خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- ناشر کتاب‌های صوتی «سما» فعالیت خود را از سال 1393 آغاز و با همکاری گروهی از برترین گویندگان رادیو، بازیگران سینما و تئاتر و تشکیل کارگروه‌های تخصصی در حوزه‌های کارگردانی و تدوین آثار صوتی توانسته ده‌ها اثر در قالب‌های کتاب صوتی، پادکست، اخبار صوتی، سریال صوتی تولید کند. این مجموعه از حدود یک سال پیش با نام جدید «سماوا» فعالیت خود را شروع کرده است.
 
به گفته محسن نادری؛ مدیر سماوا، تیم جدید ادامه‌دهنده کار همان تیمی است که از سال 93-94 با سوره مهر، تولید کتاب صوتی را آغاز کرده است.
 
وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، ضمن بیان فعالیت‌های این مجموعه به‌ویژه در زمینه تولید کتاب‌های صوتی در حوزه‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، به دیگر فعالیت‌های «سماوا» و روند تولید آثار اشاره کرد. 
 
ساختار «سماوا» چگونه شکل گرفت؟
در سال گذشته به این نتیجه رسیدیم که فعالیت بخش کتاب‌های صوتی را با شکل و شمایل جدید و تولیدات تازه از سر بگیریم. تأکید ما در چیدن تیم سماوا، جوان‌گرایی بوده است. اعضای خانواده سماوا شامل ناشران، گویندگان، تیم فنی و مخاطبان هستند و تاکنون هم بازخورد خوبی داشته‌ایم. در چینش خانواده سماوا، ترکیب جالبی داریم. با وجود این‌که تیم اجرایی ما همه جوان هستند، ولی از بزرگترهای(بزرگان) این حوزه که راهنمای ما هستند و همچنین از ناشران مختلف نیز مشورت می‌گیریم. ترکیب جذاب علم و تخصص همراه با تجربه، ما را به سمت اهدافمان هدایت می‌کند.  
در مدت یک سال فعالیت «سماوا»، چند عنوان کتاب و در چه زمینه‌هایی در این مجموعه تولید شده است؟
تاکنون حدود 40 عنوان کتاب صوتی در «سماوا» تولید شده که از این تعداد چهار اثر «خستگی‌ناپذیر»، «عصرهای کریسکان» و دو کتاب کودک و نوجوان رونمایی شده‌اند. کتاب «خستگی‌ناپذیر» جدیدترین کتاب رونمایی‌شده است که این برنامه همزمان با سالروز درگذشت حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی‌اکبر ابوترابی برگزار شد.
 
60 درصد از کتاب‌های صوتی که تاکنون در مجموعه ما تولید شده، در حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی و 40 درصد نیز در حوزه‌های دیگر به‌ویژه کودک و نوجوان دسته‌بندی می‌شوند. سوره مهر، پیام آزادگان، شهید کاظمی و 27 بعثت، ازجمله ناشران حوزه دفاع مقدس هستند که تاکنون با آن‌ها همکاری داشته‌ایم.
 
یکی از اهداف ما در مجموعه «سماوا»، رونمایی تولیدات در زمان مناسب است. ازجمله آثاری که تولید آن به پایان رسیده و به‌زودی رونمایی خواهد شد، می‌توانم به «سرباز کوچک امام» خاطرات مهدی طحانیان به قلم فاطمه دوست‌کامی و «مربع‌های قرمز» خاطرات شفاهی حاج حسین یکتا اشاره کنم. سرباز کوچک امام با همراهی امین زندگانی و مربع‌های قرمز نیز با صدای ایوب آقاخانی تولید شده است.
 
مراحل انتخاب و پروسه تولید کتاب‌ها چگونه است؟
خانواده «سماوا» چند متخصص محتوایی دارد که سال‌هاست در این زمینه فعالیت می‌کنند. این افراد کتاب را انتخاب و کتاب‌ها در شورایی متشکل از یک گروه هنری، یک گروه محتوایی و یک گروه صدا ارزیابی می‌شوند.

براساس ژانر و موضوع کتاب، دو نفر با سلیقه‌های متفاوت کتاب‌ها را مطالعه و بررسی و در انتها براساس جنسیت و تعداد راوی‌های اثر، یک یا چند گوینده پیشنهادی برای خوانش کتاب موردنظر معرفی می‌کنند. البته انتخاب تعداد گوینده‌ها بستگی به فضای کتاب دارد. مثلا کتابی 10 راوی داشته، ولی یک نفر کل کتاب را خوانده و کتابی هم بوده که سه راوی داشته و سه گوینده کار خوانش آن ‌را انجام داده‌اند. نکته مهم اینکه در خوانش کتاب، خط داستان نباید گم شود. در بعضی روایت‌ها حتی اگر یک گوینده بتواند چند نوع تیپ‌سازی کند، شنونده خط داستان را گم می‌کند. اما برخی داستان‌ها این ویژگی را ندارند.

متن کتاب‌هاب صوتی تولیدشده چقدر با کتاب اصلی تطابق دارد؟
ما پایبند به متن هستیم و این موضوع در قرارداد با ناشر ذکر می‌شود. مگر اینکه مواردی نیاز به ویراستاری داشته باشد تا بتوانیم جملات را از لحاظ شنیداری برای مخاطب روان‌تر کنیم. در سیستم کاری ما سه بار کتاب خوانده می‌شود و تأکید زیادی داریم که فایل صوتی کتاب، ایرادات ویراستاری نداشته باشد.
 
آیا پیش آمده که خوانش کتاب صوتی از سوی راوی یا نویسنده کتاب، صورت گیرد؟
با همکاری میلاد عرفان‌پور به‌تازگی کتابی صوتی تولید کرده‌ایم و پیش از این نیز با نویسندگانی که صدای خوبی دارند و دوره‌های گویندگی و فن بیان را گذرانده‌اند، کتاب صوتی تهیه شده است.
نحوه بارگذاری کتاب‌های صوتی چگونه است؟
بسته به حجم و ساختار کتاب، فایل‌های صوتی را دسته‌بندی می‌کنیم. فصل‌بندی برخی کتاب‌ها به‌گونه‌ای است که هر فصل می‌تواند یک فایل جداگانه با حجم مناسب باشد. اما برخی کتاب‌ها این ویژگی را ندارند و ما خودمان با هماهنگی نویسنده و ناشر کتاب را فصل‌بندی می‌کنیم. همچنین سعی می‌کنیم زمان یک فایل صوتی بیش از یک ساعت نشود. طبیعتا وقتی زمان فایل صوتی از یک ساعت بیشتر باشد، حجم آن برای دانلود نیز بالا می‌رود و با توجه به حجم محدود حافظه بسیاری از تلفن‌های همراه، این موضوع برای مخاطبان مشکل ایجاد خواهد کرد. با تمام پلتفرم‌هایی که فعلا در ایران فعالیت دارند قرارداد داریم و تمام فایل‌های صوتی علاوه بر سایت سماوا، در این پلتفرم‌ها نیز بارگذاری می‌شود.
 
به‌طور متوسط خوانش کتاب صوتی به‌ویژه در موضوعاتی همچون دفاع مقدس که بُعد احساسی نیز در فضای کتاب وجود دارد، چند ساعت زمان می‌برد؟
بسته به فضا، حجم کتاب، تعداد راویان، تک‌زبانه یا دو زبانه بودن، خوانش هر صفحه بین 3 تا 5 دقیقه برای گوینده زمان می‌برد. با توجه به وسواس «سماوا» در تولید، این زمان معمولا بیشتر می‌شود. متأسفانه یا خوشبختانه کتاب‌هایی را برای صوتی شدن انتخاب کرده‌ایم که ممکن است از نظر احساسی گوینده را درگیر کند. در مواردی چند بار جلسات ضبط را به‌خاطر گریه‌های ممتد گوینده قطع کرده‌ایم و به‌جای سه یا چهار جلسه ضبط، شش یا هفت جلسه ضبط داشته‌ایم.
 
روال انتخاب کتاب‌ها چگونه است؟ پیشنهاد ناشران یا انتخاب از سوی مجموعه «سماوا»؟
کتاب‌هایی بوده که ناشر پیشنهاد کرده و با بررسی و داوری برای تبدیل شدن به کتاب صوتی انتخاب شده‌اند. نظر شورا در زمینه انتخاب کتاب، ملاک است. برخی کتاب‌ها را نیز خود شورا انتخاب کرده و با ناشر مذاکره صورت گرفته است. در برخی موارد ناشر اصرار دارد کتابی صوتی شود و در این شرایط، دلایل ناشر را می‌شنویم و بعد درباره تولید آن تصمیم می‌گیریم. در همه این حالات، برای ما این نکته اهمیت دارد که کیفیت کار حفظ شود.
 
آیا برای هریک از کتاب‌های صوتی، موسیقی ویژه ساخته می‌شود؟
موسیقی‌های مورد استفاده در کتاب‌های صوتی ما در دو شکل است. یک دسته موسیقی‌هایی که ویژه یک کار ساخته می‌شوند و در برخی کارها هم از موسیقی‌های مجوزدار با دریافت حق انتشار استفاده می‌شود. گفتنی است برای برخی کتاب‌های صوتی مانند «سرباز کوچک امام» و «مربع‌های قرمز»، موسیقی ویژه ساخته شده است.
چه فعالیت‌های دیگری در مجموعه «سماوا» انجام می‌شود؟
یکی از نوآوری‌های ما در این مجموعه، خبرهای صوتی است، به این‌صورت که خبرهای حوزه فرهنگ و نشر به قالب صوتی تبدیل می‌شوند. با این کار مخاطبان وب حتی در هنگام انجام کار می‌توانند خبرها را بشنوند. در کشور تاکنون چنین کاری صورت نگرفته است. ما تاکنون بیش از 100 خبر حوزه فرهنگ را صوتی کرده‌ایم که بازخورد خوبی هم داشته است.
 
به‌زودی برنامه ویژه‌‌ای برای «گوینده ‌اولی‌ها» خواهیم داشت. یکی از اهداف ما این است که اگر قرار است هنرمندی راه گویندگی را ادامه دهد، چه بهتر که از طریق آموزش‌های تخصصی ما به این هدف برسد. چند مسابقه مناسبتی برگزار کردیم که بازخوردهای خوبی داشته و ان‌شاءالله به‌زودی در برنامه ویژه‌ای این کار را انجام خواهیم داد.
 
در زمینه تنوع محصولات هم در مجموعه «سماوا» چند مدل محصول تعریف شده که به‌زودی پادکست‌های «سماوا» با فضاهای جدید تولید و رونمایی می‌شوند. اولین نمایش رادیویی ما هم در پایان تابستان بر محور قصه‌های شیرین ایرانی از قابوس‌نامه و شاهنامه و ... اجرا خواهد شد.
 
به‌نظر شما چه عواملی می‌‌تواند موجب جذابیت کتاب‌‌های صوتی نزد مخاطبان شود؟
در ایران معمولا قیمت کتاب‌های صوتی، 40 تا 60 درصد ارزان‌تر از کتاب‌های چاپی است و این می‌تواند یک عامل جذابیت کتاب صوتی برای مخاطب باشد. به‌ویژه در شرایط کنونی زندگی به دلیل شیوع بیماری کرونا، کتاب‌های صوتی طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. سعی کرده‌ایم در سایت و همچنین صفحات مجازی، همیشه پاسخگوی مخاطبان‌مان باشیم. چند بازخورد جالب از مخاطبانی در خیاط‌خانه‌ها و محیط‌های کسب‌وکار و از این‌دست داشتیم که می‌گفتند به‌صورت جمعی کتاب‌ها را می‌شنوند و کار هم می‌کنند.