به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ رحمان معرفت، عضو هیات علمی دانشگاه سمنان و مدیر فناوری اطلاعات این دانشگاه است. به بهانه برگزاری ششمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات که هر سال برگزار می‌شود به سراغ این استاد دانشگاه و دبیر پنل تخصصی آموزش علم اطلاعات ششمین کنگره سالانه متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی رفتیم و از او درباره نقش آموزش علم اطلاعات بر روی جامعه کتابخانه‌ها، دانشگاه‌ها به‌عنوان ورودی این پنل و همچنین تاثیر این آموزش‌ها در پاسخگویی به نیازهای بازار کار در این زمینه پرسیدیم. همچنین ضرورت تحول دیجیتال و تغییراتی که این تحول در کتابخانه‌ها ایجاد کرد؛ از دیگر محورهای گفت‌و‌گو با او بود. 

این کنگره‌ها  در بخش‌های مختلف تاکنون چه خروجی برای فعالیت بهتر کتابخانه‌ها ارائه کرده است؟
پنل آموزش با یک نگاه وسیع به جامعه علم اطلاعات و دانش‌شناسی قرار است کتابدارانی را تربیت کند که در حوزه کتابداری موفق باشند. هر چقدر نگاه متولیان حوزه آموزش، نسبت به نیازهای جامعه واقعی‌تر باشد، باعث می‌شود نیاز‌های آموزش آن‌ها با درخواست‌های بازار کار بیشتر همخوانی داشته باشد و هر چقدر میان آموزش و جامعه استفاده‌کنندگان و خدمات‌دهندگان کتابخانه فاصله باشد، این ناهنماهنگی بیشتر خود را نشان خواهد داد. پنل آموزش به دنبال آن است که  میان آموزش‌های دانشگاهی و شرایط روز و کاربردی مورد استفاده در کتابخانه‌ها همخوانی ایجاد کند.
  کتابخانه‌ها اکنون در حوزه دیجیتال چه وضعیتی دارند و با چه چالش‌هایی رو‌به‌رو هستند؟
یک زمانی کتابداران فقط با حضور کاربران به صورت فیزیکی خدمات ارائه می‌دادند اما در دوران کرونا فعالیت کتابداران بیشتر شد. کتابداران اکنون به سمت خدمات مجازی رفتند و حتی تلاش می‌کنند خدمات سنتی را در قالب مجازی ارائه دهند. اکنون کتابداران از پیام‌رسان‌های فوری مثل شبکه‌های اجتماعی استفاده زیادی می‌کنند. این نوع خدمت‌رسانی باعث صرفه‌جویی در زمان و تغییر در نوع خدمت و کیفیت آن‌ها و همچنین جلوگیری از رفت‌و‌آمد بی‌دلیل به کتابخانه‌ها با توجه به شیوع کرونا شد. هر چند این نوع خدمت حجم کار کتابداران را افزایش داد اما نوع خدمت به کاربران را بیشتر کرد.

 کدام کتابخانه‌ها در حوزه دیجیتال و استفاده از فضای مجازی موفق‌تر بودند؟
همه کتابخانه‌ها در استفاده از فضای مجازی موفق بودند؛ مثلا کارگاه‌هایی که در دوران کرونا از سوی کتابخانه‌های دانشگاهی به‌طور تخصصی برگزار شد، نسبت به گذشته حرفه‌ای‌تر شده است و از طرف دیگر کتابخانه‌های عمومی هم تحرک خوبی در این زمینه پیدا کردند.  
 
چالش‌هایی که اکنون کتابخانه‌ها در حزوه دیجیتال‌سازی با آن رو‌به‌رو هستند، چیست؟
اکنون کتابخانه‌ها در کشور ما به سمت تغییرات پیش می‌روند. مثلا در کتابخانه‌های دانشگاهی که من با آن‌ها بیشتر درارتباط هستم؛ به‌روز بودن و ارتباط با فناوری‌های نوین به یک موضوع مهم برای کتابداران تبدیل شده است. به عنوان مثال آن‌ها تلاش می‌کنند از نرم افزارهایی که خدمت را زودتر و سریع‌تر به کاربر می‌دهد استفاده کنند. 

در سال‌های اخیرعلاقه مردم به سمت کتاب‌ها و منابع الکترونیک بیشتر شده و استفاده کلاسیک از کتاب کاغذی با وجود همه نوستالژی‌ها و خوب بودنش کمتر شده است. این مساله ایجاب می‌کند کتابخانه‌ها بستر مناسب برای استفاده از منابع الکترونیک را متناسب با کتاب‌های کاغذی فراهم کنند. 

اکنون در کتابخانه‌های جهانی اطلاعاتی مبنی بر حضور سایبر کافی‌ها وجود دارد؛ فضاهایی که افراد در آن‌جا از طریق تاچ تیبل یا میزهای لمسی  اطلاعات خود در فضای مجازی را کسب می‌کنند. البته فضای سنتی و استفاده کاغذ هم همزمان در این کتابخانه‌ها موجود است. اگر مدیران کتابخانه‌های عمومی و دانشگاهی به زمینه‌های کاربردی استفاده از فناوری‌های نوین فکر کنند و آن‌ها را به کارببندد تحولات چشمگیری در  این زمینه اتفاق خواهد افتاد.

 علت ناهماهنگی در خروجی دانشگاه ها و بازار کار و آموزش کتابداران چیست؟
 وقتی استفاده از یک فناوری در دنیا و کشور زیاد می‌شود استادان تلاش می‌کنند نحوه استفاده از این فناوری را در سرفصل‌های درسی خود قرار دهند تا دانشجویان به روزی تربیت کنند. دانشگاه‌ها امکان تغییر سرفصل‌های مورد نیاز جامعه را بر اساس تغییرات و نیازهای آموزشی موجود دارند زیرا آموزش همیشه مبتنی بر دانش روز است و بی‌توجهی به تغییرات آموزشی باعث عقب‌ماندگی علمی می‌شود.

 امسال پنل آموزش تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کنگره ششم چه رویکردی دارد؟ 
 امسال پنل آموزش علم اطلاعات قرار است سرفصل‌های مهمی مانند چشم‌انداز تحول دیجیتال؛چالش‌ها و فرصت‌ها در دوران کرونا و پساکرونا را مورد بررسی قرار دهد. همچنین به بررسی بایدونبایدهای تغییرات علم اطلاعات و دانش شناسی و پیش‌زمینه تحول دیجیتال بپردازد و دورنمای آموزش دیجیتال در دوران پساکرونا و انتظارات دانشجویان و استادان از آموزش مجازی در این دوره را مورد توجه و رصد قرار دهد.

در این پنل‌ها استادان از نگاه تخصصی خود تجربه‌های علمی‌شان را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند و دانشجویان هم قرار است این دانش را بگیرند و به کارببندد. با علم به این که آموزش یک مساله چند وجهی و بسیار گسترده است ؛تلاش می‌شود در پنل آموزش، دیدگاه دانشجویان و اساتید به‌ هم نزدیک و یک تضارب آراء بین دیدگاه دانشجویان و استادان ایجاد شود. 

در پنل آموزش علم اطلاعات این موضوع موردبررسی قرار می‌گیرد که برنامه‌های مدونی که منتاسب با فناوری‌های نوین در گروه‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی طراحی و برنامه‌ریزی شدند تا چه اندازه با نیازهای دانشجویان و برنامه‌های درسی، همچنین شیوه‌های آموزشی و محیط‌های کاری هم‌خوانی دارند؟

سه پنل تخصصی قبل از کنگره در حوزه آموزش برگزار شد، خروجی این نشست‌ها چه بود؟
ما تا کنون سه پنل برگزار کردیم. در این پنل‌ها از متخصصان و استادان دانشگاه‌های پیام نور، آزاد و دولتی دعوت کردیم و خروجی این نشست‌های مجازی این بود که با وجود فضای جدید؛ نیاز به استمرار آموزش مجازی در دوران پساکرونا هم وجود دارد و چالش‌های آموزش مجازی در دوره کویید 19 باید مورد بررسی و حل و فصل قرار بگیرد.
 
در یکی از این پنل‌ها دانشجویان به عنوان دریافت‌کنندگان این دوره‌های آموزشی، حضور پررنگی داشتند و دیدگاه‌های خود را  در این زمینه مطرح کردند. آن‌ها مشکلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، هزینه اینترنت،قطعی سیستم، اختلال در  دریافت تصویر و صدا و همچنین ضعیف بودن اینترنت را از چالش‌های موجود آموزش آنلاین و مجازی برشمردند و تاکید داشتند در کنار گسترش استفاده از فضای مجازی در دوران کرونا؛ این چالش‌ها نیز برای آنان به وجود آمده است. 

گفتنی است؛ ششمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات از 24 تا 28 آبان ماه برگزار خواهد شد. نشست آموزش علم اطلاعات با دبیری رحمان معرفت و حضور عبدالحسین فرج پهلو، مهدی محمدی، ایمان تهمتن روز چهارشنبه ۲۶ آبان از ساعت ۱۶ تا ۱۸ در پنل ادوبی کانکت انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی برگزار خواهد شد.