به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سومین چاپ کتاب «تفکر سیستمی» اثری از مایکل سی. جکسون، رییس دانشگاه هال است که ترجمه آن‌را دکتر علی‌محمد احمد‌وند، دانشیار دانشگاه امام حسین (ع) با همکاری غلام‌ جاپلقیان، کارشناس ارشد دفتر تحقیقات کاربردی و طرح و برنامه‌ریزی و بودجه ناجا بر عهده داشته‌اند.

نویسنده این اثر معتقد است که‌ کل‌گرایی، مطالعه کل را مقدم بر بخش‌ها می‌شمرد و سعی نمی‌کند برای درک مداخله در سازمان، آن‌را تجزیه کند و فقط توجهش را به سطوح سازمانی و تضمین کارکرد بخش‌ها و پیوستگی مناسب آن‌ها به یکدیگر معطوف دارد تا در خدمت مقاصد کل باشد.
 
وی آورده است که کل‌گرایی به این مفهوم است که به مسایلی که آماده‌ به‌کارگیری زبان سیستم هستند نزدیک شویم. برای مثال، به سازمان بخش‌ها و محیط آن به‌عنوان سیستم‌ها، زیر‌سیستم‌هاو فرا‌سیستم‌ها نگاه شود.

اثر حاضر در سه بخش با عنوان‌های «شیوه کار سیستمی و کل‌گرایی»، «رویکرد‌های سیستم‌ها» و «کل‌گرایی خلاق» در قالب 15 فصل تدوبن شده است.

نخستین بخش کتاب شامل سه فصل‌ «زبان سیستم‌ها»، «تفکر سیستم‌‌های کاربردی» و «خلاقیت و سیستم‌ها» است. زیست‌‌شناسی،‌ مهندسی کنترل و رشته‌های اصلی تفکر سیستم‌های کاربردی از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در این بخش از کتاب است.

مولف در نخستین بخش کتاب درباره رابطه زیست‌شناسی و کل‌کرایی بر این نکات تاکید کرده که سودمندی رابطه بین ‌کل‌گرایی و زیست‌‌شناسی را می‌توان با پیچیدگی مسایلی توجیه کرد که زیست‌شناسان در تلاش برای درک کل موجودات زنده با آن روبه‌رو شدند. به‌نظر می‌آید کل موجودات زنده در مقابل تلاش‌های تقلیل‌گرایانه علمی که آن‌ها را به مجموعه‌ای از اجزا کاهش می‌دهند، مقاومت می‌کنند. در واکنش به این موضوع در دهه‌های 20 و 30،‌ بیشتر زیست‌شناسان کل‌گرا با این عقیده که موجودات زنده چیزی بیش از مجموعه‌ای اجزای آن است، استدلال می‌کردند. 

دومین بخش کتاب حاضر شامل 9 فصل است. «تفکر سیستم‌های سخت»، «پویایی‌شناسی سیستم‌»، «سایبرنتیک سازمانی»، «نظریه پیچیدگی»، «آزمون و شفاف‌سازی مفروضات راهبردی»، «برنامه‌ریزی تعاملی»، «روش‌شناسی سیستم‌های نرم»، «ابتکارشناسی سیستم‌های انتقادی»، «بهم پیوستگی تیمی» و «تفکر سیستم‌های پسامدرن» فصول ده‌گانه این بخش از کتاب را شامل می‌شوند. نویسنده در این بخش در ابتدای هر فصل به بررسی سیر تحول تاریخی،‌ فلسفه و نظریه،‌ روش‌شناسی، روش‌ها و تحولات اخیر پرداخته است. 

مولف در دهمین فصل کتاب با عنوان «روش‌شناسی سیستم‌های نرم» با تشریح دیدگاه «چکلاند»  آورده است: «راهبرد پژوهشی‌ای که چکلاند در هنگام ورود به لانکستر اتخاذ کرده، استفاده از رویکرد مهندسی سیستم‌های جنکینز برای مقابله با مسایل مدیریت و یادگیری از نتایج آن بود. در طی مدت پژوهش عملی، روش‌شناسی باید به‌طور کامل تغییر می‌کرد و بر خلاف بستر و زمینه‌ مهندسی باید به‌ گونه‌ای متناسب با این بافت می‌شد که بتواند با تضاد و پیچیدگی مدیریتی مقابله نماید. اما نتیجه‌ای که پس از کار پروژه‌ای و طاقت‌فرسا و با تامل بر نتایج آن بروز کرد، به‌طور کامل متفاوت می‌شود.»

بخش پایانی کتاب نیز در قالب دو فصل «مداخله سیستم‌های کل» و «شیوه کار سیستم‌های انتقادی» به موضوعاتی مانند مداخله سیستم‌‌های کل‌گرا در عمل و نقد شیوه کار سیستم‌های انتقادی پرداخته است.

نویسنده در فصل چهاردهم در مبحثی با عنوان «نقد مداخله سیستم‌های کل» در فصل به این موضوع اشاره کرده که به‌طور منطقی می‌توان استدلال کرد که تفکر سیستم‌های انتقادی، نظریه سیستم‌ها را از بحران به وجود آمده از پارادایم‌های متضاد نجات داده و راهبرد توسعه‌ای منسجمی را عرضه کرده است که همانند رشته‌ای بین‌رشته‌ای مبتنی بر پایه‌های مستحکم‌تری قرار دارند. 

مایکل سی. جکسون، در مقدمه این اثر درباره آن نوشته است: «این کتاب سخت‌ترین کتابی است که تاکنون نوشته‌‌ام، ‌زمانی این کتاب را نوشتم که به شدت در منصب مدیریت دانشگاه هال مشغول بودم.»

کتاب «تفکر سیستمی (کل‌گرایی خلاق برای مدیران)» با ترجمه علی‌محمد احمد‌وند، در بیست و هشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شده بود.

سومین چاپ کتاب «تفکر سیستمی» با شمارگان دو هزار و 200 نسخه در 408 صفحه، به بهای 25 هزار تومان به همت انتشارات جهان جام جم به بازار نشر عرضه شده است.-