به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، در هفته جاری اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سفری به شیراز به منظور افتتاح آرشیو ملی هنر ایران که در مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان فارس قرار دارد، این مجموعه را نیازمند نگاه ویژه حاکمیت و اختصاص ردیف بودجه به منظور ساخت بنایی مستقل بدین منظور دانست.

در فرصت اندک حضور رئیس کتابخانه ملی در شیراز، از وی درباره ایده شکل‌گیری و ویژگی‌های آرشیو ملی هنر، برنامه‌های این سازمان برای حمایت از آن، کم و کیف دسترسی پژوهشگران به این آرشیو و مسائلی از این دست، پرسیدیم که ماحصل آن در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
 
ایده شکل‌گیری آرشیو ملی هنر ایران از کجا آمد؟

افتتاح آرشیو ملی هنر ایران در شیراز ایده‌ای بود که از خیلی وقت پیش در ذهن کسانی بود که با هنر سروکار داشتند و احساس می‌کردند که اسناد مربوط به هنر باید باقی بماند و ما هر فیلم، موسیق، اثر خوشنویسی، و مجسمه‌ای اگر بخواهیم جست‌وجو کنیم، دست‌کم باید رد پایی از آن در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران داشته باشیم. شیراز با پذیرش مسئولیت و همراهی که هم استاندار و شهردار وقت کردند، توانست این مجموعه را راه‌اندازی کند.

این آرشیو می‌تواند سرمایه‌ای برای آیندگان به‌شمار رود. این آرشیو، نخستین مجموعه در جهان است که هفت هنر را یک‌جا گرد آورده است. آرشیو ملی موسیقی، فیلم، نقاشی در بسیاری نقاط دنیا وجود دارد اما آرشیو ملی هنر به معنای همه هنرهایی که زاده فکر بشر است و در اختیار انسان‌ها قرار می‌گیرد که از آن لذت ببرند و با این آفرینش ارتباط برقرار کنند و به‌عنوان خواسته و نیاز و شناختی که از آن بتوان در آینده بهره‌برداری شود، در راستای خلاقیت است و حرکتی نو به شمار می‌رود.

معمولا انسان‌ها وقتی با یک پدیده یا یک شیء هنری برخورد می‌کنند، ذهنشان خلاق می‌شود و هنر جدیدی می‌آفریند. امیدواریم این گامی که سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برداشت، بتواند برای آیندگان مفید باشد و یک اثر ماندگار از کسانی که در این عرصه تلاش کردند و این هنرها را برای مردم ایران به ودیعه گذاشتند، به‌جا بگذارد؛ زیرا این هنرمندان بوده‌اند که آفرینش این هنرها را بر عهده داشته‌اند و آن‌ها بوده‌اند که آفریده‌اند و ما به عنوان کسانی که باید در خدمت مردم باشیم، وظیفه داریم این‌ها را گردآوری کردیم تا حفظ شود و به دست دیگران برسد.
 
از برنامه‌هایتان برای حمایت از این مجموعه نام ببرید و آیا طرح توسعه هم برای این آرشیو دارید؟

برای طرح توسعه آرشیو ملی هنر ایران، استانداری فارس را به کمک طلبیدیم و مبالغی را از استانداری و سازمان برنامه و بودجه گرفتیم. سالنی که آرشیو در آن مستقر شده است، درواقع محل نگهداری کتاب‌ها و نشریات مربوط به سازمان برنامه و بودجه استان فارس است که با تخلیه آن‌ها تبدیل به سالنی شد که می‌تواند مرجعیت داشته باشد برای حوزه هنر.

برآورد اولیه در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای شکل‌گیری آرشیو ملی هنر ایران روی 20 میلیارد تومان هزینه بود که امروز دیگر این مبلغ شده 200 میلیارد تومان. میزان هزینه و نیاز فعلی ما خیلی بیشتر از آنچه که در گذشته از آن برآورد داشتیم، است. به دلیل گرفتاری‌های اداری و مشکلاتی که وجود داشت و کمبود اعتبارات، نتوانستیم این آرشیو را با شتاب بیشتری شکل بدهیم اما امیدواریم مسئولان اجرایی و تصمیم‌گیران و شخص رییس جمهور محترم و دیگران بتوانند برای حوزه هنر کاری بکنند؛ یا بهتر است بگویم برای فرهنگ این مردم اگر بخواهند کاری بکنند، یکی از آثار ماندگار فرهنگی این مجموعه است که به توسعه فرهنگ در کشور می‌تواند کمک بکند.
 
برای ادامه این روند و غنی‌سازی آرشیو برنامه‌ای هم دارید؟

بله؛ این برنامه تداوم دارد و همچنان جزیی از برنامه‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است.
 
اعتباری که در نظر گرفتید، چه میزان است؟

اعتباری را که در نظر گرفتیم، به شکل مرحله به مرحله تامین می‌کنیم. نزدیک 2 میلیارد تومان تامین کردیم اما نیاز است که هر سال این اعتبار تامین شود. برآورد ما برای این منظور پنج‌ساله است. تا 5 سال برای اینکه آرشیو را بسازیم و شکل بدهیم، در صورتی که زمینی هم که در نزدیکی مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان فارس قرار دارد، به این آرشیو تعلق بگیرد، ایده ما این است که زمینِ روبه‌روی مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس به آرشیو ملی هنر ایران اختصاص یابد. هر یک از طبقات ساختمانی که برای آرشیو ملی هنر ایران طراحی شده، به یکی از هفت هنر اختصاص خواهد یافت؛ بدین شکل که 7 هنر در 7 طبقه قرار بدهند و دارای سالن اجتماعات باشد و حوزه‌هایی برای تحقیق و مطالعه در آن ایجاد کنند. پیشنهاد این است که دولت برای این منظور هزینه‌ای فارغ از هزینه‌های جاری یا حتی هزینه‌های عمرانی سازمان مجزا ببیند و برای آن ردیف پیدا کند، مانند کاری که ما برای بایگانی راکد کردیم؛ علی‌رغم اینکه قانون تصریح کرده بود بایگانی راکد تاکنون در جمهوری اسلامی وجود نداشت، توانستیم زمین آن‌ را تامین کنیم و کلنگ بزنیم. از همه مهم‌تر اینکه به این منظور یک ردیف اعتباری در بودجه دولت لحاظ شد، بنابراین آرشیو ملی هنر ایران هم باید بر اساس آنچه مورد نظر است، با انجام مذاکرات ردیف اعتباری دولتی بگیریم. این کار نیاز به حمایت‌های مستمر دارد.
 
این مرکز آیا در دنیا نظیری هم دارد؟

شاخص این آرشیو داشتن همه هفت هنر است. در دنیا موزه‌های هنر یا آرشیو هنر وجود دارد اما برای بخشی از هنر، به شکلی که آرشیو موسیقی یا فیلم است.

چه شاخص‌هایی دارد که در دنیا همتا ندارد؟

این‌جا همه هنرها را در کنار یکدیگر دارد؛ اعم از خط، نقاشی، مجسمه‌سازی و تمام آن‌چه که با حوزه هنر مرتبط می‌شود در این‌جا وجود دارد.
 
برای سهولتِ دسترسی پژوهشگران به این آرشیو و منابع موجود در آن چه برنامه‌ای دارید؟

فرصت ورود به سامانه و دنبال کردن خواسته‌های پژوهشگران به وسیله آرشیو ملی هنر ایران امکان دسترسی به اسناد را فراهم کرده است و ایده ما این است که در این مجموعه جایی را تعبیه کنیم برای اینکه محققان بتوانند مستقر شوند و با فراغ بال تحقیقات خویش را دنبال کند.
 
حقوق پدیدآورندگان هم در این آرشیو رعایت شده است؟

بله، صاحبان آثار با طیب خاطر در اختیار آرشیو ملی هنر ایران قرار داده‌اند.
 
شکل و شمایلی که رییس مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس از آرشیو ملی هنر ایران که به صورت یک ساختمان 7 طبقه است، ترسیم کرده، چه اندازه قابل دسترسی است؟

این دیگر به اراده حاکمیت بستگی دارد که چقدر این اراده بتواند کمک کند که این آرشیو در ساختمانی جداگانه و مستقل شکل بگیرد.
 
منابع موجود در این مجموعه به صورت برخط (آنلاین) در دسترس همگان قرار خواهد گرفت؟

فقط 20 درصد آرشیو ملی هنر ایران ویژه محققان و پژوهشگران است و 80 درصد در اختیار همگان است.
 
آرشیو ملی هنر ایران چندزبانه است و آیا در چشم‌انداز آن، زبان‌های دیگری هم افزوده می‌شود؟

فعلا به زبان فارسی است اما به زودی دوزبانه خواهد شد و زبان انگلیسی هم به آن افزوده می‌شود.