یکشنبه ۲ بهمن ۱۴۰۱ - ۰۹:۲۶
نجفی، پیشگام در برنامه‌ریزی زبانی عرصه نوشتار بود/ «غلط‌ ننویسیم» یک الگو و پروژه ناتمام است

مهدی صالحی، ویراستار و دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی تاکید دارد که ابوالحسن نجفی، در عرصه برنامه‌ریزی زبان فارسی در عرصه نوشتار پیشگام بوده و معیارسازی زبان فارسی معاصر با قدم بلندش در نگارش «غلط‌ ننویسیم» شکل گرفته است.

مهدی صالحی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان اینکه فرارسیدن دوم بهمن‌ماه، سالروز درگذشت ابوالحسن نجفی فرصتی مغتنم برای یادآوری و گرامیداشت خدمات ارزنده این مترجم و ویراستار برجسته است، عنوان کرد: نجفی فارغ از متانت، مهربانی و مردمداری، ویژگی‌های علمی ممتازی داشت. در گام نخست مترجمی زبردست بود که با زبان فارسی آشنایی داشت و از تکنیک‌های این زبان در ترجمه استفاده می‌کرد. کلاس‌های آموزش امکانات زبان فارسی که این مترجم برجسته برگزار می‌کرد راهگشای جوانان بود.

صالحی با اشاره به اینکه نجفی در اواخر عمرش کتابی با عنوان «21 داستان از نویسندگان فرانسه» را منتشر کرد، افزود: هنر وی کشف انسان‌های خاص و ارائه ترجمه از آثار آنها بود و گزیده، کار می‌کرد.

دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی با اشاره به تلاش‌های نجفی در شورای ویرایش صداوسیما گفت: وی در شورای ویرایش صداوسیما تلاش‌های زیادی را برای تربیت ویراستاران و نظارت بر آثار و سیاستگذاری در عرصه زبان در رسانه انجام داد. او همچنین با امکانات محدود دوران خود کتاب «فرهنگ‌نویسی عامه» را تألیف کرد که هنوز راهگشاست.

صالحی مهمترین فعالیت فرهنگی نجفی را تألیف کتاب «غلط ننویسیم» عنوان کرد و افزود: این کتاب به تعبیر مولف، فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی است که در آن تلاش کرده خطاها را نشان دهد. مقدمه «غلط ننویسیم» می‌تواند مبنای معیارسازی در زبان فارسی باشد. این اثر با رویکرد نیم قرن پیش نوشته شده که کاش ادامه می‌یافت و نقدهای بنیان‌کن باعث نمی‌شد مسیرش متوقف شود. خطاهایی در این اثر بود که نجفی و تعدادی از زبان‌شناسان برطرف کردند ولی آن قدر فشار بر وی شدید شد که نجفی آن راه را رها کرد و اواخر عمرش را صرف پرداختن به مباحث عروض و قافیه کرد. کاش «غلط ننویسیم» به‌روز می‌شد و نهادهای متولی کمک می‌کردند ایرادها شناسایی و تلاش نجفی جریان‌ساز شود.

وی با تأکید بر اینکه معیارسازی زبان معاصر فارسی با «غلط ننویسیم» شکل گرفته، گفت: باید توجه کرد که نجفی این اثر را با امکانات نیم قرن پیش نوشته که تنها متون را از کتاب‌ها و صداوسیما دریافت می‌کرده و پیکره زبانی و رسانه‌های جدید و هوش مصنوعی را در اختیار نداشته است. وی مسیر درست را نشان داد ولی این مسیر را ادامه ندادند و تلاش‌هایی نیز که انجام شد همه سطحی بودند.

صالحی با بیان اینکه پس از نجفی تلاش‌هایی به صورت ویرایش مقلدانه و مکانیکی انجام شد، افزود: باید توجه کرد که نقد وارد شدن به یک اثر نقطه قوت آن است که نشان می‌دهد آن کتاب نقدبرانگیز بوده است. باید در تعامل متن و نقد متن معیارسازی شود و گام‌های بعدی را برداریم. امروز متاسفانه معیارسازی در زبان فارسی مغفول مانده و سیاستگذاری زبانی نداریم؛ بنابراین نمی‌دانیم باید چگونه بنویسیم و فنون نگارش را به کار ببریم. زبان ابزار رشد جامعه است؛ از این رو باید به طور مداوم به‌روز رسانی و کارآمد شود که نجفی تلاش کرد، گام‌های اولیه را در این عرصه بردارد.

وی تاکید کرد: هجمه‌های زیادی به «غلط ننویسیم» وارد شد و بروز هیاهوهای بیرونی راه را برای پرداختن به آن و به روزرسانی و کارآمدسازیش بست. می‌توان گفت این اثر یک الگو و پروژه ناتمام است که باید به‌روز شود و بر اساس آن جلو برویم، متن‌ها را نظارت و شیوه‌های جدید بیانی را شناسایی کنیم تا هر شیوه جدید حکم مهاجم را برای ما پیدا نکند و در اتفاقات زبانی غافلگیر نشویم.

صالحی با بیان اینکه در حوزه زبان فاقد سناریو هستیم و از حال و آینده خبر نداریم، گفت: در چنین شرایطی مسیر محتمل و ممکن نداریم و نمی‌توانیم مسیرهای مطلوب را شناسایی کنیم.

وی همچنین با اشاره به اینکه مقاله‌های به جای مانده از نجفی برکه‌ای با آب روان است، تاکید کرد: مقاله‌های وی الگویی بسیار دشوار است؛ چراکه ساده‌نویسی در دنیای امروز سخت شده است؛ چراکه باید محتوای اولیه را هزار بار جذب کرده باشیم تا بتوانیم بازتولید کنیم.
 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها