منصوره عرب‌خراسانی متولد سال 1364 در قم و کارشناس ارشد علوم تربیتی از دانشگاه تهران است. وی از سال 92 همکاری خود را با مطبوعات کودک و صداوسیما و انتشاراتی مانند امیرکبیر، به‌نشر، سوره مهر، ناریا و ... آغاز کرده است. عرب‌خراسانی، در حال حاضر سردبیر ماهنامه تخصصی سبک زندگی «گلپونه» ویژه خردسالان است. به بهانه منتشرشدن مجموعه جدید اشعار کودک او با نام «دوستی‌های سبز و آبی» در نشر ناریا با او گفت‌وگویی را ترتیب داده‌ایم.
همه قالب‌های ادبی که سعی می‌کنند برای کودکان به بهترین نحو، اثری را خلق کنند، ارزشمند و اثربخش هستند. منتها رد پای شعر و ریتم و موسیقی در بیشتر کتاب‌های من، حتی در آثار نمایشی‌ام هم دیده می‌شود. چون شعر و ریتم برای خردسالان بسیار جذاب است و موسیقی آن خردسالان را به خود جذب می‌کند. ضمن اینکه در این مجموعه همه سعی‌ام را داشتم تا آثارم شاعرانگی و عناصر اصلی شعر مثل خیال و عاطفه و زبان و بیان مناسب کودکان را دارا باشد و از مستقیم‌گویی و تعلیمی‌بودن صِرف دوری کنم.
چه ضرورتی شما را به سمت موضوعات محیط زیستی سوق داد؟
مسائل محیط زیستی بزرگترین چالش ملت‌ها در قرن جدید است که بی‌تفاوتی نسبت به این موضوع خطرات و پیامدهای بسیاری را، هم برای انسان‌ها هم برای سایر موجودات زنده به همراه دارد. به‌خاطر اهمیت این موضوع اقدام به نوشتن کتاب با درون‌مایه مراقبت از طبیعت و حفاظت از محیط زیست کردم. بعد از اینکه سرودن کتاب‌ها تمام شد، آنها را به نشر ناریا معرفی کردم. چون از این نشر کتاب‌های خوب و باکیفیتی از قبل دیده بودم و ناشر هم استقبال کرد.
اصولا کودکان توانایی تشخیص‌دادن مسائلی مثل مراقبت‌کردن از محیط زیست و یا آلودگی هوا را دارند؟
بله و این امر نیاز به آموزش دارد. از آن‌جایی که ارزش‌ها، باورها، مهارت‌ها و نگرش‌ها در سال‌های اولیه عمر هر فردی شکل می‌گیرد. بنابراین آموزش در دوران کودکی نقش بسیاری در گسترش ارزش‌ها و جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند مشکلات محیط زیستی دارد. ضمن اینکه آموزش در سن کودکی علاوه بر آگاهی‌دادن به کودکان می‌تواند روی برانگیختگی کودکان و نوع نگرش و تفکر آنها نیز تاثیر داشته باشد و این امر مهم باعث شد برای کودکان و با این موضوع مهم بنویسم.
دوستی با محیط زیست چه تاثیری بر روال عادی و معمول زندگی گروه سنی کودک دارد؟
انسان‌ها وقتی از کودکی یاد بگیرند که از چیزی مراقبت کنند، خواه‌ناخواه حس دوستی و عشق‌ورزیدن به آن در وجودشان شکل می‌گیرد. طبیعت هم چیزی هست که نیاز به مراقبت دارد. در واقع احترام‌گذاشتن به طبیعت و دوستی کودک با دنیای اطرافش زمینه‌ساز مراقبت و حفاظت از یگانه محل زندگی خود می شود.
کودکان باید بدانند که بهخطرافتادن محیط زیست و طبیعت اطراف و زندگی سایر موجودات زنده باعث بهخطرافتادن زندگی خود انسان‌ها هم می‌شود.
در این کتاب مسائل محیط زیست از زبان حیوانات برای کودکان به صورت شعر بیان شده. به نظرتان این انتخاب تاثیر بیشتری دارد؟ درصورت تغییر کاراکتر به کودکی هم سن وسال خود کودک تاثیرگذاری بیشتر نبود؟
در مورد این کتاب‌ها چون کاراکترهای اصلی، حیوانات و درخت‌ها و موجودات طبیعت بودند، شعر ها هم از زبان خود آنها بود. مثلا موضوعی مثل شکار و تله و شکسته‌شدن شاخه درخت و... را بهتر بود که از زبان حیوانات و درختان بیاورم تا کودکان احساس همدلی بیشتری با آنها پیدا می‌کردند؛ ولی در کل کودکان فضاهای فانتزی را دوست دارند و علاقه دارند فراتر از زندگی روزمره خود بدانند و قدرت تخیلشان برانگیخته شود.
همچنین هم‌ذات‌پنداری و ایجاد حس همدلی و دوستی با شخصیت‌های کتاب باعث می‌شود تا کودکان در جهت حفظ زمین و زندگی موجودات زنده تلاش کنند
آزار حیوانات از مسائلی است که در کتاب‌های خود به آنها پرداخته‌اید. رویارویی کودک با حیوانات و آزار آنها بر روابط اجتماعی کودک و آینده‌ی آنها چه تاثیری دارد؟
بی‌توجهی نسبت به حیوانات و درختان و زیستگاه های آنها علاوه بر ایجاد مشکل در زندگی آنها باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی برای خود انسان‌ها می‌شود.
مثلاً در یکی از کتاب‌ها که به آتش‌سوزی جنگل در اثر سهل‌انگاری انسان‌ها اشاره می‌کند. شعر از زبان گنجشک زردی است که روی شاخه درخت نشسته و تلاش می‌کند با آوردن آبی که در بطری است، آتش را خاموش کند. اگر جنگل‌ها از بین بروند، بیشترین پیامد آن متوجه انسان‌ها می‌شود؛ و مسائلی مانند گرمایش زمین و
تخریب منابع طبیعی به وجود می‌آیند که انسان‌ها برای رفع خیلی از نیازهای اساسی حتی هوایی که نفس می‌کشند، با مشکل روبرو می‌شوند.
برای جمع‌بندی، مخاطب کودک در این مجموعه شعر شش‌جلدی با چه مفاهیمی آشنا می‌شود؟
مجموعه شش جلدی «دوستان سبز و آبی» که مجموعه‌ای از شعرهای کودکانه با موضوع محیط زیست است عنوان کلی این شش کتاب هست. علت انتخاب این اسم هم به خاطر این بود که بخش زیادی از کره زمین از آب و جنگل‌ها پوشیده شده و فضای این کتاب‌ها بیشتر دریاها و جنگل و طبیعت است که به رنگ آبی و سبز است که من از دریا و طبیعت و موجودات آن به عنوان دوستان سبز و آبی کودک یاد کردم و همه سعی‌ام بر عشق‌ورزیدن و دوستی و پیوند کودکان با آنها بوده.
هر کتاب عنوان جداگانه‌ای هم دارد که به طور مختصر طبقه خاصی از موجودات زنده را به عنوان نماینده‌ای از آن طبقه پوشش می‌دهد.
در کتاب «کاشکی می‌شد دریا رو هم حموم برد» به اهمیت حفاظت از دریاها و ساحل و موجودات دریایی از زبان ماهی، لاک‌پشت، نهنگ و هشت‌پا اشاره کردم.
در کتاب «مراقب شاخه و غنچه‌ها باش» به موضوع مهم حفاظت از درخت‌ها و گیاهان از زبان درخت توت، درخت بادام، نهال پرتقال و گل سفید پرداختم.
در کتاب «ترسیده بود جوجه نوک‌حنایی» به اهمیت حیوانات روستا و حفظ منابع طبیعی از زبان بزغاله، گربه، اردک و مرغ پرداختم.
در کتاب «زخمی شده پای دویست‌وبیستم» از زبان حشراتی مانند هزارپا، مورچه، زنبور و کرم خاکی به مشکلات زیست محیطی اشاره کردم.
همچنین در کتاب «خبرنگار جنگلا و باغم» از زبان پرندگان مانند کلاغ، کبوتر، گنجشک و لک‌لک کودکان را با مسائل مهم مربوط به حفاظت از زمین آشنا کردم.
و در آخر در کتاب «صدای جنگلبان مهربون بود» از مشکلات جنگل‌ها و حیوانات جنگل از زبان بچه پلنگ، آهو، خرگوش و سنجاب با کودکان صحبت کردم.
به طور کل می توان گفت این کتاب‌ها با شعرها و تصاویر کودکانه و هنرمندانه نرگس هاشمی و گرافیک شاپور حاتمی به دوستی با طبیعت و موجودات زنده آنها اشاره می‌کند.در این کتاب‌ها از زبان حیوانات -که مشکلاتشان را با خدا در میان می‌گذارند- با کودکان صحبت کردم.
مشکلاتی مانند آلودگی‌های نفتی، پسماندها و مسمومیت‌های ناشی از آنها، آزار حیوانات، قطع درختان، عدم تفکیک پسماندها، دود وسایل نقلیه و کارخانه‌ها، آلودگی صوتی، ریزگردها، آتش سوزی جنگل‌ها، خشک شدن تالاب‌ها و...
آرزوی من برای کودکان سرزمینم این است که:
کودکان به عنوان نسل پس از ما و نماینده نسل آینده حق دارند از محیط زیست و و زندگی سالم و منابع طبیعی برخوردار باشند و آرزوی من برای آنها داشتن جهانی پاک و زیبا، بدون مشکلات و آلودگی‌های محیط زیستی است.
نظر شما