خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، حضور و قدم زدن در نمایشگاه کتاب می‌تواند تنها به هدف خرید و تهیه کتاب مورد نیاز محدود نباشد. اتمسفر پر جنب و جوش نمایشگاه کتاب فرصتی است برای ایجاد و خلق تجربه‌هایی در ذهن مخاطب برای ایجاد احساس و علقه بیشتر با کتاب و کتابخوانی. در این میان حضور دیگر هنرها در کنار برگزاری نمایشگاه کتاب می‌تواند فرصتی قابل بررسی برای رسیدن به احساسی خوشایند و تجربه‌ای دیداری شنیداری از حضور در نمایشگاه باشد. یکی از این هنرها، تئاتر خیابانی است. تئاتر خیابانی با کمترین امکانات و برای عموم مردم بر پایه مسائل روز اجرا می‌شود. هنرمند تئاتر خیابانی می‌تواند به ارتقای آگاهی جمعی مخاطبان کمک کند. این آگاهی هنگامی که با آگاهی برآمده از کتاب همراه می‌شود، قطعا زمینه رشد و اعتلای فرهنگ عمومی را فراهم خواهد ساخت. تئاتر خیابانی بر آن است، مانند روزنامه یا برنامه تلویزیونی و البته با بیانی شفاف‌تر، بدون اینکه فاصله‌ای بین خود و مردم ایجاد کند، به طرح موضوعی مبتلا به و روزمره عموم مردم بپردازد. این موضوع به فراخور نمایشگاه کتاب می‌تواند به سرانه مطالعه، مواجهه ما ایرانیان با کتاب، کتاب و زندگی مدرن و روزمره، کتاب و گرانی آن و... اشاراتی داشته باشد.
در این میان تنها اجرای نمایشی خیابانی در دل نمایشگاه کتاب نمی‌تواند نقش مهم آگاهی بخشی و فرهنگ عمومی را ایفا سازد. این گونه تئاتری، باید به جای غرقه ساختن تماشاگر در نمایش، به او کمک کند تا بتواند تار و پود اقتصادی و سیاسی هر بافت اجتماعی را تشخیص دهد و به توانایی خویش برای دگرگون کردن آن پی ببرد. برای تأکید بر بازداشتن تماشاگر از غرقه شدن در نمایش می‌توان از «دوباره‌سازی»، تکرار و یا باز تابانیدن وقایع و شخصیت‌ها استفاده کرد. گروه اجرایی باید از راه دوباره‌سازی به تماشاگر امکان دهند رویدادها و شخصیت‌ها را از طریق فرد دیگر ببیند یا بشنود؛ دیدن از طریق واسطه -یا باز دیدن و باز شنیدن- تماشاگر را از فرو رفتن در رویدادها و درگیری عاطفی با نمایش باز می‌دارد و فاصله لازم را برای اندیشیدن مستقل، تحلیل و موشکافی ایجاد می‌کند. تئاتر خیابانی باید توده‌های مردم را جذب کند، بنابراین می‌کوشد پیام خود را در زمانی کوتاه، با زبانی ساده و مردمی به تماشاگران انتقال دهد.
فضای نمایشگاه کتاب مجال و توانایی درک درست عرضه آگاهی را در مسیری طولانی مدت هموار خواهد ساخت. این مسیر ابتدا با خرید کتاب آغاز شده و در ادامه لزوم رسیدن به آگاهی معنادار خواهد بود. تئاتر خیابانی می‌تواند درنگی هر چند اندک را برای مخاطب نمایشگاه فراهم آورد. ضمن اینکه این گونه تئاتری با توجه به ویژگی‌های عمده‌اش، باید در مدت زمان کوتاهی، ترکیبی از سرگرمی، تجربه، اندیشه و احساس را به بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب عرضه کند. بر این اساس می‌بایست تماشاگر را به ناظری بدل کرده که نیروی عمل را در او برانگیزد و او را ناگزیر به تصمیم‌گیری کرده و آنها را به مرحله شناخت و تمیز برساند.
گروه تئاتر خیابانی در فضای محدود نمایشگاه کتاب با رهگذرانی روبه‌رو می‌شود که ممکن است فقط برای چند دقیقه به تماشا بایستند و سپس محل اجرا را برای رسیدن به برنامه بازدید از غرفه‌های کتاب ترک کند. در کنار حضور و اهمیت نمایش در این فضا، این نمایش باید واجد ویژگی‌هایی باشد که در فرصت محدود، بازدیدکنندگان امکان عرضه درست و منطقی را پیدا کند. بدین دلیل، گروه اجرایی باید موضوع انتخابی خود را با ترفندی برای عرضه و اجرا طراحی کند که تئاتر قابل عرضه، قدرت تأثیرگذاری را در همان مدت زمان کوتاه و گذرا داشته باشد. در کنار این آگاهی بخشی، لزوم توجه به ایجاد لحظاتی شاد و سرگرم‌کننده، عنصر توامان دیگری است که مستلزم اینگونه اجرایی محسوب می‌شود تا بتواند ارتباط درست و لازم را با مخاطب در حین اجرا با موقعیت‌های عمیق‌تری مواجه سازد. قطعا فرصت اندک، لحن کمیک و طنزی را می‌طلبد تا تاثیرگذاری و ماندگاری لازم را داشته و ارتباط صحیح و درستی با مخاطب برقرار سازد. این ارتباط می‌تواند حتی جمله‌ای کوتاه باشد که سال‌ها در گوشه ذهن مخاطب یادگاری از کتاب و نمایشگاهش را همواره زنده نگه دارد.
در کنار تئاتر خیابانی، گونه پرفورمنس و نمایشی متکی بر حرکت و بدن، می‌تواند در فضای نمایشگاه قابل ارائه باشد. البته با توجه به عموم مراجعه‌کنندگان نمایشگاه، پرفورمنسی موفق خواهد بود که عناصری از سنت‌های اصلی، مرسوم و سرگرمی‌های عامه مردم را سازگار با هنر خود به کار گیرند.
در این گونه نیز توجه به عنصر ایجاد شور، اشتیاق و تعالی فرهنگ، می‌تواند لذتی مضاعف را در هنگامه بازدید از نمایشگاه کتاب فراهم آورد و گپی باشد در راهروهای پر ازدحام و پرتلاطمی که فرصت کوتاهی برای ایجاد تجربه‌ای ماندنی از خرید کتاب ارائه دهد. در دراز مدت حضور مستمر گروه‌های نمایشی در دل نمایشگاه کتاب، به تنهایی می‌تواند انگیزه برخی از مراجعان به نمایشگاه کتاب باشد. این انگیزه قطعا در صورت استمرار و ماندگاری اجرای نمایشی در نمایشگاه ایجاد خواهد شد.
یکشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۱۳:۰۵
ظرفیت‌های هنر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران/ شماره دو؛ تئاتر:
نمایشی از آگاهی و مجالی برای درنگ در کنار کتاب و کتابخوانی
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تنها محلی برای عرضه و توزیع کتاب نیست. بزرگ‌ترین رویداد حوزه نشر و کتاب کشور، ظرفیت‌های گوناگون و متنوعی دارد که می‌تواند به عنوان ارزش مضاعف در طول سال‌های متمادی تبدیل به سرمایه‌ای قابل اهمیت از نمایشگاه کتاب شود.
نظر شما