خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم - ابوالفضل طریقه‌دار: اربعین یکی از ایام ویژه در عاشوراپژوهشی است. بی‌تردید آنان‌که به تحقیق درباره نهضت امام حسین پرداخته‌اند، در خصوص «اربعین» نیز سخن گفته‌اند. این اهمیت از دیرباز مورد توجه امامان معصوم نیز بوده است؛ چنان‌که امام حسن عسکری (ع) برای مومن، پنج نشانه ذکر می‌کند که یکی از آن‌ها «زیارت اربعین» است. (ر. ک: سیدبن طاوس، اقبال‌الاعمال، ج ٣، ص ١٠٠).
 
اولین کسی که قبر امام حسین (ع) را در اربعین زیارت کرد، جابر ابن عبدالله انصاری در سال 61 هجری بود. در تاریخ ثبت نشده که پس از وی، دیگر اصحاب و علما، در اربعین، به زیارت آن بزرگوار آمده باشند. (ر. ک: حسین واثقی، جابر ابن عبدالله انصاری، ص ۴٣).

130 سال پیش بود که عالم بزرگوار، شیخ مرتضی انصاری، پیاده رفتن به قبر امام حسین را بنیان گذاشت. سی سال بعد از او مرحوم محدث نوری، چنین کاری کرد. این سنت پیاده‌روی از یادها رفته بود تا اینکه آیت‌الله حسینی شاهرودی، هفتاد سال قبل، آن را احیا کرد. افراد این پیاده‌روی بسیار محدود بودند و نوشته‌اند که چهل موکب بین جاده نجف تا کربلا بود.
 
تا چهل سال پیش این پیاده‌روی اربعین بیشتر میان مردم عراق، رسم بود تا اینکه صدام حسین، رئیس جمهوری وقت این کشور، آن را ممنوع کرد. بعد از سقوط صدام، مردم عراق پس از چند سال ممنوعیت، این بار با علاقه و شوق فراوان و با جمعیت افزون‌تر در روز اربعین، به زیارت قبر مولا شتافتند.

این شور وقتی بیشتر شد که مردم و مسئولان ایران، پس از جنگی هشت ساله با صدام و سقوط وی به دست نیروهای غربی، غیر از زیارت قبر حسین (ع) در طول سال، در اربعین هم در پیاده‌روی، با مردم عراق همراه شدند. این استقبال، هنگامی عمومی‌تر شد که حکومت ایران و نهادهای گوناگون آن، تسهیلات چشمگیری برای آن تدارک دیدند و موجی از تبلیغات وسیع را برای پیاده‌روی اربعین به‌وجود آوردند.
 
بدین‌سان ما یک سابقه 130 ساله در خصوص پیاده‌روی کربلا داریم، که افراد آن در ابتدا اندک بود و در سال‌هایی هم اصلا نبود. آری اکنون ما برای شور انداختن بیشتر، با برادران عراقی همراه شده‌ایم، اما باید توجه داشت اربعین، علاوه بر جنبه‌های عاطفی و احساسی، درس‌های مهمی هم دارد که باید به آن‌ها توجه کرد. حیف است که مراسم پراهمیتی همانند عاشورا و اربعین را صرفا به احساسات گذراند. درس‌های اربعین را به‌طور فشرده می‌توان این‌گونه نام برد: تجدید عهد با راه و مسیر امام حسین (ع)، ایستادگی در برابر ظلم، ایجاد و تقویت روحیه ایثار و فداکاری، همدلی، مواسات با دیگران، اتحاد، سادگی و بی‌پیرایگی، از جمله این درس‌هاست.
 
در پایان چند کتاب در حوزه اربعین برای مطالعه معرفی می‌کنم.
1- کتاب «تحقیق درباره اولین اربعین»، تألیف آیت‌الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی. انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. تهران 1383.
2- کتاب «تحلیل تاریخی اربعین»، تألیف آیت‌الله محمد فاضل.
3- «اربعین حسینی»، تألیف محمدامین پورامینی.
4- «لولو و مرجان»، تألیف محدث نوری.
5- «المراقبات»،تالیف آیت‌الله ملکی تبریزی.