پیشنهاد؛ تعیین استاندارد حداقلی طراحی و نظارت بر زیبایی بصری غرفه‌ها

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه غفوریان: به نام او؛ سی‌و‌چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شور و هیجان خاصی برگزار شد و این اتفاق بزرگ فرهنگی مخاطبان زیادی را از نقاط مختلف به‌سوی خود روانه کرد. در کلیت نمایشگاه تلاش زیادی شده بود تا شما به‌درستی راهنمایی شوید. پلان کلی نمایشگاه در بدو ورود در اختیار مخاطب قرار می‌گرفت. بنرهای بزرگ تلاش می‌کردند تا مسیر را برای مراجعین مشخص کنند و برای رفع مشکلات احتمالی باجه‌های اطلاع‌رسانی در بین راه قرار گرفته‌ بودند تا شما را راهنمایی کنند. درحالی‌که در آفتاب داغ مسیر نسبتاً طولانی طی می‌شد، به ورودی شبستان‌های مصلی می‌رسیدید. در این بین اندک غرفه‌های نوشیدنی و خوراکی نیز حاضر بودند.

داخل شبستان‌ها بسیار پرجنب‌وجوش‌تر از فضای خارجی، غرفه‌های متعدد در رنگ‌ها و فرم‌های مختلف بسیار منظم چیدمان شده‌ بودند تا راهروها و خروجی‌ها کاملاً مشخص باشند. دسته‌بندی کلی غرفه‌ها به‌صورت موضوعی بود و شما با کمی تلاش می‌توانستید به‌وسیله شماره غرفه و شماره راهرو به مکان مورد نظر خود برسید.
اغلب ناشران به تراز دید مخاطب اهمیت داده‌ بودند و چیدمان کتاب‌ها، همه چیز را در تراز دید شما قرار می‌داد.
از منظر تحلیلی به نظر می‌رسد می‌توان از دو ساحت به طراحی و دیزاین نمایشگاه نگاه کرد که در ادامه بیان می‌شود.

گفتار اول: ساحت برگزار کننده‌ی نمایشگاه کتاب
نمایشگاه بین‌المللی کتاب بزرگ‌ترین اتفاق فرهنگی کشور در سطح بین‌المللی است که باید دارای هویت بصری و گرافیکی خاص خود باشد. وقتی حرف از بزرگ‌ترین اتفاق فرهنگی کشور است و کلمه بین‌المللی را با خود به همراه دارد، توقعات از آن بسیار بالاتر است. تلاش‌های برگزارکننده در علائم و نشانه‌های گرافیکی مشهود است اما برگزارکننده در مورد هویت بصری به چاپ و نصب نام مکان‌ها بسنده کرده بود. جانمایی و تعداد علائم و مقیاس و فونت و رنگ انتخاب‌شده در نامناسب‌‌ترین حالت خود بود. شماره‌گذاری خروجی‌ها، درب‌ها و راهروها چون به‌صورت یکپارچه طراحی، چیدمان و نصب نشده بود، مخاطب را دچار خطا و سردرگمی می‌کرد. لوگو و نشان نمایشگاه چه به‌صورت دوبعدی و چه به‌صورت سه‌بعدی بسیار کم در دید مخاطب قرار می‌گرفت. 

این اتفاق بزرگ و این جمعیت، نیازمند خدمات‌رسانی و تمهیداتی از جمله درنظرگرفتن بخش‌هایی برای استراحت کوتاه‌مدت، نشستن، ناهار و نماز است. میزان محدود این فضاها مخاطب را خسته و کلافه می‌کرد به‌طوری‌که بیشتر از یک ساعت قادر به ادامه مسیر نبود و از بازدید بخش بزرگی از نمایشگاه محروم می‌شد.

محل نشستن به تعداد کافی نبود و این باعث می‌شد تا افراد زیادی را نشسته روی زمین ببینیم. 
طراحی‌نشدن فضای رفت‌وآمد و سیرکولاسیون مخاطب در فضای باز از محل ورودی‌های محوطه مصلا تا شبستان‌ها و در حیاط اصلی شبستان، هویت نمایشگاه و متمایزکردن آن از سایر اتفاقات جمعی مصلا را کم‌رنگ می‌کرد. اکثر این فضاهای باز به‌دلیل آفتاب و عدم طراحی سایبان مناسب برای مخاطب قابل استفاده نیست. مسیر سیرکولاسیون مخاطب در فضای داخلی شبستان‌ها نیز از نظر هویت‌بخشی و مناسب‌سازی طراحی نشده‌ بودند.

گفتار دوم: ساحت غرفه‌سازی ناشران
در نگاه کلی در بخش ناشران آموزشی ذوق و سلیقه و هیجان در طراحی غرفه‌ها بیشتر به چشم می‌خورد و رقابت در جذب مخاطب تنگاتنگ بود. گرچه در سایر بخش‌ها مانند ناشران عمومی یا دانشگاهی از این هیجان و تنوع طراحی کاسته می‌شد. در بخش ناشران آموزشی هر گوشه اتفاق هنری خاصی می‌افتاد و شما را در تنوع طرح و رنگ و فرم غرق می‌کرد. اما برای اینکه بتوانیم تحلیل کنیم باید به این سؤال پاسخ دهیم که یک غرفه خوب نمایشگاهی چیست؟
یک غرفه خوب نمایشگاهی باید دارای جذابیت فرم و طرحی هماهنگ با نمایش کتاب، ایده مناسب، اجرای تمیز و منظم و رفع‌کننده نیاز مخاطب باشد تا بتواند نظر مشتری را جذب کند؛ امکان مشاوره و مذاکره را فراهم کند؛ در نهایت کتاب‌ها را به‌خوبی نمایش دهد و معرفی کند.
ناشرانی که به طراحی غرفه و دکور آن پرداخته‌اند نسبت به تعدد ناشران حاضر در نمایشگاه بسیار محدود هستند. بسیاری از آن‌ها به میز و سازه اسپیس فریم و یک یا چند بنر اکتفا کرده‌اند که در بهترین حالت مخاطب شاهد نصب بنری صاف و تمیز بود. درحالی‌‌که از یک نمایشگاه بین‌المللی انتظار نمی‌رود غرفه‌هایی با بنرهای چروک، اسپیس فریم‌های کثیف و پوشانده‌نشده داشته باشد. این اغتشاش بصری آرامش را از مخاطب می‌گیرد و تجربه و خاطره او از نمایشگاه را مخدوش می‌کند.

غرفه‌هایی هم که طراحی شده‌اند گاهی برخی از مؤلفه‌های طراحی را رعایت کرده‌اند و گاهی هم از کنار آن رد شده‌اند ولی در اکثر آن‌ها توجه به محل نشستن مخاطب، طراحی دیواره‌ها و کف و سقف، چیدمان مناسب در معرفی کتاب، استفاده درست از رنگ و طرح و طراحی روشنایی به‌خوبی دیده می‌شود که لذت‌بخش و مسرت‌بخش است. استفاده از تکنولوژی در برخی غرفه‌ها امید به آینده غرفه‌سازی را افزایش می‌دهد. دوسه مورد اتفاق هنری خاص را هم شاهد بودیم که مخاطب را برای سلفی و عکاسی با آن‌ها ترغیب می‌کرد.
 
پیشنهادات
تعیین استاندارد حداقلی طراحی غرفه ناشران و نظارت بر تمیزی و زیبایی بصری غرفه‌ها
ارتقای هویت بصری و گرافیکی
تعریف فضاهای خدماتی، فضای استراحت موقت، نمازخانه، فضاهای سایه‌دار، فضای صرف غذا و جانمایی و چیدمان و طراحی مناسب آن‌ها متناسب با جمعیت
توجه به نظم و انضباط و حذف عوامل زائد در گوشه‌وکنار فضای نمایشگاه
افزایش اتفاقات هنری در گوشه‌وکنار نمایشگاه مانند اینستالیشن‌ها، ماکت لوگوی نمایشگاه در مقیاس بزرگ و...