به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در هشتمین روز از سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، کتاب «بازآفرینی هنر از هنر در تاریخ سینما» نوشته سارا غفوریان رونمایی شد. اقتباس از مباحث پردامنه و گسترده‌ای است که شقوق بسیاری دارد. اینکه در اقتباس چه میزان می‌توان متن را تغییر داد یا دخل و تصرف در آن چگونه مجاز است، از جمله مواردی است که جنبه سلیقه‌ای و شخصی پیدا کرده است. اما آنچه در این میان اهمیت ویژه دارد، ارتقای اثر سینمایی به نسخه‌ای بالاتر از متن اصلی و در این صورت است که می‌توان آن را اقتباسی موفق و واجد ویژگی هنری دانست. کتاب «بازآفرینی هنر از هنر در تاریخ سینما» پیرامون این موضوع است و سعی دارد اصطلاحات اقتباس، بازسازی و برداشت آزاد را تبیین و مرزهای باریک آنها را متعین سازد. رویکرد اصلی کتاب نگاه دوباره به تاریخ سینما با محوریت امر اقتباس است.

از فصول این کتاب می‌توان به تاریخ سینما (اقتباس و پیدایش اقتباس در آثار سینمایی جهان)، سینمای کمدی کلاسیک، سینمای کلاسیک شوروی، سینمای مکتب اکسپرسیونیسم آلمان، سینما نوآر آمریکا، سینمای آوانگارد و امپرسیونیسم، سینمای دادائیسم، سینمای شاعرانه فرانسه، نئورئالیسم ایتالیا، سینمای موج نو فرانسه، انگلستان، آلمان، لهستان، چک و... اشاره کرد. این کتاب برای اولین بار در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه شده و به این بهانه گفت‌وگویی با نویسنده آن داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

چرا اقتباس را موضوع کتاب خود قرار دادید؟
من دانشجوی سینما تئاتر بودم و همیشه تاریخ سینما و تئاتر را دنبال می‌کردم با توجه به علاقه و تخصصم، متوجه شدم بسیاری از مواردی که نیاز است در کتاب‌ها نبود و باعث شد احساس کنم فضای تاریخ سینمای ما نیاز به تحقیق مجدد دارد و در تاریخ سینما، مبحث اقتباس، بازسازی، الهام یا برداشت آزاد را نمی‌توانستم تفکیک کنم. تحقیق و بررسی دارم و تمام نکاتی که متوجه شدم را در کتاب آوردم.

به تفکیک متن و اثر سینمایی برای بررسی اثر معتقد هستید؟
به نظرم بهترین مسیری که می‌شود کارگردانی را به خوبی شناخت، بررسی متنی است که سینمایی شده. مثلا فیلم «تنگه وحشت» مارتین اسکورسیزی با نسخه سال 1962 ساخته جی. لی تامپسون بسیار متفاوت است. در حالیکه هر دو فیلم براساس متن جان دی ماک دانلد ساخته شده است. بررسی این فیلم به من یاد داد که نگاه مولف چطور می‌تواند در ساخت فیلم نقش داشته باشد. احساس کردم اگر به اقتباس و بازسازی بپردازم، می‌تواند راهگشا باشد. ضمن اینکه این کتاب را قبل از چاپ برای بابک کریمی کنفرانس دادم و معتقد بود که این کتاب نیاز بازار است و مباحث جدیدی در تاریخ سینما مطرح شده است. در ادامه کتاب نیز با دو تن از کارگردانانی که اقتباس بیشتری انجام داده بودند؛ گفت‌وگوی اختصاصی داشتم. فرزاد موتمن تمرکز بیشتری روی این بحث داشته و با مفهوم اقتباس آشناتر بوده است. درواقع می‌توان گفت در این کتاب، کل سینمای جهان یکبار با تمرکز بر اقتباس مرور شده است.

با توجه به مطالعاتی که انجام دادید، وضعیت اقتباس در سینمای ایران چگونه است؟
 در سینمای ایران اقتباس جایگاه چندانی ندارد. به تازگی سریال‌هایی ساخته می‌شود که از اقتباس استفاده کرده اما افراد کمی هستند که متن را دراماتیزه کنند. به نظر من، در این زمینه خیلی موفق نبودیم. دلیل عمده این نقصان، عدم توانایی در دراماتیزه کردن متن در ایران است. مثلا کتاب «پدر آن دیگری» را یدالله صمدی به فیلم تبدیل کرد. علی رغم اینکه کتاب مخاطب عام و خاص بسیاری داشت؛ اما به دلیل اینکه متن دراماتیزه نشده بود، اصلا فیلم به میزان کتاب نه موفق بود و نه دوست‌داشتنی. به این دلیل که رمان بیان احساسات است و درام کنش و واکنش و تصویر. در سینمای ایران متاسفانه خیلی در این زمینه نقصان‌های بسیاری وجود دارد. احساسات مطرح شده در رمان‌ها، عموما در فیلم‌های ایرانی مابه ازای تصویری پیدا نمی‌کند و در عمل نسخه سینمایی آنها موفق نخواهد بود.

سینمای جهان در مقایسه با سینمای ما چقدر متون را دراماتیزه و سینمایی کرده‌اند؟
 در سینمای هالیوود 85 درصد متون اقتباس شده هستند و به همین دلیل در این کتاب اگر 250 صفحه در مورد سینمای جهان و اقتباس در آن صحبت شده، سهم سینمای ایران تنها 24 صفحه است.

فضای نمایشگاه را در معرفی کتاب چطور ارزیابی می‌کنید؟
نمایشگاه فرصت خوبی برای عرضه هر چه بیشتر و بهتر کتاب‌ها است. اما احساس می کنم دچار برخی آشفتگی‌ها است. وقتی نویسنده‌ای در غرفه حضور دارد، اطلاع‌رسانی و ارتباط با مخاطب چندان صورت نمی‌گیرد. متاسفانه ارتباط زیادی با مخاطب نگرفتم ولی به هر حال فضای تعاملی در نمایشگاه برقرار است. بیشتر بازخوردها در فضای نمایشگاه، را از رسانه‌ها داشتم تا مخاطبان. در حالی که این روند خیلی به معرفی کتاب‌ها کمک نمی‌کند. اگر از طریق امکانات اطلاع رسانی در نمایشگاه بتوان نسبت به اطلاع رسان‌ها بیشتر اقدام کرد، می تواند کارساز باشد.

سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (بیست‌ویک تا سی‌ویک اردیبهشت ماه) با شعار «با کتاب سلامتیم» به شکل حضوری در مصلی امام خمینی (ره) و مجازی در ketab.ir  در حال برگزاری است.