‌که بحث تحول علوم انسانی هنوز در کشور ما چندان جدی گرفته نشده است، گفت: نخست باید به این مساله توجه شود تا بعد از آن بتوانیم نقش قرآن در فرآیند اسلامی‌سازی را بررسی کنیم.

وی ادامه داد: درباره نقش قرآن در علوم انسانی تاکنون کارهای متعدد و به صورت جزیره‌ای انجام شده اما به صورت اساسی به این موضوع آن‌چنان که باید پرداخته نشده است. بنابراین، درباب نقش قرآن در علوم انسانی به طریق اولی ضعف وجود دارد که شاید علت این امر را بتوان در وجود نداشتن بررسی مشخص درباره نقش قرآن در این باب دانست.

رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران اظهار کرد: علوم انسانی ساحت‌های مختلفی دارد که با توجه به این ساحت‌ها این علوم در یک مفهوم دارای معنای عام می‌شوند که تمامی علوم دانشگاهی غیر از علوم پایه، علوم طبیعی و علوم انسانی را می‌گویند.

خسروپناه با بیان این‌که تاکنون درباره نقش قرآن در برخی علوم به صورتی مبسوط کار شده است، گفت: برای مثال، معروف است که فقها می‌گویند 500 آیه فقهی در قرآن وجود دارد که آن‌ها در استنباط خود از آن‌ها بهره می‌گیرند.

این محقق ادامه داد: در زمینه علومی مانند فلسفه اسلامی هم از زمان میرداماد به بعد، نقش قرآن در فلسفه واضح‌تر و نمایان‌تر شد و میرداماد سعی کرد از آیات قرآن در فلسفه استفاده کند و ملاصدرا هم این روش را ادامه داد.

رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران اظهار کرد: نمی‌خواهم بگویم استفاده از قرآن در مباحث فلسفی به حد کفایت رسیده اما اقداماتی که در این حوزه انجام شده است، قابل اعتناست.  

وی با بیان این‌که یکی از مباحثی که باید در حوزه علوم انسانی اسلامی مود توجه قرار گیرد، مباحث مربوط به علوم رفتاری و اجتماعی است، افزود: اسلامی‌سازی و قرآنی‌سازی این علوم بسیار حائز اهمیت است.

خسروپناه ادامه داد: علوم رفتاری و اجتماعی سه وظیفه مهم دارد؛ نخست این‌که این علوم انسان مطلوب و انسان ممکن را توصیف می‌کند، دوم این‌که به توصیف انسان محقق می‌پردازد و سوم این‌که  تغییر انسان محقق به انسان مطلوب را بررسی می‌کند.

رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران گفت: نقش قرآن در ساحت توصیف انسان محقق، نقشی حداکثری است، یعنی قرآن به این پرسش پاسخ داده که انسان اسلامی چگونه انسانی است، ضمن آن‌که توصیف قرآن از انسان اسلامی با تعریف انسان مدرن کاملا تفاوت دارد.

وی تاکید کرد: تفاوت میان انسانی که قرآن تعریف کرده است با انسانی که مدرنیته تعریف می‌کند، بسیار متفاوت است. برای مثال انسان عقلانی، خودباور و سوبژکتیویسم به زعم دکارت انسان در دوره مدرن، سوژه است و دیگر موجودات ابژه‌اند اما قرآن می‌گوید انسان حتی در شناخت خودش هم به خدا نیاز دارد.

خسروپناه با بیان این‌که ساحت‌های وجودی انسان در دنیای مدرن، یک انسان ماتریالیست است، اظهار کرد: در دنیای مدرن از روان صحبت می‌شود اما از روح چیزی گفته نمی‌شود اما قرآن به صراحت از فطرت ملکوتی انسان سخن گفته و می‌گوید انسان از فطرت الهی برخوردار است، در حالی که توماس هابز (یکی از فیلسوفان سیاسی برجسته انگلستان) در یکی از کتاب‌هایش می‌گوید انسان‌ها گرگ یکدیگرند و به همین دلیل نیاز به حاکمی دارند تا تمامی اختیارات آن‌ها را در دست گیرد.

رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با اشاره به این‌که نظریه ولایت الهی بر انسان و نظریه امت دقیقا نظریه‌ای مقابل دیدگاه یادشده محسوب می‌شود، افزود: نظریه ولایت بر اساس نظریه ولایت الهی است.

وی ادامه داد: این‌گونه مباحث و نظریه‌ها در حوزه‌های مختلفی قابل بررسی است. برای مثال، نمونه‌های فراوانی درباره انسان قرآنی عنوان شده است که حکایت از نیازهای انسان دارد. در کشورهای غربی هم درباره نیاز انسان‌ها این مباحث فراوان است. مثلا وقتی سراغ روانشناسی مازلو می‌رویم، او یک طبقه‌بندی از نیازها را ارایه می‌کند که پشت این طبقه‌بندی، فلسفه‌ای نهفته که همان اگزیستانسیالیسم است.

خسروپناه در پایان گفت: به علت آن‌که هنوز علوم انسانی اسلامی در جامعه ما جدی گرفته نشده، نسبت این علوم با قرآن هم مورد توجه قرار نگرفته است، چراکه هنوز علوم انسانی را تفکیک نکرده‌ایم. بنابراین، جا دارد مراکز آموزشی و پژوهشی تئوری نقش قرآن در تحول علوم انسانی را نشان دهند. ضمن این‌که من معتقدم باید در هر یک از رشته‌های علوم انسانی و به‌ویژه علوم رفتاری و اجتماعی مباحث مربوط به قرآن در قالب واحدهای درسی بیان و انسان مطلوب قرآنی بررسی شود.

نشست «آسیب‌شناسی نقش حداقلی قرآن در تولید علوم انسانی اسلامی»، عصر امروز (دوشنبه، 31 تیرماه) با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه در سالن شماره 2 شبستان مصلی بزرگ امام خمینی(ره) برگزار شد. 

بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم از شنبه (15 تیر‌ماه) در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) در حال برگزاری است. این نمایشگاه به مدت یک‌ ماه از ساعت 17 تا 24 میزبان بازدیدکنندگان خواهد بود.