به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در آستانه سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران با سیدجواد میرهاشمی مدیر بخش ویژه «کتاب و سینما» این دوره از جشنواره درباره آثار ارسالی به این بخش، فیلم‌های بخش داستانی، تجربی، انیمیشن و اقتباس‌های انجام شده گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

هر روز برای ما روز «کتاب و سینما» است
سید جواد میرهاشمی درباره این جشنواره گفت: طبق جلسه‌ای که با نیکنام حسینی‌پور مدیرعامل موسسه خانه کتاب داشتیم قرار بر این شد که بر خلاف سال‌های گذشته که روز «کتاب و سینما» در ایام جشنواره برگزار می‌شد، امسال اختتامیه این بخش هم‌زمان با سایر بخش‌ها و در روز پایانی سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، بیست‌وچهارم آبان‌ماه در برج میلاد برگزار شود.

وی همچنین گفت: امسال هر روز برای ما روز «کتاب و سینما» است، زیرا در ایام جشنواره نمایشگاه تخصصی «کتاب و سینما» داریم. آثاری که در این نمایشگاه عرضه می‌شوند بیشتر در حوزه هنر و ادبیات است. کتب از ناشر‌ان متفاوت است ولی بخش خصوصی گزیده کتاب‌ها را انتخاب می‌کند و این‌گونه نیست که فقط یک ناشر حضور داشته باشد. اما برگزار کننده این نمایشگاه انتشارات و پخش‌کننده کتاب آبان بوده که این ناشر در طول سال کتاب‌های جدید سینمایی و عکاسی و ... منتشر می‌کند و فروش خوبی در نمایشگاه سال‌های گذاشته داشته است، به گونه‌ای که پنج سال به طور مداوم این همکاری را با ما ادامه داده است.

او در ادامه از دیگر برنامه‌های بخش «کتاب و سینما» در جشنواره سی‌وششم گفت: در این ایام از چهار کتاب جدید نیز رونمایی می‌کنیم. کتاب «این سو واقعیت، آن‌سو خیال» یکی از آن‌ها است. این اثر حاوی پنجاه داستان کوتاه با انتخاب محمد قاسم‌زاده است که در کنار آن یک بسته آموزشی شامل پنج فیلم تحسین شده اقتباسی «آن‌سوی دریاچه»، «جاده مسدود است»، «چشم آبی»، «حفره مشترک» و «کودکان ابری» قراردارد. باید بگویم لیست نویسندگان این کتاب به ترتیب سن حروف‌چینی شده و جالب این است که اختلاف سنی پیرترین نویسنده، زنده‌نام «احمد محمود»، با جوان‌ترین نویسنده محمدرضا زمانی پنجاه سال است؛ البته این امر ناخواسته بود.

میرهاشمی در ادامه افزود: «داستان‌گویی در فیلم کوتاه» معیارها و درس گفتارها، یکی دیگر از این کتاب‌ها است که سعید عقیقی آن را نوشته و بخشی از آن درباره اقتباس از داستان کوتاه است. اثر دیگری که رونمایی می‌شود کتاب «فرصت‌الدوله شیرازی» تالیف محمدحسین صالحی است که فیلم مستند آثار عجم بر اساس آن ساخته شد. خانه کتاب هم سه سال پیش بهترین جایزه «کتاب و سینما» را به این فیلم مستند داد که درباره سرگذشت فرصت‌الدوله شیرازی است. همچنین در این کتاب مقالاتی از محمد تهامی‌نژاد، محمدرضا اصلانی، ناصر فکوهی، محمد هاشمی و محمدجواد احمدی‌نیا به چشم می‌خورد.

این کارگردان همچنین گفت: کتاب سه جلدی «چشمه‌ها و چشم‌ها»، «باغ بی‌کران» و «همیشه بهار» که بازخوانی متون کهن برای اقتباس است و به کوشش مهدی فرودگاهی گردآوری شده و با همکاری خانه کتاب چاپ می‌شود. در این مجموعه از تجربه، دیدگاه و تفسیر افراد زیر نیز استفاده شده است: نادر ابراهیمی، اسماعیل آذر، محمدرضا اصلانی، میثاق امیرفجر، صادق آیینه‌وند، منصور براهیمی، حسن بلخاری، احمد تمیم‌داری، نغمه ثمینی، مهین جواهریان، عزیزالله حاجی مشهدی، عزیز‌الله حمیدنژاد، بهاءالدین خرمشاهی، پوران درخشنده، حمید دهقان‌پور، مصطفی رحماندوست، رضا رهگذر، محمدرضا سنگری، اردشیر صالح‌پور، جواد طوسی، شهاب‌الدین عادل، عبدالله علیمراد، فرشاد فرشته حکمت، ابراهیم فروزش، میرجلال‌الدین کزازی، محمود کلاری، علیرضا گلپایگانی، مهدی محقق، ابراهیم مختاری، هوشنگ مرادی‌کرمانی، داریوش مودبیان، سید علی موسوی‌گرمارودی‌، جمال میرصادقی، محمد میرکانی، سید احمد وکیلیان، سهیلا نجم و چیستا یثربی. گفتنی است که می‌توان این متون را بازخوانی کرد و به تصویر تبدیل کرد.

وی درباره خرید امتیاز داستان برای اقتباس اظهار کرد: انجمن سینمای جوان امتیاز ۹ اثر را با همکاری بنیاد شعر و ادبیات ‌داستان ایرانی خریداری کرده که در اختیار فیلمسازان خود قرار می‌دهد تا فیلم تولید کنند؛ طبیعتا توقع داریم و امیدواریم این آثار اگر قابلیت داشته باشند سال بعد به جشنواره راه پیدا کنند. از این روست که می‌گویم این تداوم فقط مربوط به هفته کتاب نیست و تعاملی که پنج سال انجمن با خانه کتاب و سایر انجمن‌های ادبی مانند "بنیاد شعر و ادبیات فارسی و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان" برقرار کرده است؛ موجب غنای این بخش و تولیدات موفق اقتباسی در طول سال خواهد شد.
بخش «کتاب و سینما» تخصصی‌تر است.

میرهاشمی درباره تعامل انجمن سینمای جوان و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان بیان کرد: در حوزه کودک و نوجوان نیز قرار بر این است چهل داستان کوتاه به ما معرفی کنند و ما آن را در اختیار فیلمسازان قرار دهیم که در طول سال در این حوزه نیز فعالیت داشته باشیم. چندسالی است، البته به تعداد محدود شاهد فیلم در حوزه کودک و نوجوان هستیم که هم استقبال طیف جوان نسبت به این موضوع خوب است و هم این که فیلمسازان مستقیم با اصل داستان مواجه می‌شوند. انتخاب داستان بازه زمانی طولانی را می‌طلبد و همچنین بحث حقوقی حق مولف؛ اگر این مورد دست اهل فن قرارگیرد به مراتب برای ما بهتر است.

میرهاشمی درباره بخش داستانی این جشنواره گفت: امسال  یازده فیلم داستانی در بخش «کتاب و سینما» داریم و فیلمسازان از نویسندگان ایرانی چون حافظ خیاوی، غلامحسین ساعدی، جلال‌ آل‌احمد، محمد کشاورز، بیژن نجدی و سیامک گلشیری، از شرق کسی مانند آنتوان چخوف، تا رونالد دال در آمریکا اقتباس کرده‌اند. این امر نشان می‌دهد که طیف انتخاب نویسنده متنوع است. به نظرم انتخاب داوران در نهایت چراغ راهی برای بچه‌های فیلمساز در سال‌های آینده است چرا که سال گذشته فیلم‌های اقتباسی موفقی از نویسندگانی مانند غلامحسین ساعدی، سیامک گلشیری و بیژن نجدی داشتیم که جزو نامزدها و برندگان این بخش بودند و می‌بینیم که امسال دوباره فیلمسازان جوان سراغ همان افراد رفته و نویسندگان تکرا می‌شوند.

وی در ادامه افزود: سال گذشته ما فیلمی به نام «بچه» داشتیم که بر اساس داستان «بچه مردم» جلال ‌آل‌احمد ساخته شد؛ امسال نیز فیلمی به نام «بچه مردم» داریم که از همین اثر اقتباس شده و جالب‌تر این است که اگر این دو فیلم را به همراه هم تماشا کنید هیچ شباهتی بین آن‌ها دریافت نمی‌کنید. یعنی دو روایت و دو اقتباس مختلف از این دو اثر می‌بینید.

او درباره بخش انیمیش و اقتباس از آثار ادبی گفت: در بخش پویانمایی نیز شاهد اقتباس از اشعار احمد شاملو، افسانه شعبان‌نژاد، منطق‌الطیر عطار، سیاوش کسرایی و داستانی از فرهاد حسن‌زاده هستیم، یعنی در انیمیشن بیشتر به سمت اقتباس از شعر می‌رویم.

وی درباره فیلم‌های مستند و تجربی اظهار کرد: یک اتفاق جالب که در این سال‌ها برای اولین بار رخ داده این است که دو فیلم تجربی داریم که یکی از آن‌ها اقتباسی است از نمایشنامه «هملت» شکسپیر و دیگری بر اساس «کمدی الهی» دانته ساخته شده است. در بین فیلم‌های مستند نیز آثاری را می‌بینیم که به عنوان مثال درباره زندگی استاد بدر‌الزمان قریب و زنده‌یاد هوشنگ آزادی‌ور ساخته شده و فیلم دیگری نیز از کتاب «در جست‌وجوی زمان از دست رفته و نظریات داریوش شایگان» الهام گرفته شده است.

 همچنین دو فیلم از فیلمسازان یزدی در بخش مستند خواهیم داشت: یکی بر اساس متون کهن زرتشت است و دیگری درباره تاریخچه کتاب در یزد و کتابخانه وزیری و زندگی سید علی وزیری‌یزدی و عشق آن روحانی جلیلی‌القدر به کتاب. به جرات می‌توانم بگویم این سبدی که در بخش ویژه کتاب و سینما گلچین شده است؛ خوش عطر و بو است و هر یک عطر خاص خود را دارد.

این کارگردان همچنین بیان کرد: از بین 476 فیلم متقاضی حضور در بخش کتاب و تنها نیمی از آن‌ها مرتبط با موضوع بود و باقی فقط این گزینه را حضور را در این بخش را انتخاب کرده بودند.

جواد میرهاشمی در پایان گفت: در ارتباط با جایزه بخش «کتاب و سینما» این مورد را اشاره کنم که انجمن سینما برگزار کننده است و خانه کتاب جایزه را اهدا می‌کند. ولی در بخش «مسابقه داستان کوتاه برای اقتباس» بنیاد شعر و ادبیات ‌داستانی ایرانیان برگزار کننده است و انجمن سینما جایزه را اهدا خواهد کرد؛ ولی خروجی هر دوی این اتفاق برای فیلم کوتاه مبارک است و محل تلاقی این دو رویداد در روز 24 آبان ماه در برج میلاد و مراسم اختتامیه سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران است. درمجموع بیشتر قصدمان این است که نویسندگان و فیلمسازان با یکدیگر تعامل سازنده داشته باشند. و فیلم خوب قطعا یک فیلمنامه خوب در ابتدا باید داشته باشد و خشت اول هر فیلمی فیلمنامه است و فیلمنامه بنیان  فیلم است و گفته‌اند «چون گذارد خشت اول بر زمین معمار کج / گر رساند بر فلک، باشد همان دیوار کج» و چون فیلمسازان بر این باورند که «فیلمنامه یک اثری هنری نیست بلکه یک دعوت‌نامه هنری است!» بنابراین هنرجویان و دانشجویان کمتر به فیلمنامه‌نویسی گرایش پیدا می‌کنند، حوصله و تمایلی به فراگیری اصول بنیادین فیلمنامه و داستان‌نویسی و نحوه روایت را ندارند. پس می‌توانیم امید داشته باشیم هم‌نشینی ادبیات و سینما موجب پدید آمدن فیلم‌های درخشانی شود. چنان‌که تولیدات اخیر اقتباسی در فیلم کوتاه موفقیت‌های چشم‌گیری داشته است.