به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر كه شرحي است بر خطبه حضرت زهراي مرضيه(س)، با هدف بهره‌گيري عموم اعضاي جامعه از معارف ناب آن حضرت، تلخيص شده است تا درك مباحث آن براي عامه مردم سهل شود.
خطبه بلند و پرمعناي حضرت زهرا(س) در مسجد مدينه كه به «خطبه فدكيه» معروف است، به دليل معارف ناب و نكته‌هاي ژرف و آموزه‌هاي فراواني كه در آن است و از نفيس‌ترين ميراث‌هاي ديني و معارفي حضرت فاطمه(س) به شمار مي‌رود، تاكنون بارها از سوي محققان و بزرگان ترجمه و شرح شده است، يكي از اين شرح‌ها، شرح عالمانه‌اي است كه به قلم آيت‌الله حسيني زنجاني بر اين خطبه نگاشته شده است.
بوستان كتاب در بخشي از سخن ناشر درباره چاپ اين اثر آورده است: «از آنجا كه مطالب علمي و سنگين و مباحث فلسفي و اشارات دقيق آن (كتاب "شرح خطبه حضرت زهرا سلام‌الله عليها") بسيار و حجم كتاب زياد است و براي عموم كتابخوانان دشوار به نظر مي‌رسد، از سوي ديگر براي بهره‌گيري عام‌تر جامعه از مباحث اين كتاب در قالبي سهل‌تر و خلاصه‌تر، اين موسسه بر آن شد تا با موافقت مولف محترم، خلاصه‌اي از كتاب را نيز چاپ و عرضه كند.
آنچه مي‌خوانيد گزيده كتاب "شرح خطبه حضرت زهرا(س)" است كه به همت و با دقت جناب حجة‌الاسلام والمسلمين آقاي جواد محدثي صورت گرفته است.»
در قسمتي از مقدمه درباره سند خطبه فدكيه آمده است: «چون اين خطبه با سندهاي متعددي از معصوم(ع) و يا تالي مرتبه معصوم، حضرت زينب ـ صلوات‌الله عليها ـ نقل شده، مفاد آن بر ما حجت است؛ اگر چه به عنوان خطابه ايراد شده است. بنابر اين قبل از شرح آن بايد نظري به سند آن نماييم و براي روشن شدن معناي خطبه، مختصري از تاريخ فدك و هدف از تعقيب آن را بيان كنيم.
خطبه مزبور از جمله خطبه‌هاي مشهوري است كه عامه و خاصه با سندهاي معتبر از صديقه كبري ـ صلوات‌الله عليها ـ روايت كرده‌اند. از جمله احمدبن عبدالعزيز جوهري در تاليف خود به نام "سقيفه و فدك" ــ بنابر نقل ابن‌ابي‌الحديد در شرح نهج‌البلاغه ـ از آن ياد كرده است.»
علي‌بن عيسي اربلي از بزرگان علماي اماميه در كشف‌الغمه گفته است: «من خطبه را از كتاب "سقيفه" تاليف احمدبن عبدالعزيز جوهري نقل مي‌كنم و اين نسخه‌‌اي قديمي است كه در سال 322 بر مولف قرائت و تصحيح شده كه با سندهاي مختلف روايت كرده است. (مراد سندهاي مذكور)»
مسعودي نيز در كتاب «مروج‌الذهب» به خطبه اشاره دارد. ابوالفضل احمدبن ابي‌طاهر از دانشمندان عصر مأمون عباسي متولد سال 204 نيز در كتاب «بلاغات‌النساء» آن را به چند سند روايت كرده است.
بدين‌سان مشاهده مي‌شود كه احدي از دانشمندان اماميه و عامه اشكالي به سند روايت نكرده‌اند. اعتبار اين خطبه نيز به جهت نقل مشايخ اماميه(به ويژه سيدمرتضي علم‌الهدي) و دانشمندان عامه، موجب حصول درجه اعلاي اطمينان به اين خطبه شريف است.
فدك سرزمين غله‌خيزي در حجاز است و فاصله آن تا مدينه 140 كيلومتر است. خيبر سرزميني يهودي‌نشين بود. تا اين كه در سال هفتم هجري به علت ترسي كه بعد از فتح خيبر از مسلمانان داشتند نصف يا همه آن را با رسول اكرم(ص) صلح كردند و از آن تاريخ به ملك خاص رسول گرامي(ص) درآمد؛ زيرا مسلمانان در به دست آوردن فدك پيكاري نكرده بودند و خداوند متعال هم در قرآن فرموده است: «هرچه خدا از اموال اهالي دهكده‌ها برگرداند و بخشيد، آن اموال مخصوص خدا و رسول و خويشاوندان وي مي‌باشد... .» (حشر، آيه 6)
در آيه ديگر نيز مي‌فرمايد: «آنچه كه از اموال به رسول برگردانده و بخشيده شد و از آنچه شما(اي مسلمانان!) در آن اسب و استر نرانديد و با جنگ به دست نياورديد؛ خداوند متعال پيامبرانش را بر هركس بخواهد مسلط مي‌سازد؛ زيرا او بر همه چيز تواناست.» (حشر، آيه 5)
اين دو آيه با صراحت بيان مي‌كند كه فدك به ملك مطلق رسول اكرم(ص) در آمد و همه مذاهب اسلامي در اين موضوع اتفاق نظر دارند.
وقتي كه آيه «و آت ذالقربي حقه» نازل شد، نبي اكرم(ص) فرمودند: «اي فاطمه! فدك از آن توست.» بر اساس اين روايت، فدك به ملك زهراي اطهر(س) در آمد.
خليفه اول، فدك را از تصرف زهراي مرضيه(س) درآورد و آن را از جمله اموال عمومي و ثروت ملي اعلام كرد. خليفه دوم در زمان خلافت، فدك را به ورثه رسول خدا(ص) داد و عثمان در ايام خلافتش آن را به مروان‌بن حكم واگذار كرد. تاريخ، بعد از آن تصريحي درباره سرگذشت فدك ندارد. مسلم است كه اميرالمومنين(ع) در دوران خلافت عثمان آن را از چنگ مروان درآورده باشد. تا خلافت به معاويه رسيد؛ او نيز آن را سه قسمت كرد، يك ثلث را به مروان‌بن حكم و ثلث دوم را به عمربن عثمان و ثلث سوم را به فرزندش بخشيد. پس از آن كه خلافت به مروان‌بن حكم رسيد، همه را از آن خود كرد. عمربن عبدالعزيز در زمان خلافتش فدك را به فرزندان فاطمه(س) برگرداند. او نامه‌اي به والي خود در مدينه به نام ابوبكربن عمروبن حزم نوشت كه فدك را به صاحبانشان يعني فرزندان فاطمه(س) برگردان... .
از اين تاريخ مختصر و با مطالعه در خطبه و مذاكراتي كه ميان صديقه طاهره(س) و خليفه رد و بدل شده است، استفاده مي‌شود كه آنچه بعضي خيال مي‌كنند فدك دهكده يا مزرعه كوچكي بوده كه فقط كفاف مخارج سالانه اهل‌بيت(ع) را مي‌كرده، نبوده است؛ بلكه يكي از مهمترين مستغلات حاصل‌خيز آن زمان بود. زيرا زميني كه حاصل اندك و غير مهمي داشته باشد، چگونه جزو اموال عمومي و ثروت ملي اعلام مي‌شود؟ به ويژه در زماني كه به مناسبت رحلت رسول اكرم(ص) احتمال حمله دشمنان دين به حوزه اسلام مي‌رفت و مي‌بايست دولت اسلامي سپاه مجهزي داشته باشد.
خطبه فدكيه را بايد از حد يك سخنراني حماسه‌اي يا اظهار مصيبت و شكايت از اين كه اوضاع عادي عصر حيات پيامبر(ص) وجود داشته و پايان يافته است، خارج كرد. حتي نبايد به عنوان اعتراض به سياست مالي و اقتصادي دولت انتخابي ـ كه بر اساس شورا شكل يافته ـ يا به عنوان موضوع شخصي يعني درخواست مساحتي از زمين كه ذخيره اقتصادي يك خانواده است يا نزاع مادي بر سر سرزمين معين به اسم «فدك» يا دست‌يابي به سرزمين غله‌خيز تلقي كرد، بلكه فدك، رمز قيامي تاريخي است كه از حدود حجاز گذشت و پايه‌ريز حكومت جهاني شد. فدك، انقلاب عليه سياست دولت وقت براي برگرداندن خلافت عظماي الهي و اصلاح ملتي است كه با ناديده گرفتن همه زحمات و خون دل‌ها مي‌خواهد به جاهليت نخست برگردد. اگر طي خطبه صحبتي از مطالبه ميراث به ميان آمد، مربوط به آن مقداري است كه مرتبط به زعامت كبري و حكومت جهاني مي‌شود و به عبارت واضح‌تر صحبت اسلام و كفر، ايمان و نفاق و مساله نص و شوراست.
چاپ دوم كتاب «حكمت فاطمي» از سوي موسسه بوستان كتاب در شمارگان 1500 نسخه، 384 صفحه و بهاي 65000 ريال راهي بازار نشر شده است.
یکشنبه ۲۲ شهریور ۱۳۸۸ - ۱۲:۱۰
بررسي وضعيت سرزمين فدك به عنوان رمز قيامي تاريخي در كتاب «حكمت فاطمي» نوشته آيت‌الله سيدعزالدين حسيني زنجاني به كوشش سيد محمدحسين زنجاني از سوي موسسه بوستان كتاب منتشر شد.\
نظر شما