خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ کارلو روولی، فیزیکدان و بنیانگذار گرانش کوانتومی حلقه، ازجمله پیشگامان پژوهش در حوزه جاذبه کوانتوم است که عمدتا در این زمینه فعالیت دارد. از او به‌تازگی کتابی با عنوان «هلگولند: درک معنای انقلاب کوانتومی» با ترجمه سمانه نوروزی و به همت نشر چترنگ به چاپ رسید.

نوروزی معتقد است که مخاطب کتاب هلگولند همه افراد علاقه‌مند به مباحث علمی و فلسفی و به‌خصوص فلسفه علم، دانش کوانتوم و البته تاریخ علم است. خواندن این کتاب هیچ پیش‌نیازی ندارد و خواننده اهل مطالعه از آن بهره خواهد برد.

وی که پیشتر ترجمه کتاب «جاهایی در جهانن که مهربانی مهم‌تر از قانون است» از همین نویسنده را برعهده داشته، می‌گوید: مطالعات گسترده، تجربیات وسیع و تسلط کارلو روولی بر مباحث مختلف علمی و فلسفی و نیز اخبار و حوادث روز دنیا فضایی در کتاب‌های او فراهم می‌آورد که خواننده احساس می‌کند در گفت‌وگویی جاری با نویسنده است و تفکرات و واگویه‌های ذهنی او را می‌شنود. احترام روولی به ادیان و مذاهب و مکاتب فکری مختلف و درعین‌حال نگاه بی‌طرفانه او مخاطب را در مسیری آرام به سمت پایانی هدایت می‌کند که درب‌های متعددی برای مطالعات بعدی گشوده است.

در ادامه این گفت‌وگو بیشتر از کتابی می‌خوانیم که با روایتی روان و به‌دور از اصطلاحات و مباحث پیچیده ما را با نظریه کوانتوم آشنا می‌کند.
 
 کتاب «هلگولند: درک معنای انقلاب کوانتومی» نوشته کارلو روولی به‌تازگی با ترجمه شما از سوی نشر چترنگ منتشر شده است. ابتدا کمی درباره این کتاب و سرفصل‌های آن توضیح دهید.
کتاب هلگولند، با رویکردی فلسفی و فیزیکی به خاستگاه علم کوانتوم پرداخته است. نویسنده قصد دارد با بررسی سیر تحول تاریخی تفکر بشری طی قرن‌های متمادی و به‌ویژه چند سده گذشته، علاوه بر روشن کردن پایگاه و منشأ اصلی دانش کوانتوم راهی برای درک این دانش پیچیده بیابد. نویسنده، فیزیک‌دان و فیزیک‌پیشه‌ای حرفه‌ای است و مطالعات و تجربیات بسیار گسترده‌ و متنوعی در زمینه دانش فیزیک، فلسفه غرب و شرق (به‌خصوص هند) و تاریخ علم دارد. این پیشینه غنی در جای‌جای کتاب به کمک نویسنده آمده و ارتباط جذاب و ظریف و گاه آشکار میان مطالب و موضوعات مختلف را معرفی و گاه بررسی کرده است.

کتاب با معرفی اجمالی دانشمند برجسته فیزیک، ورنر هایزنبرگ، علاقه‌مندی‌ها و توانایی‌های شگفت‌انگیز او آغاز می‌شود و در ابتدا مبانی نظریه کوانتوم به اجمال و با بیانی بسیار روان و شیرین به خواننده معرفی می‌شود. در این میان از نقش دیگر دانشمندان هم‌عصر هایزنبرگ در پیشبرد نظریه غفلت نشده و اهمیت حضور دانشمندانی همچون دیراک به‌خوبی نشان داده شده است. در بخش دوم، نویسنده با معرفی پایه‌های ریاضی و فیزیکی نظریه خلاقیت و نامتعارف بودن ایده‌های هایزنبرگ و دیگر دانشمندان را به شیوایی ارائه داده و درک نظریه را آسان جلوه می‌دهد. بزرگ‌ترین حسن این کتاب، معرفی نظریه کوانتوم به‌دور از پیچیدگی‌های ریاضیات و فیزیک است؛ چنان‌که خواندن کتاب را برای مخاطب عام آسان و لذت‌بخش می‌کند.

نویسنده در بخش سوم به مبانی فلسفی نظریه کوانتوم پرداخته، سیر تاریخی تحول تفکر بشر که در نهایت به نظریه زیبای کوانتوم منجر شده است. این بخش لذت‌بخش‌ترین بخش کتاب برای مخاطب عام خواهد بود، چراکه ارتباط میان تحولات تاریخی افکار بشری از هند باستان تا روسیه کمونیستی و دوران معاصر را به زیبایی نشان داده است.
 
مباحث مطرح شده در این اثر، روایتی ساده و داستانی دارد. این رویکرد چه نسبتی با ارتباط میان اثر و مخاطب دارد؟
این شیوایی بیان و تسلط روولی بر مباحث متنوع مطرح‌شده در کتاب که من در جایگاه مترجم تلاش کردم که آن را به بهترین نحو به مخاطب فارسی‌زبان انتقال دهم، فرصت بسیار خوبی برای مخاطب کتاب فراهم می‌کند تا به‌دور از پیچیدگی‌های نظری و بحث‌های سنگین ریاضی با زیباترین نظریه فیزیک به آرامی آشنا شود. مخاطب جدی و علاقه‌مند به مبحث کوانتوم، بهره زیادی از دانش و اطلاعات خوب نویسنده می‌برد و در انتها به آرامی سطحی متفاوت از دانش نسبت به نظریه را تجربه می‌کند.
 
در این کتاب همان‌‌طور که به نقش دانشمندان در پیشبرد علم توجه می‌شود، از نقش افراد و مکاتب برای راهگشایی در مسیر علم سخن می‌گوید. در این‌باره توضیح دهید. پرداختن به این مساله چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
نویسنده در این کتاب و دیگر نوشته‌ها و کتاب‌هایش بر این مسأله تاکید زیادی دارد که هیچ دانش و دستاوردی در حیات بشر با نبوغ لحظه‌ای و تلاش‌های فردی به نتیجه نرسیده است. روولی در همه‌جا علاوه بر معرفی پیشرفت‌های فردی و نقش افراد در پیشبرد یک مطلب علمی، به اشتباهات و کوتاهی‌های همان فرد نیز اشاره می‌کند و نقش مهم دیگر دانشمندان و فلاسفه و بزرگان به تصحیح اشتباه و هدایت جریان در مسیر درست را از نظر دور نمی‌دارد. هیچ دانشمندی و هیچ جریان فکری‌ای بری از اشتباه و خطا نیست و این راه روشنی پیش پای افرادی می‌گذارد که در ابتدای راه قرار دارند.
 


مطالعات گسترده روولی در حوزه‌های فلسفه، تاریخ و فیزیک چه نقشی در پیشبرد اهداف نویسنده در نگارش این کتاب داشته است؟
مطالعات گسترده، تجربیات وسیع و تسلط کارلو روولی بر مباحث مختلف علمی و فلسفی و نیز اخبار و حوادث روز دنیا فضایی در کتاب‌های او فراهم می‌آورد که خواننده احساس می‌کند در گفت‌وگویی جاری با نویسنده است و تفکرات و واگویه‌های ذهنی او را می‌شنود. احترام روولی به ادیان و مذاهب و مکاتب فکری مختلف و درعین‌حال نگاه بی‌طرفانه او مخاطب را در مسیری آرام به سمت پایانی هدایت می‌کند که درب‌های متعددی برای مطالعات بعدی گشوده است.
 
«هلگولند» چه گروهی از خوانندگان را مخاطب قرار می‌دهد؟
مخاطب کتاب «هلگولند» همه افراد علاقه‌مند به مباحث علمی و فلسفی و به‌‌ویژه فلسفه علم، دانش کوانتوم و البته تاریخ علم است. خواندن این کتاب هیچ پیش‌نیازی ندارد و خواننده اهل مطالعه از آن بهره خواهد برد و اگر پیگیر جدی‌تر باشد می‌تواند با استفاده از منابع بسیار خوبی که در حین کار معرفی شده مباحث بسیاری بیابد. نگاه کاملا علمی نویسنده و تأکید او در جای‌جای کتاب بر پیچیدگی کوانتوم و این‌که نویسنده، کتاب هلگولند را پاسخی به ابهامات کوانتوم و حتی تلاشی برای این پاسخ‌گویی نمی‌داند، قدم‌به‌قدم با مخاطب همراه است تا به درکی شفاف از بخش‌هایی از نظریه برسد.
 
چه شد که این کتاب را برای ترجمه انتخاب کردید؟ و از چالش‌هایی که در ترجمه با آن مواجه بودید، بگویید.
من پیش از این کتاب، کتاب «جاهایی در جهانن که مهربانی مهم‌تر از قانون است» از همین نویسنده را ترجمه کرده بودم. انجام این کار من را به کارهای نویسنده علاقه‌مند کرد و با پیشنهاد ناشر، نشر محترم چترنگ، تصمیم به ترجمه این کتاب گرفتم. بخش‌های مربوط به مبانی فلسفی نظریه برای من چالش‌برانگیز و پر از نکات جدید و جذاب بود. در ترجمه بخش‌های فلسفی کتاب از متخصصان این امر کمک زیاد و خوبی دریافت کردم که به شناخت پایه‌ای این بخش و سپس انتقال آن به مخاطب فارسی‌زبان کمک شایانی کرده است.
 
در حال حاضر کتابی در دست ترجمه و یا آماده انتشار دارید؟
کتابی با عنوان «عصر گرانش» نوشته رون کووِن، با همکاری نشر محترم پارسه در دست انتشار دارم که انتظار می‌رود تا پایان دی‌ماه به بازار نشر ارائه شود. در این کتاب سیر حدودا یکصد ساله تاریخ گرانش به زیبایی و با تکیه بر پیشینه تاریخی دانش فیزیک و گرانش بررسی و معرفی می‌شود. اتفاق‌های تاریخی در کشف و پیشرفت این دانش بسیار زیبا و سپس پیشرفت‌های اخیر در این رشته با بیانی ساده برای مخاطب علاقه‌مند به مباحث گرانشی معرفی و ارائه شده است.