سیامک محبوب، پژوهشگر کتابخانه‌های عمومی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره نیاز آموزشی کتابداران و دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی برای کار در کتابخانه عمومی، بیان کرد: کتابخانه‌ها و کتابداران در شرایط کرونایی، در حال گذار هستند و این مرحله ایجاب می‌کند، کتابدراران در دانشگاه‌ها و البته در محل کار، دوره‌های آموزش ضمن‌خدمت را تجربه کنند تا از حالت گذار به صورت‌بندی جدیدی از فعالیت کتابخانه‌ها برسند که خدمات جدیدی در این عرصه ارائه می‌کند.
وی افزود: بخشی از مسیر گذار به‌حالت جدید، آموزش کتابداران است که متاسفانه در دانشگاه‌ها ارائه نمی‌شود تا کتابداران بتوانند وضعیت حال را مدیریت کنند تا به شرایط جدید برسند؛ مراکز و سازمان‌هایی که آموزش ضمن‌خدمت به کتابداران می‌دهند، نمی‌توانند آموزش‌های لازم را به اهالی این حوزه ارائه کنند.
محبوب با اشاره به چرایی ناتوانی دانشگاه‌ها و دانشگاهی‌ها در آموزش مناسب و موثر کتابداران گفت: در فرآیند آموزش، یک‌سو آموزش‌دهنده و سوی دیگر، آموزش‌گیرنده قرار دارد که میان آن‌ها محتواهای آموزشی مبادله می‌شود و در نهایت زمینه‌ای برای کار فعالیت آموزش‌گیرنده ایجاد می‌شود.
این پژوهشگر عنوان کرد: در قدم نخست، آموزش‌دهنده‌ها در دانشگاه‌ها و یا در سازمان‌ها مشغول آموزش دانشگاهی و یا آموزش ضمن‌خدمت کتابداران هستند. این آموزش‌دهنده‌ها عموما دانش‌شان خیلی قدیمی است و دانش خود را به‌روز نکرده و همپای دانش نو پیش نرفته‌اند؛ بنابراین کسی که خود دانش نو را کسب نکرده نمی‌تواند دانش جدیدی را به دیگری منتقل کند.
وی ادامه داد: در وهله بعد، دانشگاهی جوان، دانش جدید دارند اما با مشکل بینشی مواجه هستند. به این معنا که آنقدر نگاه‌شان فناوری‌زده است که زمینه کار در واقعیت اجتماعی ایران را کنار گذاشته‌اند و این مساله موجب شده تا این دسته از پژوهشگران بر لبه‌های علم جهان و بخشی از دانش کتابداری حرکت کنند؛ اما آن دانش، قابل انتقال و عبور از شرایط گذار به مرحله جدید نیست.
کتابداران موفق، خودآموزان فعال این حوزه‌اند
محبوب اشاره کرد: البته از سوی دیگر آموزش‌گیرنده‌ها نیز وقتی وارد این رشته می‌شوند، دچار مشکلاتی‌اند. به‌دلیل تصویری که این رشته با خود به‌همراه دارد، افراد قوی وارد این رشته نمی‌شوند، حتی اگر محتوا خوب و جدید باشد؛ اما از سوی دیگر مشکلات و مسائل موجود دست به‌دست هم می‌دهند که توانایی‌ها و شایستگی‌ها برای کار در کتابخانه‌ها، به‌سختی کسب شود. کسانی که در عرصه کتابداری موفق هستند، افرادی‌اند که به‌صورت خودآموز سراغ کسب دانش این رشته می‌روند.
وی با اشاره به چهره‌ای که از رشته کتابداری و کتابدار در کشور متصور است، گفت: از نظر من، تصویری که از این رشته در جامعه وجود دارد، متاثر از رفتار کتابدار و نقش کتابخانه در زندگی مردم است. هرچقدر بتوانیم سهمی از زندگی مردم را به این دو مولفه اختصاص دهیم تا نقش پررنگی در زندگی مردم داشته باشند، این تصویر شفاف و موثرتر خواهد شد؛ اما وقتی این سهم ادا نشده و تلاشی هم برای آن نمی‌کنیم، خود به‌خود مردم کتابداران را به‌کناری می‌گذارند. پس کتابداران باید خود را در دل جامعه ببرند، ببینند که مردم چه می‌خواهند، خدمات بهتری برایشان فراهم کنند. این کار موجب می‌شود، تصویر کتابدار در جامعه جلوه بیشتری پیدا کند.
این پژوهشگر عنوان کرد: شروع و بدنه کار کتابداری در گذشته،با آدم‌های موثری بوده‌است؛ اما در این میان آدم‌های ضعیفی وارد شدند و چرخه معیوبی شکل گرفته‌است.
کتابداران کتاب‌ها را کمتر می‌شناسند
پژوهشگر کتابخانه‌های عمومی درباره پایه‌های آموزشی مورد نیاز کتابداران برای فعالیت در کتابخانه و خدمات‌رسانی به جامعه گفت: رویکرد اشتباهی که در رشته علوم‌انسانی و به‌طور خاص رشته کتابداری وجود دارد، این است که دانشجو باید برای پژوهشگری، آماده شود و این رویکرد پژوهش‌پروری رویکرد نادرستی است. از طرف دیگر باید کمی حرفه‌ای‌تر به موضوع نگاه کرد، چراکه اکثر این دانشجویان باید در کتابخانه‌ها جذب شوند و مهم‌ترین حوزه جذب دانشجویان رشته کتابداری نیز در کتابخانه‌های عمومی است که بیشترین فعالان این رشته را به خود جذب می‌کند.
محبوب افزود: کتابداران مجبورند، با مردم ارتباط بگیرند؛ بنابراین شیوه ارتباط باید در دانشگاه‌ها نظم و سامان بگیرد. علاوه‌براین باید دانش‌های مرتبط با شناخت منبع نیز آموزش داده شود؛ چراکه برخلاف ادعا‌ها، این فعالیت کمرنگ است. کتابشناس خوب در میان کتابدران کم داریم، کسی که کتاب را بشناسد.
وی با بیان اینکه امر فناوری بر رشته کتابدراری تاثیرگذار است، گفت: آموزش فناوری نیز ضروری است؛ اما رویکرد آموزش فناوری در رشته کتابداری اشتباه است و به‌سمتی پیش می‌رود که به‌جای اینکه فناوری در خدمت کتابداری باشد، کتابداری فدای فناوری شده‌است.
کرونا، تغییری در شرایط کاری کتابداران ایجاد نمی‌کند
این پژوهشگر درباره تاثیرگذاری شرایط کرونا بر تغییر نیازهای آموزشی کتابدران برای خدمت‌رسانی آنلاین و بهتر به مراجعه‌کنندگان در شرایط کرونا بیان کرد: شرایط کرونا تغییری در شرایط کاری کتابداران ایجاد نمی‌کند؛ چراکه همیشه می‌گوییم، کتابخانه‌ها ازجمله کتابخانه‌های عمومی باید پاسخگو نیاز مردم باشند، نیاز مردم در شرایط فعلی، عوض شده‌است. اگر کتابداران درست آموزش دیده باشد، به‌راحتی این تغییر نیاز را درک کرده و خود را با آن منطبق می‌کند و در هر شرایطی می‌تواند خود را به‌راحتی با آموزش‌ها همسان کند و به نیازها پاسخ دهد.
شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۹ - ۱۳:۳۳
محبوب، روش‌های تعامل با اعضا کتابخانه‌ها را وظیفه دانشگاه‌ها می‌داند و معتقد است: علاوه‌براین باید دانش‌های مرتبط با شناخت منبع نیز آموزش داده شود؛ چراکه برخلاف ادعا‌ها، این فعالیت کمرنگ است. کتابشناس خوب در میان کتابدران کم داریم، کسی که کتاب را بشناسد.
نظر شما