ارکون از سوی سکولارهای دین ستیز متهم است که رهیافتش با رویکرد دیگر اسلام گرایان تفاوتی ندارد و از دیگر سو بسیاری از اسلام‌گرایان افراطی نیز او را به خاطر عقلانیت نقادانه‌اش بر نمی‌تابند.
گفت‌وگوی ایبنا با حبیب عشایری درباره اهمیت ارکون و مطالعه آثار آن در نوروز
ارکون را به خاطر عقلانیت نقادانه‌اش بر نمی‌تابند/ تأملی در اندیشه سیاسی متفکری ممتاز
او افزود: به دلیل اهمیت فزاینده دیدگاه‌ها و نظرات متفکر برجسته جهان عرب دکتر محمدارکون و تأثیر آن در سپهر فکری مسلمانان در عصر معاصر؛ مطالعه تعدادی از آثار او را که با اهتمام تعدادی از مترجمان و با تلاش نشر نگاه معاصر و روزنه به فارسی برگردان و منتشر شده را پیشنهاد می‌‌کنم: «سکولاریسم و دین، ترجمه: شهلا حائری، نگاه معاصر»؛ «اعاده اعتبار به اندیشه دینی، ترجمه: محمدجواهرکلام، نگاه معاصر»؛ «انسان گرایی در تفکر اسلامی، ترجمه: احسان موسوی خلخالی، نگاه معاصر»؛ «دانش اسلامی(قرائتی برمبنای علوم انسانی)، ترجمه: عبدالقادر سواری، نگاه معاصر»؛ «تاریخ مندی اندیشه اسلامی، ترجمه: رحیم حمداوی، نگاه معاصر»؛ «اندیشیدنی و نااندیشیدنی در اسلام معاصر، ترجمه: محمدجواهرکلام، نگاه معاصر» و «بازاندیشی در اسلام، ترجمه: احمدموثقی، روزنه»
عشایری با بیان اینکه ارکون فراگرد تاریخ خردگرایی را به سه دوره تفکیک می‌کند گفت: الف)- عقل‌گرایی ارسطویی که برپایه اصل منطقی « امتناع نقیضین» استوار شده است. ب)- عقل‌گرایی دکارتی و اسپینوزایی که خروج از حاکمیت مطلق‌گرایی الاهیات مسیحی را خواهان شد. ج)- عقل‌گرایی پست مدرن که شعار پایان تاریخ و اصول تردیدناپذیر را سر داد.
این مدرس دانشگاه عنوان کرد: او همچنین معتقد است خرد غربی به رغم جایگاهی که دارد، خطاهای بزرگی را مرتکب شده و گاه به یک نظام خشک و بی روح تبدیل شده است. وی می‌گوید باید از خطاهای مدرنیته آموخت و ارزش‌های مثبت آن را پاس داشت و ازتبدیل شدن خرد آن به باوری خودبین، خودخواه و فرصت‌طلب جلوگیری کرد. البته ارکون سیرتاریخ اسلام را پر از پیچیدگی و سرشار از جدال‌های فکری و سیاسی می‌داند و بر این باور است که دراین جدال‌ها عده‌ای بر آن شدند تا تعاریف خود از اسلام را تعریفی رسمی قلمداد کنند. او یکی از مهم‌ترین و اساسی ترین عوامل عدم رشد و عقب ماندگی تمدن عربی را بنیادگرایی و مسئله جزمیت دینی می‌داند که دوران آن از حدود قرن ششم هجری آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. وی معتقد است که عرب‌ها و مسلمانان از دو گسست معرفتی رنج می‌برند: اول؛ با میراث و سنت نوآور خود که میراث معتزله، و فلاسفه‌ای نظیر: فارابی تا ابن سینا، ابن رشد و ابن خلدون است و دوم؛ گسست با مدرنیته اروپایی که درسده شانزدهم ظهور کرد.
به گفته عشایری، او از جمله آسیب‌های برخی از باورهای حاکم در عقل دینی را وجود گفتمان اسطوره‌ای می‌داند. از نظر وی عقل دینی این گونه باورها شامل ترکیباتی خیالی است که گمان می‌برد می‌تواند ازطریق تعامل با کائنات و نیروهای مرموز و غیرطبیعی برهستی حکومت کرد. به باور ارکون ازدیگر آسیب‌های عقل دینی این دسته از باورها نص‌گرایی محض است؛ به اعتقاد او از جمله کارهایی که عقل اسلامی حاکم بر این قبیل اعتقادات انجام می‌دهد تقدیس صرف سنت و تاکید برقدسیت معنایی است و این که لفظ یک معنا بیشتر نمی تواند داشته باشد و آن هم همان معنایی است که ازطریق برخی فقها نقل می شود وعلاوه براین چون این گونه باورها درکلام الهی نهفته است پس ابدی و فراتاریخی است. از دیگر آسیب‌های عقل دینی این نوع باورهای سست ناسازگاری اجتناب‌ناپذیر عقل وایمان و عدم توانایی عقل دردرک آموزه‌های متعلق ایمان است. به باور وی آسیب دیگر عقل دینی آن دسته از باورها دگماتیسم و تعصبی است که درآن وجود دارد.
این مدرس دانشگاه درپایان برخی از آثار تألیفی خود را نیز که درطی سال‌های اخیر به رشته تحریر درآمده است به خوانندگان معرفی کرد و گفت: 1- خوانش حکومت اسلامی درساحت نظریه سیاسی، انتشارات جهاددانشگاهی تهران،چ 1399 2- نظریه سیاسی افلاطون ورالز (سویه‌های متناظر درقرن بیستم)، انتشارات قصیده سرا، چ1401 3- جستاری دراندیشه وعمل سیاسی اسلام وایران، انتشارات زرین اندیشمند،چ 1401
کد مطلب : ۳۳۳۴۶۲
https://www.ibna.ir/vdciqpaprt1ap52.cbct.html
