خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - زهرا حقانی: هسته اولیه دفتر نشر فرهنگ اسلامی در سال 1353 به همت بزرگانی همچون شهید بهشتی، شهید باهنر، علی گلزاده غفوری و سیدرضا برقعی شکل گرفت و در مدت 44 سال فعالیت خود علاوه بر چاپ و انتشار هزاران عنوان کتاب در موضوعات مختلف فرهنگ دینی و اسلامی، پژوهش‌ها و برنامه‌های اساسی دیگری را نیز پایه‌گذاری و اجرا کرده که راه‌اندازی جشنواره ادبی «خاتم» از آن‌جمله است.
 
محسن چینی‌فروشان، مدیرعامل دفتر نشر فرهنگ اسلامی، همزمان با بیست و ششمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، ضمن تشریح هسته‌های اصلی شکل‌گیری این دفتر، به معرفی بخش‌هایی از فعالیت‌های این مرکز در طول 44 سال فعالیت آن پرداخت.
 
دفتر نشر فرهنگ اسلامی در چه سالی و با چه هدفی تاسیس شد؟
 
سال‌های 1351 تا 1356 سال‌های خیلی ویژه‌ای در سرنوشت ایران بود. رژیم به دلیل دستیابی به منابع نفتی و دیگر منابع ثروت و تسلط بر ساواک و سرکوب مبارزین، به‌عنوان قدرت مطلقه در منطقه تلقی می‌شد و به ایران لقب «ژاندارم منطقه» داده بودند. در این دوره مبارزات مختلف از سوی گروه‌های گوناگون شکل می‌گرفت که همه این گروه‌ها هم اسلامی نبودند؛ مانند گروه‌های چپ و شاخه نظامی آن‌ها چریک‌های فدایی خلق ایران که در دانشگاه‌ها و مراکز مختلف فرهنگی فعالیت می‌کردند. همچنین گروه‌‌های مذهبی مانند سازمان مجاهدین که پایگاه‌های نظامی نیز داشتند به فعالیت مشغول بودند. در خارج از کشور نیز گروه‌های مبارز به فعالیت‌ می‌پرداختند که شاخص‌ترین آن‌ها نهضت آزادی بود.
 
در این شرایط برخی از بزرگان مذهبی که اغلب برخاسته از حوزه و دانشگاه بودند، احساس کردند که یک ‌نوع مبارزه فرهنگی و دینی لازم است تا اعتقادات دینی مردم دچار خدشه نشود. صِرف براندازی رژیم مطرح نبود، بلکه آنچه بیشتر موردنظر بوده، یک حرکت عمیق فرهنگی بود و بر مبارزه فرهنگی تمرکز شد.
 
در آن دوره احساس می‌شد به فهم و تعمیق فرهنگی در همه زمینه‌ها نیازمندیم. در این راستا محمدجواد باهنر، سیدمحمد حسینی بهشتی، علی گلزاده غفوری و سیدرضا برقعی در سال 1353 هسته اولیه دفتر نشر فرهنگ اسلامی را شکل داده و آن‌را تاسیس کردند. شهید بهشتی و شهید باهنر آن زمان در سازمان کتاب‌های درسی حضور پیدا کرده و کتاب‌های بسیار مفید بینش دینی را تالیف و منتشر می‌کردند که هدف آن تمرکز بر تاثیرگذاری روی جوانان، نوجوانان و آینده‌سازان این مملکت بود.
 
ازجمله بزرگانی که در طول آن سال‌ها با دفتر نشر فرهنگ اسلامی همکاری داشتند به چه نام‌هایی می‌توان اشاره کرد؟
 
شهید مطهری، آیت‌الله خامنه‌ای، علامه جعفری، جعفر شهیدی، محمدرضا حکیمی و رسولی محلاتی از جمله بزرگانی بودند که در آن سال‌ها با دفتر نشر فرهنگ همکاری و ارتباط داشتند و در نتیجه این همکاری‌ها کتاب‌هایی در حوزه مسائل روز اسلامی منتشر شد. البته این جریان فکری نمادهای دیگری نیز داشت از جمله اینکه شهید مطهری در سخنرانی‌های خود یا دکتر شریعتی در حسینیه ارشاد و شهید بهشتی در جلسات درس قرآن در این زمینه روشنگری می‌کردند. نهایتا این فعالیت‌ها و جریانات فکری منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد.
 
فعالیت دفتر نشر فرهنگ اسلامی پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی چگونه بود؟
 
تا قبل از انقلاب به دلیل محدودیت‌ها، کنترل شدید حکومت و امکانات مالی اندک از لحاظ کمی، تولیدات چندانی در مرکز صورت نگرفت و کارها پراکنده بود. بیشترین کتاب‌های منتشر شده از سوی دفتر مربوط به سال‌های پس از انقلاب اسلامی است که ازجمله آن‌ها مجموعه کتاب‌های علامه جعفر شهیدی و استاد محمدرضا حکیمی است.

در این مجموعه کتاب‌هایی با موضوع علوم قرآنی از همان زمان قبل از انقلاب منتشر می‌شد، ولی چاپ قرآن نداشتیم. بعد از انقلاب از حدود دهه ۷۰ قرآن‌هایی با ترجمه مرحوم آیتی و آیت‌الله رسولی محلاتی به همت دفتر به چاپ رسید.
 
سیاست‌‌های اصلی کاری دفتر نشر فرهنگ اسلامی برچه اصولی بوده و فعالیت‌های عمده این دفتر در چه زمینه‌هایی است؟
 
دفتر نشر فرهنگ اسلامی چند سیاست کلی دارد؛ نخست پرداختن به مسائل روز جامعه و موضوعات موردنیاز مخاطبان به‌ویژه مخاطبان جوان است. لازم به ذکر بوده که مخاطبان اصلی دفتر نشر جوانان اعلم از دانشگاهی، حوزوی و ... هستند. دومین سیاست اینکه هر مفهومی را برای هر مخاطب با زبان و قالب خاص آن گروه تولید کنیم. تاکید داریم که به لحاظ زبان و گرافیک آثار بتواند مخاطب را جذب کند. دفتر نشر علاوه بر فعالیت در داخل کشور می‌تواند در خارج از کشور نیز مخاطبانی داشته باشد. همانطور که انقلاب ما در سطح بین‌المللی تاثیرگذار بوده، نگاه ما نیز فراتر از مرزهای ایران است.
 
دفتر نشر فرهنگ اسلامی در سه سال گذشته هر ساله حدود 80 تا 90 کتاب به چاپ رسانده که نیمی از آن‌ها چاپ نخست بوده‌اند. همچنین این دفتر در سال‌های اخیر در حوزه کودک و نوجوان نیز با محوریت فرهنگ دینی و اسلامی آثار مختلفی به چاپ رسانده است. نکته قابل توجه اینکه پیش از این بیشتر آثار حوزه کودک در قالب ترجمه بود و امروز اکثر آثار تالیفی هستند.
 
کار دفتر نشر تنها محدود به حوزه کتاب نیست و در کنار آن فعالیت‌های فرهنگی و پژوهشی عمیقی نیز در این مرکز صورت می‌گیرد. چند پژوهش عمیق از سوی دفتر در حال انجام و برنامه‌ریزی است که از جمله آن‌ها پژوهش روی نوحه‌ها و مرثیه‌های عاشورایی و سیر این مرثیه‌ها در دوره‌های مختلف، همچنین تاثیر و تاثر شرایط اجتماعی و سیاسی بر آن‌هاست. این پژوهش از آن جهت مهم است که اصالت نوحه‌ها حفظ شود از آفت‌ها به دور بماند. این حرکت یک حرکت ایجابی و نه سلبی است و می‌تواند منبع خوبی برای هیأت‌ها و مداحان باشد.
 
از دیگر کارهای در دست اجرا، مرکز انجام پروژه پژوهشی «به‌گزین» است در قالب آن منتخبی از متون ادبیات کهن ایرانی که بیشتر وجوه مذهبی دارند، ارائه می‌شود. حدود 10 تا 11 جلد برای مجموعه پیش‌بینی شده و امیدواریم تا پایان سال جاری، حداقل جلد نخست آن منتشر شود. پیش‌بینی می‌کنیم که هر دو ماه یکبار بتوانیم یک جلد از این مجموعه را به چاپ برسانیم.
 
یکی از فعالیت‌های شاخص دفتر نشر فرهنگ اسلامی، پایه‌گذاری جشنواره ادبی «خاتم» است. این جشنواره با چه هدفی شکل گرفت؟
 
حدود سه سال پیش که تیم مدیریتی جدید به دفتر نشر فرهنگ آمد، براساس مبانی اصلی مذهب ما که قرآن، پیامبر (ص) و امامت است به این نتیجه رسیدیم که دفتر در زمینه موضوع امامت کارهای تاریخی و تحلیلی بسیاری انجام داده، ولی متاسفانه درباره شخصیت والای پیامبر گرامی اسلامی که پایه همه این تعالیم بوده، کمتر کار شده است. شاید در طول چند قرن اخیر بیش از دو هزار کتاب مستقل درباره موضوع کربلا و امام حسین (ع) منتشر شده که البته هراندازه درباره این موضوع کار شود، بازهم کم است، ولی در زمینه پژوهش و تولید آثار فاخر، پیامبر (ص) به نوعی در بین مسلمانان و جامعه ما مظلوم هستند. سعی کردیم برای توجه بیشتر به زندگی آن حضرت از لحاظ کلامی، حدیثی، روایی و سبک زندگی در قالب‌های هنرمندانه و خلاقانه کاری انجام دهیم. لذا پیشنهاد پی‌ریزی جشنواره‌ای با موضوع پیامبر اعظم (ص) مطرح شد که این جشنواره در قالب داستان کوتاه فعالیت خود را آغاز کرد.
 
تاکنون سه دوره از جشنواره برگزار شده و چهارمین دوره آن در حال برگزاری است. کتاب‌های منتخب هر دوره از جشنواره منتشر شده و ده‌ها عنوان کتاب مستقل از آثار برگزیده جشنواره نیز به چاپ رسیده است. از دوره گذشته نیز از کشورهایی همچون‌ آلمان، لبنان، تاجیکستان، افغانستان و عراق شرکت‌کنندگانی در جشنواره داشتیم که جنبه بین‌المللی به آن داد.
 
مدتی است که زمزمه تاسیس مجموعه فروشگاهی و فرهنگی دفتر نشر فرهنگ اسلامی شنیده می‌شود. این کار چه زمانی تحقق می‌پذیرد؟
 
فروشگاه بزرگ دفتر نشر فرهنگ اسلامی در ضلع جنوبی خیابان کریم‌خان زند در حال آماده‌سازی است که امیدواریم تا اوایل زمستان سال جاری بتوانیم آن‌را افتتاح کنیم. این مجموعه شامل مساحتی حدود 600 متر مربع فروشگاهی و مکانی برای برگزاری نشست‌ بوده که می‌تواند پاتوقی برای اهالی فرهنگ و کتاب‌های اصیل فرهنگ و اسلامی باشد.