دوشنبه ۱۶ فروردین ۱۳۸۹ - ۱۴:۱۵
بررسي مباني فقهي زكات در اسلام

چاپ نخست كتاب «زكات در اسلام» به قلم سيدفاضل موسوي از سوي نشر دفتر عقل و مركز پژوهش‌هاي اسلامي صدا و سيما منتشر و روانه بازار نشر شد.\

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، پژوهش حاضر، موضوع زكات را كه از آن به عنوان پل اسلام نام برده مي شود، بررسي كرده است.

براي رسيدن به جامعه نمونه اسلامي، بايد ديدگاه‌هاي دين اسلام را در مسائل سياسي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و... بررسي و بر اساس آنها، راهكارهايي عملي در اين زمينه‌ها ارائه كرد. اقتصاد و پيشرفت‌هاي اقتصادي، از محورهاي اصلي تلاش‌هاي فردي، اجتماعي و بين‌المللي است كه در جامعه اسلامي نيز اهميت فراواني دارد و حكومت اسلامي داراي قوانين و ساختارهاي ويژه‌اي در اقتصاد است.

بر اساس مطالب كتاب، تلاش براي پيشرفت اقتصادي و توانمندي مالي، گاهي ممكن است به پيدايش طبقه محروم و مستضعف در جامعه بيانجامد. بنابراين، براي پايمال نشدن حقوق قشرهاي آسيب‌پذير جامعه، بايد راهكاري‌ انديشيد. به ديگر سخن، نظام اسلامي بايد با تعيين تكاليف مالي و وضع قوانيني در اين ‌باره، از حقوق محرومان و قشر آسيب‌پذير جامعه حمايت كند. تنها در اين صورت است كه مي‌توان به اجراي عدالت اسلامي خوش‌بين بود.

يكي از تكاليف مالي در اسلام كه با هدف تعديل درآمدهاي اقتصادي و دفاع از محرومان وضع شده، پرداخت زكات است كه پرداخت و مصرف آن در امور تعيين شده، در محروميت‌زدايي تاثير به‌سزايي دارد. يكي از وظايف اصلي حكومت‌هاي اسلامي در طول تاريخ نيز جمع‌آوري زكات و رساندن آن به دست محرومان بوده است.

بر اساس مطالب كتاب، فقيهان بزرگ اسلام در كتاب‌هايشان زكات را يكي از اركان اسلام و از واجبات دين شمرده و منكر زكات را (با آگاهي از وجوب آن) كافر دانسته‌اند. حتي برخي از آنها با استناد به احاديثي، خودداري‌كننده از پرداخت زكات را ـ‌گرچه كم باشدـ كافر خوانده و گفته‌اند كه وي يهودي و نصراني مي‌ميرد.

زكات كه گاهي در قرآن كريم و متون روايي از آن به صدقه تعبير شده است، شامل گندم، جو، خرما، كشمش، شتر، گاو، گوسفند، سكه طلا و نقره مي‌شود. درباره اين موارد، در جاي خود توضيح كامل و كافي داده شده است. مسلمان با پرداخت زكات، اموال خود را پاك مي‌سازد و از آثار مادي و معنوي آن بهره‌مند مي‌شود. در نظام حكيمانه اسلام، افراد جامعه كه متناسب با استعدادهايشان به فعاليت‌هاي گوناگون اقتصادي مشغولند، وظيفه دارند بخشي از اموال خود را در راه سودرساني همگاني و رفع نياز نيازمندان به مصرف برسانند. ممكن است اين شبهه مطرح شود كه نظام ديني، جامعه را به دو قطب فقير و غني تقسيم و سپس به انفاق و خمس و زكات سفارش مي‌كند كه در پاسخ بايد گفت جامعه بر اساس تفاوت استعدادها، نوآوري‌ها و گاه بنابر حكمت الهي، به دو گروه تقسيم مي‌شود. اين تفاوت‌ها با دستورهاي واجب و مستحب جبران مي‌شود.

در كتاب «مجمع‌البحرين» فخرالدين طريحي درباره مفهوم زكات آمده است: «كلمه "الزكاة" يا از مصدر "زكي" است، يعني رشد كرد؛ چون پرداخت زكات سبب بركت مال و رشد آن مي‌شود و نفس انساني را به فضيلت كرم و بخشش آراسته مي‌كند. از اين جهت، كلمه زكاة را مي‌توان از مصدر "زكي" گرفت. يا از مصدر "زكا" است، يعني پاك كرد؛ چون پرداخت زكات، مال را از ناپاكي (و خباثت)، و جان بخيل را از بخل پاك مي‌كند.»

يكي از وظايف مهم اقتصادي مسلمانان پرداخت زكات است كه در شرايط خاصي واجب مي‌شود. زكات بر دو نوع است؛زكات فطره و زكات اموال. 

زكات فطره، ماليات سرانه‌اي است كه در شب عيد فطر هر سال بر افراد غني واجب مي‌شود و زكات اموال، مالياتي است كه بر 9 چيز تعلق مي‌گيرد. دارندگان اين 9 جنس وظيفه دارند در شرايط خاصي، زكات اموال خود را در موارد خاص مصرف كنند.
بنابراين پرداخت زكات در فقه شيعه از اموال 9‌گانه‌اي است كه در روايات پيشوايان دين و احكام اسلامي مشخص شده است.

كليات، مسائل فقهي زكات، آثار پرداخت زكات، موانع و راه‌هاي ترويج زكات، با برنامه‌سازان، عناوين فصول پنجگانه كتاب حاضر را تشكيل مي‌دهند.

چاپ نخست كتاب «زكات در اسلام» در شمارگان 1300 نسخه، 58 صفحه و بهاي 7000 ريال راهي بازار نشر شد.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها

اخبار مرتبط