خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) در بوشهر، دفاع مقدس یکی از حوزه‌هایی است که همواره بر‌شناسایی ابعاد مختلف آن تاکید شده تا واقعیت‌های جنگ تحمیلی و رشادت‌های رزمندگان ایرانی در طول هشت سال بر نسل‌های بعدی روشن و آشکار شود.

بی‌شک تولید اثر در حوزه دفاع مقدس مولفه‌هایی دارد که بایستی تولیدکنندگان از نویسنده گرفته تا فیلمساز و مستندساز برای جلوگیری از هرگونه اغراق، افراط و تفریطی در خلق آثار خود به آن‌ها توجه ویژه داشته باشند تا حقیقت امر را همان‌گونه که وجود داشته، برای مخاطبان خود یعنی نسلی که در دوران پساجنگ به دنیا آمده‌اند، روایت کنند.

طبیعتا موتیف‌ها و داستان‌های بی‌شماری را می‌توان از دوران دفاع مقدس از زبان مردم جنگ‌زده، رزمندگان و جوانان و نوجوانان آن روزگار آفرید که چینش این داستان‌ها در کنار هم پازل سال‌های جنگ را برای نسل امروز کامل می‌کند. در این میان، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس با حمایت و معرفی آثاری که به‌صورت تخصصی در این حوزه پدید آمده‌اند، سعی می‌کند که تمام زوایای پیدا و پنهان هشت سال دفاع مقدس را با کمک نویسندگان و هنرمندان انقلابی تدوین و منتشر کند.

اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان بوشهر، سال‌ها اخیر عزم خود را برای آفرینش آثار باکیفیت و مستند با استفاده از  ظرفیت هنری و فرهنگی استان براساس خاطرات و سرگذشت رزمندگان، آزادگان و شهدای این خطه جزم کرده است، چراکه بوشهر یکی از استان‌های درگیر جنگ ایران و عراق بود و در سه عرصه زمین، هوا و دریا به مقابله با دشمن بعثی و متجاوز پرداخت و با تقدیم شهدا و جانبازان زیادی از کیان این آب و خاک و نظام جمهوری اسلامی ایران به سهم خود دفاع کرد.

بدیهی است این استان در کنار تولید فیلم و مستندات جنگی و برگزاری جشنواره‌ها و کنگره‌های مختلف، در زمینه تولید آثار مکتوب دفاع مقدسی نیز کارنامه درخشانی را ارائه کرده است که اغلب این آثار با حمایت و سفارش اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان پدید آمده‌اند.

با زهرا شاعری، معاون بخش «مدیریت ادبیات و تاریخ» اداره‌کل حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس استان بوشهر به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا از چند و چون شکل‌گیری کتاب‌های تولید شده در این حوزه شناخت بیشتری حاصل شود.
 
درباره تولیدات مکتوب اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس بگویید؟

مدیریت ادبیات و تاریخ اداره‌کل حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس استان بوشهر طبق ابلاغیه بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس مرکز تهران، موظف است هرسال ۶۰ اثر مکتوب و تولیدی با موضوع دفاع مقدس را منتشر کند. سال 1400، موفق شدیم با همکاری حفظ آثار سپاه امام صادق استان بوشهر و کنگره سرداران دو هزار شهید، 60 اثر را منتشر کنیم. این آثار شامل مجموعه‌ شعر و روایت زندگی شهدا، رزمندگان، ایثارگران، آزادگان، همسران و مادران شهدا در قالب داستان و ناداستان می‌شوند که به همت نویسندگان و شاعران ماهر و صاحب ذوق پدید آمده‌اند و همه این آثار در آیین‌های مختلفی رونمایی شده‌اند.

آیا تولیدات شما صرفا به کتاب‌های چاپی محدود می‌شود یا در زمینه تولید کتاب‌های صوتی که امروز توانسته‌اند مخاطبانی را بیابند، هم اقدامی کرده‌اید؟
در کنار انتشار این 60 اثر فاخر، 15 کتاب صوتی هم تولید کرده‌ایم که از میان همین آثار مکتوب انتخاب و به‌صورت کتاب صوتی روانه بازار کتاب شدند. تعدادی از این کتاب‌های صوتی در استان بوشهر با همکاری مرکز صدا و سیمای مرکز بوشهر و انجمن سینمای جوان استان تولید شدند. البته باید اشاره کنم که بخشی از این کتاب‌ها نیز با همکاری «استودیو مسافر سیب» تدوین و منتشر شدند.

این نهاد افزون بر انتشار کتاب، در زمینه اشاعه مفاهیم دفاع مقدس و همچنین فرهنگ ایثار و مقاومت و ترسیم آنچه بر کشور در طول هشت سال دفاع مقدس رفته، چه برنامه‌های دیگری را پیاده می‌کند؟

اداره‌کل حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس استان بوشهر علاوه بر حمایت از تولید و انتشار کتاب در حوزه دفاع مقدس، به‌منظور شناسایی استعدادهای نو و استفاده از ظرفیت‌های ادبی موجود برای ترویج فرهنگ ایثار، فرهنگ مقاومت و فرهنگ شهادت، توسعه شعر دفاع مقدس و شعر مقاومت، آشنایی و انس نسل امروز با شعر دفاع مقدس و شعر مقاومت و انعکاس سیمای جنگ و ترسیم رشادت‌های رزمندگان کشورمان در هشت سال دفاع مقدس، رویدادهای بزرگی چون جشنواره  شعر و عصر خاطره، کنگره سراسری شعر دفاع مقدس، جشنواره سلاله‌ها و... را برگزار می‌کند که در بخش‌های جنبی این جشنواره‌ها، کارگاه‌های آموزشی و تخصصی نیز در حوزه شعر، داستان‌نویسی و ادبیات پایداری با حضور استادان برجسته کشور برپا می‌شود. 

چه ارزیابی از تاثیر کارگاه‌های آموزشی داستان‌نویسی که در بخش‌های جنبی جشنواره‌ها برگزار شده، بر ارتقاء کیفیت رمان‌های دفاع مقدسی که در استان تولید می‌شود، داشته است؟

 این کارگاه‌ها به‌منظور پرورش استعداد و خلاقیت نویسندگان نوقلم و شاعران نوجوان برگزار می‌شوند. از این‌رو، در سال‌های اخیر با تمرکز بر روی رمان‌نویسی دفاع مقدس کارگاه‌هایی باکیفیت و متعددی را برگزار کردیم تا بتوانیم با تولید آثار خوشخوان و مستند مخاطبان بیشتری را به سمت و سوی رمان‌های این حوزه جذب کنیم؛ چراکه متاسفانه رمان‌های حوزه دفاع مقدس با وجود غنایی که دارند، در استان مغفول مانده است.

خوشبختانه نگارش دو رمان در سال‌های 1399 و 1400 را آغاز کردیم؛ امید داریم در سال جاری منتشر و راهی بازار  کتاب شوند. یکی از آن‎‌ها «کسی شبیه من» به‌نویسندگی حمیده جاهدین‌محمدی و دیگری رمان «جان کیمیا» نوشته حلیمه جلال‌نژاد است.

آیا رمان‌هایی که اخیرا با همکاری اداره کل در حوزه دفاع مقدس منتشر شده‌، توانسته‌‌اند نگاه مخاطبان را به خود جذب کنند؟
 همه تلاش ما این است آثاری که تولید می‌کنیم، مخاطب‌پسند باشند؛ به‌عبارت بهتر، درصدد هستیم، آثار جدید این اداره‌ کل مثل قبل صرفا در قالب زندگینامه چاپ نشوند؛ بلکه زندگی شهدا، ایثارگران و آزادگان با زبان ادبی در قالب رمان و داستان منتشر شوند؛ چراکه تبدیل سرگذشت شهدا و رزمندگان به داستان و اثر هنری برای مخاطب به‌ویژه نوجوانان جذابیت بیشتری دارد. بنابراین قطعا آثار جدید، توفیق بیشتری در جذب مخاطبان خواهد داشت.

شاخص‌ترین اثری که چند سال‌ اخیر در حوزه ادبیات داستانی در استان منتشر کردید و همه‎ مولفه‌های  یک اثر دفاع مقدسی را داشته و توانسته نگاه مخاطب را به خود جذب کند، کدام بوده است؟

در میان کتاب‌های حوزه دفاع مقدس که تا‌کنون در استان بوشهر منتشر شده است، اثری که شاخص باشد و از دید کارشناسان اداره کل تمام مولفه‌های لازم را رعایت کرده، کتاب «مسافر مینی‌بوس سرخ» نوشته سیدقاسم یاحسینی است که خاطرات اسارت و زندگی یوسف بختیاری، آزاده بوشهری را به تصویر کشیده است؛ به‌عبارت بهتر، این اثر روایت خوشخوان و غریبی از راوی (یوسف بختیاری) از دوره کودکی‎اش است تا اسارت و شهادت دوستان و همرزمانش. به جرات می‌گویم «مسافر مینی‌بوس سرخ»، اثری برجسته است که پرتره گویا و ملموس و در عین حال واقعی از روزهای جنگ را به تصویر کشیده که خواندن آن برای مخاطب جذابیت زیادی داشته است. این اثر سال 1399 تجدید چاپ شد.
 

برای جذب مخاطب کودک و نوجوان، یعنی نسلی که به‌دلیل فاصله نسلی امروز درک دقیق و عمیقی از دوران جنگ ندارند، چه اقدامی کرده‌اید؟
در سال‌های اخیر، سرهنگ غریبی، مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس تاکید ویژه‌ای بر شعر کودک دارد و بر این باور است که با استفاده از ظرفیت شعر بایستی نوتیف‌های جنگ را به‌دور از خشونت و با زبانی نرم و لطیف برای کودکان به تصویر بکشیم؛ بنابراین در این راستا، تفاهمنامه‌ای را با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر امضا کردیم تا با حضور مربیان مراکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری، کارگاه‌های آموزش شعر و قصه‌گویی دفاع مقدس را برای کودکان برگزار کنیم.   
   
بدیهی است با برگزاری این کارگاه‌ها تلاش می‌کنیم، این قشر که آینده‌سازان کشور هستند به حوزه دفاع مقدس و ارزش‌های آن بیش از پیش جذب شوند و روی لطیف جنگ را بهتر درک کنند و بشناسند؛ البته آن‌ها در این کارگاه‌ها داستان‌هایی با موضوع آزاد هم می‌نویسند تا نثر و همچنین قدرت تصورسازی و فضاسازی آن‌ها تقویت شود و بتوانند به خوبی به توصیف و روایت در داستان دست بیابند.

علاوه بر این، برای آشنا کردن کودکان و نوجوانان با حوزه دفاع مقدس و نهادینه کردن فرهنگ ایثار، شهادت، جهاد و .... از ظرفیت مدارس استفاده می‌کنیم که خوشبختانه در فراخوان‌های همایش‌های دانش‌آموزی، مقاله‌نویسی و همچنین تولید پادکست و ... همکاری خوبی با دارند و در این زمینه، یک تفاهمنامه با اداره‌ کل آموزش و پرورش استان امضا کرده‌ایم.

آیا غیر از برگزاری کارگاه‌های آموزشی، برنامه دیگری هم برای جلب نظر کودکان به حوزه دفاع مقدس اجرایی کرده‌اید؟
بله، افزون بر برنامه‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردم، خانم حسینی، مسئول بخش «نقش بانوان در دفاع مقدس» اداره‌ کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در حوزه کودکان و نوجوانان طرح‌های متعددی را در زمینه جذب این قشر، برنامه‌ریزی و اجرایی کرده که جشن سلاله‌ها یکی از آن‌هاست. این جشن ویژه دانش‌آموزان پسر و دختر در مناسبت‌های دفاع مقدسی مثل هفته دفاع مقدس، سوم خرداد، آزادسازی سوسنگرد و... برگزار می‌شود. بدین طریق تلاش می‌کنیم تا به دور از هر افراط و تفریطی، سیمای حقیقی جنگ و ارزش‌های دفاع مقدس را به نسل امروز بشناسانیم. 

اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان بوشهر چه شرایطی را برای نویسندگانی که متمایل به همکاری با این نهاد هستند، تعریف کرده است؟
برای نویسندگانی که قصد همکاری با اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس را دارند، ابتدا کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌کنیم، سپس تا حدودی هزینه‌ی انتشار آثار آن‍‌ها را متقبل می‌شویم؛ همچنین همه مراحل چاپ کتاب، از ویراستاری و صفحه‌‌آرایی همچنین بررسی محتوایی، دریافت شابک کتاب و... را پیگیری می‌کنیم. هدیه‌ای هم از سوی شهدا به‌عنوان حق‌التالیف به نویسندگان همکار تقدیم می‌کنیم.